Vísir - 16.08.1980, Blaðsíða 8

Laugardagur 16. ágúst 1980
8
utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davlö GuOmundsson.
*RÍt*tiör»r: Ölafur Ragnarsson og Ellorl B. Schram. .
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guómundsson, Ellas Snaeland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaóamenn: Axel Ammendrup, Friða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynlsson, lllugi Jökulsson, Jónina AAichaelsdóttlr, Krlstin
Þorstelnsdóttlr, AAagdalena Schram, Péll AAagnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sæmundur Guðvinsson, Þórunn J. Hafstein. Blaðamaður á Akureyri: Gisli Slgur-
gelrsson. Iþróttir: Gylfl Krlstfánsson, Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Bragl
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexanderssbn. útlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guöbjörnsson og AAagnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Siguröur R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 86611 7 linur. Auglýsingar og skrifstotur: Siðumúla 8
simar 8óól 1 og 822Ó0. Afgreiösla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Askriftargjald er kr.SOOOá mánuöi innanlands og verö I lausasölu 250 krónur ein-
íákiö. Visirer prentaöur i Blaðaprenti h.f. Síöumúla 14.
Skilabod Kovalenkos
Sovéskur sjómaður biður um
hæli á fslandi sem pólitískur
f lóttamaður. Blöðin eru f ull af ó-
persónulegum frásögnum um
formsatriði og landvistarleyfi og
leitað er upplýsinga hjá sendi-
ráðum og ráðuneytum. Fréttin
vekur athygli, en málavextir eru
f jarlægir og fæstir gefa sér tíma
til að velta þeim f rekar fyrir sér.
Pólitískur f lótti frá kommúnista-
ríkjunum er ekki lengur nýlunda.
En hvað veldur því að ungur
maður yfirgefur fjölskyldu sína
og ættjörð og leggur einn síns iiðs
á náðir ókunnra þjóða? Hvað
knýr ungan og myndarlegan
mann til að hlaupa í felur frá fé-
lögum sínum og kalla á hjálp í
fjarlægum löndum?
I gær náði Vísir einkaviðtali við
sovéska flóttamanninn Koval-
enko og leitaði svara við þessum
spurningum; reyndi að skyggn-
ast inn í sögu þessa manns.
Kovalenko er ósköp venjulegur,
geðþekkur ungur maður. Hann er
í engu frábrugðinn f jöldanum og
hefur sinnt almennum störfum I
heimalandi sínu, gegnt herskyldu
og lifað heilbrigðu, eðlilegu lífi.
Hvernig er frásögn hans? Gef-
um honum orðið: Ég vann í námu
og við vorum sífellt látnir vinna á
helgidögum. Samt lækkaði kaup-
ið stöðugt. I hernum fengum við
ekki einu sinni að fara á stefnu-
mót. Ég hef undirbúið flóttann í
þrjúár, en engum sagt frá fyrir-
ætlunum mínum. I Sovétríkjun-
um getur maður engum sagt frá
nema það eitt, að í framtíðinni
getur hann um frjálst höfuð
strokið. Það metur hann meir en
samneyti við sína nánustu eða
vernd sæluríkisins í austri.
„Mér er innanbrjósts eftir
f lóttann", segir Kovalenko, „eins
og ég ímynda mér að manni líði,
sem látinn er laus eftir langa
fangelsisvist".
Er unnt að gefa átakanlegri
lýsingu á sínu heimalandi?
Föðurland Kovalenkos er eitt
stórt fangelsi.
Islendingar eiga erfitt með að
setja sig í spor Kovalenkos. Þeir
þurfa ekki að flýja ættjörð sína
til þess eins að mannréttindi
þeirra séu virt. Þeir þurfa ekki
að óttast þrælahald kerfisins eða
fjötrun hugans.
Af þessum sökum eru örlög
sovéska sjómannsins og frelsis-
þrá hans áminning og aðvörun.
Mikill meirihluti mannkyns býr
við sömu kjör og aðstæður og
Kovalenko er nú að flýja. Þetta
fólk veit ekki hvað frelsi er, en
þráir það heitt og metur það
meir. Hvers virði er ríkisbákn og
opinber forsjá, hvað gagnar fé-
lagslegt öryggi og risavaxin her-
vaeðing, ef frelsið er ekki fyrir
hendi: ef fólkið sjálft þorir ekki
aðtjá hugsanír sínar eða gefa til-
finningum sínum útrás. Frelsið
er það dýrmætasta sem við eig-
um. Það eru skilaboð
Kovalenkos.
I nafni f relsis og mannréttinda
er hann aufúsugestur á (slandi.
Hver er þessi sovéski sjómaOur sem flúiö hefur ættjörö sfna? Hvaö knýr ungan mann til
aö leita á náöir ókunnra þjóöa? Hvaö er þaö sem rekur hann út i hiö ókunna frá fjöl-
skyldu og sæluriki? Þetta eru spurningar dagsins.
hugsunum sínum, jafnvel ekki
vinum og fjölskyldu".
Þetta eru ekki orð sakamanns
eða pólitísks ofstækismanns.
Þetta er ekki kapitaliskur áróð-
ur. Þetta er lýsing sovésks borg-
ara á meðferð kommúnismans á
réttum og sléttum borgurum.
Þar er réttur verkalýðsins fótum
troðinn, tilfinningalíf virt að
vettugi og þar er kúgun og per-
sónunjósnir á svo háu stigi, að
„maður getur ekki sagt f rá hugs-
unum sínum".
Þetta er ótrúleg frásögn, en
hún er sönn: kemur úr munni
sovésks sjómanns, sem hefur þá
einu þrá, að fá að lifa sem frjáls
maður. Hann biður ekki um gull
eða græna skóga, þegar hann
tekur þá örlagaríku ákvörðun að
stökkva frá félögum sínum, alls-
laus og tiltölulega ósjálfbjarga.
Hann veit ekki hvað við tekur
p...—
Vesalings vindhaninn
Aölögunarhæfni náttúrunnar
getur á stundum oröiö broslega
glettin. Viö könnumst viö lik-
ingasvipinn sem birtist á andlit-
um og i fasi gamalla hjóna,
hjónasvipinn sem viö köllum
svo. Og þegar ég var strákur
heima i sveitinni fcröum, þá
undraöi mig oft aö mæta hesti
eöa hundi sem báru meö sér
svip eigandans svo skýran, aö
ekki var um villzt, hver eigand-
inn var. Gamla fólkiö taldi þetta
enga furöu, og feg man aö þaö
ræddi um, aö i góöu fóstri skeöi
slikt oft. Fyrr en varöi var fcg
farinn aö meta bændur eftir þvi,
hvort kerruklárinn eöa hundur-
inn báru svip þeirra.' Hinu man
kg ekki eftir, að jálkar eða
hundtikur gæfu eigendum sin-
um svip, hélt aö sllkt gæti ekki
skeö, fráleitt væri að ætla, að
haginn elti rjúpuna i lit, heldur
væri þaö öfugt. En lengi getur
gamall lært, og svo fór mér.
Einhvern tima á lífsleiðinni
kynntist ég vindhana, meistara-
legri smiö, sem trónaði á hús-
mæni. Haninn var þeirrar
náttúru, aö hann gaf til kynna
hverrar áttar gjólan var. Það
urgaði I honum, er hann lét eftir
dyntum vindsins, sjálfsagt hefir
eigandinn veriö lofthræddur og
ekki þoraö aö smyrja snúnings-
ásinn. Vist lét þetta sarg illa i
eyrum, en þó var eitthvaö vina-
legt viö vindhanann, svo ég hét
sjálfum mér þvi aö eignast slika
smiö, þegar efni vænkuðust, og i
snúningsöxulinn myndi ég láta
setja kúlulegur.
Slöan liöu mörg ár og ekki
haföi draumurinn um vindhan-
ann orðiö aö dagmynd. En þá,
allt i einu, tekur vindhana-
skömmin að birtast mér i
martraöarmynd. Hann hefir
sem sé léö gerfi sitt mönnum, og
þaö sem verra er hann læöist
inni þessa mynd kúlulegulaus
svo aö urgiö, þegar hann lætur
undan gjólunni, sker hlustir.
Þaö má vel vera, aö hægt væri
aö venjast sarghljóöi eins, en
þegar heill kór snýst á ryðöxlum
i einu, þá tekur fyrst steininn úr.
Dag eftir dag ryöjast menn inni
stofur okkar, meö bjálp fjöl-
miöla, og kyrja þar söng um aö
heilagur sannleikur sé þaö eitt
sem þeir sögöu örgustu lygi i
gær. Nú sé þaö hvlta orðiö svart,
þjóöarheillin i gær birtist sem
þjóöarvoöinn i dag. Fáein
dæmi: I gær voru skattar sagöir
of háir, sviviröileg byröi á veik-
um bökum. Svo hækkuöu þeir i
nótt, og 1 dag segja sömu barkar
að skömm sé aö hve skattar séu
hér lágir.
1 gær krafðist hin vinnandi
hönd hærri launa. I nótt lækkuöu
þau, og i dag segir sá, sem
heHgarpistiU
Sr. Sigurður Haukur Guöjónsson skrifar
höndinni stýrir: Elskurnar min-
ar, launin verða enn aö lækka,
ef viö eigum aö fá staöizt sem
þjóö.
í gær sögöu þeir sem verk-
völlinn eiga: Það sligar þjóðina,
ef allar þessar vinnandi hendur
krefjast hærri launa. í nótt var i
kröfunni breytt og beöiö um ■
snúö handa hinum horuöustu. í ■
dag er svariö nei, ef viö fáum
ekki aö gefa öllum snúö, þá gef- I
um við engum. 1 gær var kallað
á fréttamenn og þeir beðnir aö
segja okkur, aö nú muni hefjast
framkvæmdir við stóran og
mikinn flugvöll, sem elskulegur
vinur bjóöist til aö gefa okkur. 1
dag er boöaö til fundar og sagt:
Elsku vinir, þetta dregst, verö-
ur sjálfsagt aldrei, maöur verö-
ur jú, aö slá af hinu nauösyn- |
lega, svo aö svefnfriður fáist
fyrir snáðum þessa stóra, þiö
vitiö. i gær var þjóöin vakin m
meö þvi, aö hún svæfi meö I
kjarnavopn undir kodda, — flá- _
ráöir þjónkusveinar vestursins
hefðu lætt þeim þar. I dag kallar
ábyrgur ráöamaöur til þjóöar-
innar og segir: Uss, þetta er
bara plat, ég hefi sko bréf uppá
það. Hjal um, aö ég viti ekki,
hvaö undir koddanum er, er
aöeins lævis áróður klifurmúsar
aö austan. Aöeins gert til þess ■
aö komast i sjónvarpiö. Soföu ■
þvi örugg þjóö min. Og ekki ■
stendur á svari: Ha, ha svona
bréf er bara platbréf, ekkert aö
marka. Alvöru bréf eru allt ■
öðruvisi. Skefld og rangeyg ■
skjögrar þjóöin milli dilka aust-
urs og vesturs en dilkur Islands,
hann er tómur. Flest geta menn
nú skemmt, afskræmt, meira aö
segja lætt mynd sinni á vind-
hanann og breytt honum i huga
manns i leiöinda járnadrasl.
Sig.Haukur p
—a,