Morgunblaðið - 24.05.2002, Qupperneq 18

FRÉTTIR
18 FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FYRSTA formlega aðal-skipulagið fyrir Reykjavíksem staðfest var sem slíkter fyrir tímabilið 1962–
1983. Það var gefið út 1966 í borg-
arstjóratíð Geirs Hallgrímssonar. Þá
er Geldinganesið nefnt til sögunnar
og hugsað sem iðnaðar- og vöru-
geymslusvæði eins og mestur hluti
Gufunessins (Grafarvogssvæðisins),
til notkunar síðar.
Í þessu riti segir: „Í eldri áætl-
unum er gert ráð fyrir olíuhöfn á
Geldinganesi og allstórri skipa-
smíðastöð norðan Gelgjutanga. Í að-
alskipulaginu er gert ráð fyrir því, að
árið 1983 verði iðnaðarhúsnæði á
svæðinu 225.000–400.000 m2, en
vörugeymslur 200.000–350.000 m2.“
Hugmyndir um íbúðabyggð
koma fram 1975
Fyrstu hugmyndir um íbúða-
byggð á Geldinganesi koma fram í
tillögu að skipulagi Reykjavíkur
1975–1995. Þar er gert ráð fyrir
íbúðasvæði um miðbik nessins en
iðnaðar- og vörugeymslusvæði þar
fyrir vestan og einnig á skika austan
íbúðarbyggðarinnar. Hvort tveggja
er merkt sem svæði til síðari aukn-
ingar.
Uppdráttur í samræmi við þessar
hugmyndir var gerður af Þróunar-
stofnun Reykjavíkur 1977, þegar
Birgir Ísleifur Gunnarsson var borg-
arstjóri.
Fram kemur í bók Trausta Vals-
sonar, Reykjavík Vaxtarbroddur,
sem kom út hjá Fjölva 1986, að upp-
drátturinn var samþykktur af borg-
arstjórn, en ekki tókst að fá staðfest-
ingu ráðherra á honum fyrir
borgarstjórnarkosningarnar 1978.
„Þá komust vinstri flokkarnir til
valda og lögðu uppdráttinn í salt,“
segir Trausti.
Í umræddum uppdrætti er einnig
gert ráð fyrir höfn fyrir litla vélbáta í
Eiðsvík.
Meirihluti vinstri flokkanna í
borgarstjórn kjörtímabilið 1978–
1982 lét vinna aðalskipulag sem sam-
þykkt var í borgarstjórn en þar er
vestasti hluti Geldinganess sýndur
sem iðnaðarsvæði til síðari nota (eins
og allt nesið í elsta aðalskipulaginu)
en meirihluti nessins er þá sýndur
sem óbyggt svæði og þannig litið á
að það verði ekki notað fyrr en síðar.
Í mars 1982 var staðfest nýtt
skipulag fyrir svokölluð Austur-
svæði borgarinnar þar sem merkt er
inn iðnaðarsvæði vestast á Geldinga-
nesi en nesið er að öðru leyti óbyggt.
Í aðalskipulagi Reykjavíkur 1984–
2004, sem gefið var út skömmu eftir
mitt ár 1988, í borgarstjóratíð Dav-
íðs Oddssonar, er afmarkaður hluti
Geldinganess, næst strandlengjunni
á sunnanverðu nesin, sýndur sem at-
hafnasvæði en megnið af nesinu sem
athafnasvæði- og íbúðarbyggð til
síðari nota, eftir 2004 þegar umrætt
aðalskipulag er fellt úr gildi.
Í aðalskipulagi Reykjavíkur 1984–
2004 segir m.a. í kafla um framtíð-
aruppbyggingarsvæði: „Á næstu 20
árum er áætlað að taka í notkun ný
athafnasvæði í Geldinganesi, Gufu-
nesi, á Borgarholti, í Smálöndum og
Hádegismóum. Geldinganes hentar
vel fyrir ýmsa hafnsækna starfsemi.
Í Eiðsvík, sunnan nessins, er ákjós-
anleg hafnaraðstaða, gott var og að-
djúpt.“
Í kafla um hafnir segir:
„Eiðsvík: Við Geldinganes sunn-
anvert er ákjósanleg hafnaraðstaða.
Gerð hafnar þar er þó háð því, að
stóriðja eða umfangsmikil hafnsæk-
in iðnaðarstarfsemi verði byggð á
nesinu.“
Í kafla um framtíðarbyggðasvæði
er gert ráð fyrir 20 hektara athafna-
svæði og viðlegukanti í Geldinganesi
sunnanverðu.
Í kaflanum Athafnasvæði segir:
„Geldinganes er um 220 hektarar
að stærð, álíka stórt og gamli bærinn
innan Hringbrautar og Snorrabraut-
ar. Í Breiðumýri, á sunnanverðu
Geldinganesi, er tekið frá um 20
hektara land fyrir hafnsækna starf-
semi. Við sunnanvert nesið er gert
ráð fyrir viðlegukanti vegna þessar-
ar starfsemi, en í Eiðsvík er ákjós-
anleg aðstaða til hafnargerðar, gott
var og aðdjúpt. Meginhluti nessins
verður því til ráðstöfunar eftir þetta
skipulagstímabil. Þó svo að ekki liggi
fyrir neinar ákvarðanir í því efni,
verða þar í framtíðinni bæði íbúða-
byggð og athafnahverfi, enda hentar
nesið vel fyrir hvort tveggja.“
Hafnarsvæði fyrirhugað
í aðalskipulagi 1990
Í aðalskipulagi fyrir árin 1990 til
2010, sem gefið var út 1992, eftir að
Markús Örn Antonsson hafði tekið
við embætti borgarstjóra af Davíð
Oddssyni, er í fyrsta skipti gerð til-
laga um hafnarsvæði í Geldinganesi í
slíku plaggi. Þar er sýnt þónokkuð
stórt hafnarsvæði, ekki ósvipað og í
næsta aðalskipulagi, því fyrsta sem
samþykkt var eftir að Reykjavíkur-
listinn komst til valda (1996-2016) og
svo er sýnt afmarkað svæði austast,
næst Sundabrautinni, sem athafna-
svæði; blandað fyrir léttan iðnað,
verslun og fleira.
Í fyrsta aðalskipulaginu sem sam-
þykkt var eftir að Reykjavíkurlistinn
komst til valda, skipulagi fyrir tíma-
bilið 1996–2016, breyttist lega
Sundabrautar frá því sem verið
hafði. Hún færðist vestar á Geld-
inganesið og þar af leiðandi færðist
hafnarsvæðið líka, en stærð þess er
ámóta og var í aðalskipulagi sjálf-
stæðismanna fyrir tímabilið 1990–
2010. Í skipulaginu fyrir 1996–2016
er gert ráð fyrir hreinni íbúðarbyggð
austan Sundabrautar og vestan
hennar er gert ráð fyrir blönduðu
svæði; íbúðum og/eða athafnasvæði.
Þegar svo er tekið til orða gæti orðið
um annað hvort að ræða eða hvort
tveggja, en úr því leyst í deiluskipu-
lagi.
Í tillögu að Aðalskipulagi Reykja-
víkur 2001-2024, sem samþykkt var í
borgarstjórn 18. apríl sl. og er nú til
yfirferðar hjá Skipulagsstofnun, er
búið að minnka höfnina sunnan meg-
in í Eiðsvíkinni, út frá Gufunesinu,
frá því sem var í aðalskipulagi ár-
anna 1996-2016. Segja má að svæð-
um hafi verið víxlað frá fyrra skipu-
lagi: iðnaðar- og hafnarsvæði í
Gufunesi, sem gert var ráð fyrir í síð-
asta aðalskipulagi R-listans, er lagt
af og gert að íbúðabyggð og hugs-
anleg íbúðabyggð í Geldinganesi,
sem sýnd var í síðasta aðalskipulagi,
er orðin að athafna- og hafnarsvæði.
Íbúðasvæði ráðgert
á austanverðu nesinu
Í aðalskipulaginu fyrir 2001-2024
er víða minnst á Geldinganes. Í
markmiðum skipulagsins segir m.a.
að stuðla eigi að öflugu atvinnulífi,
meðal annars með því að skapa rými
fyrir landfrekar atvinnugreinar. At-
vinnusvæði verði á Hólmsheiði,
Esjumelum og á Geldinganesi. Tekið
er fram að ekki sé „skilyrt að at-
vinnustarfsemi á Geldinganesi teng-
ist höfn“ en vöxtur hafnar verði á
fyllingum við núverandi hafnarsvæði
og í Eiðsvík.
Í fyrrnefndri tillögu að aðalskipu-
 ! 


  
  
   
 
 
 
!
"  
"






       

   



   # $$
 ! 

 !
 %     &


 
 
 
!
"  
"



  # ! $
%
 & 



  


  
 
!
"  
"

 !
' (
)    
 
 
!' 
(
) 
    !
' (
*!
  Höfn eða heimili?
Umræðan um Geld-
inganes hefur verið
áberandi í kosningabar-
áttunni. Stærstu fram-
boðsflokkana tvo greinir
á um nýtingu nessins og
hafa þeir deilt hart um
framtíð þess. Guðni
Einarsson, Ragna Sara
Jónsdóttir og Skapti
Hallgrímsson rekja
sögu skipulags á Geld-
inganesi, hugmyndir um
þróun Reykjavík-
urhafnar og umfang
grjótnámsins í nesinu.

 !


  


 
+ '
 !  
 
!
"  
 
"

, '- 
(
.   /0  
" 01

 $
%

  
 
  

!

 
 + '
 ! " 
 
!
"  
 
"

 
 , '- 
(
, '- 
(
Morgunblaðið/Þorkell
Í Geldinganesi er fyrirhuguð efnistaka á allt að einni milljón rúmmetra af föstu bergi. Efnistakan er leyfileg
samkvæmt úrskurði skipulagsstjóra um mat á umhverfisáhrifum frá 1997. Um þessar mundir er verið að ljúka
2. áfanga grjótnámsins að sögn Jóns Þorvaldssonar, forstöðumanns tæknideildar Reykjavíkurhafnar. Hann
segist telja að í dag sé búið sé að nýta 1/3 námunnar, eða um 300 þúsund m³.