Morgunblaðið - 24.05.2002, Blaðsíða 20

FRÉTTIR
20 FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í TILLÖGU að aðalskipulagiReykjavíkur 2001–2024 ermörkuð stefna um hlutverka-skipti einstakra hafnarsvæða í
Reykjavík. Á hafnarsvæðinu eru um
400 fyrirtæki og þangað sækja um
3.000 manns vinnu. Almennir vöru-
flutningar og stórflutningar af ýmsu
tagi fara um Sundahöfn. Fram kemur
að almennir vöruflutningar hafi tvö-
faldast á síðustu 20 árum og því spáð
að þeir muni enn tvöfaldast á næstu
30 árum.
Fiskvinnslu- og þjónustufyrirtækj-
um hefur verið komið fyrir á landfyll-
ingu í Vesturhöfn. Öll geymsla og
dreifing olíuvara í lausu máli er í Ör-
firisey.
Lagt er til að taka hafnarsvæðin í
Ártúnshöfða og Gufunesi undir
blandaða byggð. Höfnin í Ártúns-
höfða hefur einkum þjónað steypu-
stöðvum og malbikunarstöð á svæð-
inu. Jafnframt þarf að flytja starfsemi
Björgunar þaðan. Einnig eru áform
um að þróa frekari miðborgarstarf-
semi inn á eldri svæði Gömlu hafn-
arinnar og hætta skipaviðgerðum við
Mýrargötu.
Áætlað er í aðalskipulaginu að
hafnarsvæði í Gömlu höfninni og í
Sundahöfn verði að mestu fullbyggð
eftir 15 ár og að full nýting á þeim ná-
ist að mestu á skipulagstímabilinu.
Því er talið að á síðari hluta skipulags-
tímabilsins þurfi nýtt hafnarsvæði í
Eiðsvík til að taka við nýjum viðskipt-
um. Einnig til að taka við starfsemi af
eldri svæðum eins og í Ártúnshöfða.
Gert er ráð fyrir höfn og landaðstöðu
í Geldinganesi í aðalskipulagi.
Sundahöfn nægir næstu árin
Þorkell Sigurlaugsson, fram-
kvæmdastjóri þróunarsviðs Eim-
skips, er ekki viss um að núverandi
hafnarsvæði Reykjavíkur verði full-
byggð eftir 15 ár. Eimskip er m.a. að
byggja vöruhótel í Sundahöfn sem á
að vera tilbúið á næsta ári. Nýja vöru-
húsið leysir nánast af hólmi eldri
vöruhús, en er mun minna að flatar-
máli. Nútíma vöruhús eru háreist
með fullkomin hillukerfi og mun meiri
nýtingu en eldri byggingar.
Þorkell segir og að vara liggi skem-
ur á hafnarsvæðum. Hún sé í meiri
mæli flutt beint frá skipshlið í vöru-
dreifingarstöðvar á hafnarsvæðum
eða utan þeirra.
Þorkell benti einnig á að flutninga-
skipin hafa stækkað mikið á undan-
förnum árum og þeim jafnframt
fækkað. Það þýðir að færri skip liggja
á sama tíma í höfnum og afkastageta
hafnarmannvirkja og tækjabúnaðar
eykst. Sé þörf á auknu landrými er
hægt að auka við það með landfyll-
ingum og öðrum framkvæmdum.
„Það er hægt að auka enn talsvert at-
hafnarými á Sundahafnarsvæðinu og
Eimskip hefur átt mjög gott samstarf
við Reykjavíkurhöfn varðandi þróun
hafnarsvæðisins. Ég útiloka ekki að
einhvern tíma þurfi höfnin að flytja
og þörf verði fyrir meira rými. En það
verður að mínu mati ekki næstu ára-
tugina,“ sagði Þorkell. Hann taldi þó
mjög eðlilegt að horfa til lengri tíma
þegar þróunarmál Reykjavíkur væru
í skoðun.
Þorkell var spurður álits á fyrirætl-
unum um nýtt hafnarsvæði í Eiðsvík
og spurði hann á móti fyrir hverja það
hafnarsvæði ætti að vera. „Ef ég horfi
á áætlunarsiglingar með gáma og
hefðbundna vöruhöfn, eins og við
sjáum í Sundahöfn, þá sér maður ekki
alveg þörfina á að flytja starfsemina á
þessum tíma. Ég hef alltaf skilið um-
ræðuna um Geldinganes þannig að
þar sé verið að tala um stórskipahöfn,
en er ekki alveg ljóst um hvers konar
starfsemi er verið að tala um. Í mín-
um huga er ekki stórskipahöfn nema
þar séu stór skip, annaðhvort gáma-
skip í áætlunarsiglingum eða stór-
flutningum á aðföngum eða fullunn-
um vörum stóriðju.“ Þorkell benti á
að stóriðjuver á Grundartanga og í
Straumsvík hefðuaðgang að eigin
höfnum.
Hann sagði að hafa þyrfti í huga að
það væri mjög kostnaðarsamt að
flytja hafnir, bæði að byggja upp nýja
hafnaraðstöðu og jafnframt að fjár-
festa í öllum þeim byggingum og
tækjabúnaði sem þar er. Hann benti
og á að vöxtur í flutningum til og frá
landinu væri ekkert gífurlegur. Árið
1992 hafi farið um 1.632 þúsund tonn
um Reykjavíkurhöfn en 1.993 þúsund
tonn árið 2001. Framleiðniaukning á
sama tíma hafi verið mikil.
Aðspurður um Geldinganes og
höfn í Eiðsvík sagðist Þorkell telja að
út af fyrir sig gæti verið þar ágæt
hafnaraðstaða, en ekki væri ljóst
hvort og hvenær þörf væri á slíkri að-
stöðu og hvort Reykvíkingar vildu
taka þetta svæði undir vöruhöfn. Það
væri einnig mjög mikilvægt að horfa
til þarfa sjávarútvegsfyrirtækja og
hugsanlega mundi þörf þeirra aukast
enn meira á næstu árum. Spurningin
væri m.a. hvort menn vildu setja þar
stórskipahöfn fyrir áætlunarflutn-
inga, eða „óhreinni“ starfsemi, á borð
við efnisflutninga, nánast inn í borg-
ina í viðbót við það sem fyrir er. „Ég
sé þetta þá sem höfn til viðbótar við
það sem fyrir er, en ekki að hún komi
í staðinn fyrir Sundahöfn.“ Þorkell
sagði enn fremur að Eimskip væri
tilbúið að skoða alla möguleika og
vildi ekki loka neinum dyrum á fram-
tíðarþróun. Félagið væri ánægt með
þá þjónustu sem það fengi hjá
Reykjavíkurhöfn og vænti þess að fá
áfram rými undir starfsemi sína.
Á sama stað næstu árin
Pálmar Óli Magnússon, fram-
kvæmdastjóri rekstrarsviðs Sam-
skipa, segir að samkvæmt skipulagi
Sundahafnar muni svæði Samskipa
og Eimskipa nánast vaxa saman á
komandi árum. „Við sjáum ekki ann-
að en að þetta verði nægilega stórt
svæði fyrir okkur í sjáanlegri fram-
tíð,“ sagði Pálmar.
Hann segir að þótt flutningar tvö-
faldist á næstu 30 árum, eins og spáð
er, þurfi það ekki endilega að þýða að
tvöfalt meira landrými þurfi fyrir
flutningastarfsemi. Þar komi við sögu
tíðni flutninga og fleira. „Við erum að-
eins með tvö skip í siglingum og af-
greiðum eitt í viku. Ef tíðnin ykist í
tvær afskipanir á viku myndi pláss-
þörfin ekki aukast í sama hlutfalli og
flutningarnir. Það þyrfti minna að
stafla upp gámum, sem nú þurfa að
bíða allt að viku eftir næsta skipi.“
Samskip eru að fara að reisa vöru-
hótel. Að sögn Pálmars losna með til-
komu þess meðal annars vöru-
geymslur í Holtagörðum, sem félagið
leigir nú.
„Það er almennt að gerast í heim-
inum á þessu sviði að hafnirnar eru að
stækka og skipin einnig. Það er mikið
lagt upp úr afkastagetu og stuttum
afgreiðslutíma skipanna. Það er einn-
ig verið að skipuleggja flæðið að og
frá þessum risahöfnum. Það er atriði
sem verður að velta fyrir sér. Stór
hluti af vörum sem fara um höfnina
hér endar í borginni,“ sagði Pálmar.
En sér Pálmar fyrir sér að Sam-
skip komi til með að flytja starfsemi
sína í fyrirhugaða höfn í Eiðsvík?
„Ég sé ekki svo langt fram í tím-
ann. Þær framkvæmdir sem verið er
að fara í hér eru af þeirri stærðar-
gráðu að menn rífa sig ekki auðveld-
lega upp til að fara annað. Það er ver-
ið að reisa vöruhús og búið að
fjárfesta í öðrum dýrum mannvirkj-
um og búnaði, svo sem frysti-
geymslum. En sjálfsagt kemur að því
einn daginn að huga þarf að stækk-
unum. En við höfum ekki verið að
velta því fyrir okkur að fara héðan, að
minnsta kosti ekki næstu tuttugu ár-
in. Menn horfa kannski ekki mikið
lengra fram í tímann en það. En bæði
við og Eimskip erum að byggja ný
vöruhús á þessu svæði og menn geta
því sagt sér það að við ætlum að vera
hér næstu áratugi.“
Pálmar sagði að um mitt þetta ár
fengju Samskip 20.000 m2 landrými
til viðbótar sem fæst við lengingu á
Vogabakka til norðurs. Sú aukning er
forsenda þess að unnt sé að hefja
framkvæmdir við nýtt vöruhús.
Fjölnota höfn í Eiðsvík
Árni Þór Sigurðsson, formaður
hafnarstjórnar Reykjavíkur og borg-
arfulltrúi R-lista, var spurður hvað
lægi til grundvallar þeirri niðurstöðu
í aðalskipulagi að þörf væri á aukinni
hafnaraðstöðu í Reykjavík eftir 2015.
„Það er fyrst og fremst mat sér-
fræðinga okkar hjá Reykjavíkur-
höfn,“ sagði Árni Þór.
En hefur þróun undanfarinna ára
sýnt að t.d. Sundahöfn verði of lítil?
„Það hefur verið verulegur vöxtur í
umferð um Reykjavíkurhöfn og inn-
og útflutningi landsmanna. Ég held
að það megi alveg reikna með að vöxt-
urinn haldi áfram á næstu árum. Ef
Reykjavík og Reykjavíkurhöfn ætlar
að vera reiðubúin að taka að sér það
hlutverk að vera miðstöð flutninga að
og frá landinu þurfum við að eiga
vaxtarrými til framtíðar.“
Árni Þór sagði að þetta snerist ekki
einungis um tvö fyrirtæki, Eimskip
og Samskip, eins og honum fyndist
stundum mega skilja af umræðunni.
„Það eru 400 fyrirtæki sem starfa á
hafnarsvæðinu og þau þurfa líka að
eiga sína möguleika. Við höfum verið
að flytja hafnsækna starfsemi annars
staðar úr borgarlandinu inn á hafn-
arsvæðin. Þessi þróun hefur staðið í
að minnsta kosti tuttugu ár og mun
örugglega halda áfram.“
En þurfa þessi 400 fyrirtæki öll
bryggju?
„Nei, og af því held ég að stafi þessi
misskilningur að höfnin þurfi ekki
nýtt svæði fyrr en eftir 40 ár eins og
sumir hafa sagt. Þeir sem halda því
fram held ég að séu að vitna í skýrslu
sem danskur ráðgjafi skrifaði um
hafnarmálin. Hann gekk einungis út
frá starfsemi tengdri hafnarbakka.
En við sem höfum starfað að hafn-
armálum vitum að það er miklu meira
sem þarf nálægð við höfn og vill vera í
nálægð við höfn. Hjá Reykjavíkur-
höfn liggja umsóknir, sennilega upp á
eitthvað á annað hundrað þúsund fer-
metra, frá innflutningsverslunum,
heildsölu- og vörudreifingarstöðvum
og fleiri fyrirtækjum, sem eru að
sækja um stækkun og meira rými.
Við höfum ekki getað mætt þessu
öllu. Atlantsskip völdu að fara í Kópa-
vog því við gátum ekki komið til móts
við þá í Reykjavíkurhöfn, miðað við
það land og aðstöðu sem við höfum
þar nú.“
Ef fyrirtæki eru að fara úr Reykja-
vík, vegna þess að ekki er hægt að út-
vega þeim hafnaraðstöðu, er þá ekki
Morgunblaðið/Þorkell
Geldinganes er um 220 hektarar að flatarmáli og svipað að stærð og svæðið, sem afmarkast af Snorrabraut og Hringbraut.
Höfnin í Eiðsvík
GELDINGANES teygir sig út í Kollafjörð norðan og
norðaustan Gufuness. Lágt eiði eða grandi tengir
Geldinganes við land. Eiðið fór í kaf í flóðum, áður en
það var hækkað upp og lagður þar vegur. Geldinganes
fylgdi lengst af jörðinni Gufunesi. Þar voru m.a.
geymdir nautgripir á 18. öld, sem notaðir voru til að
fóðra fálka Danakonungs á dögum fálkaútflutnings.
Jörðin Eiði við Geldinganes var smábýli austan við
Geldinganes og norðaustan við Korpúlfsstaði. Nafnið
er líklega dregið af eiðinu sem tengir Geldinganes við
Gufunes. Vestur af eiðinu er Eiðsvík. Geldinganes var
konungseign og talið í eyði þegar það var selt ásamt
Eiði um 1840. Bæjarsjóður Reykjavíkur eignaðist það
árið 1924 ásamt Eiði, Knútskoti og Gufunesi.
Saga Geldinganess
Morgunblaðið/Þorkell
Í tillögu að aðalskipulagi Reykjavíkur, 2001–2024, er gert ráð fyrir 53 hektara blönduðu svæði/íbúðasvæði á
austanverðu Geldinganesi og 155 hektara hafnar- og athafnasvæði á vestanverðu Geldinganesi/Eiðsvík. Fyrsta
aðalskipulagið þar sem hugmyndir voru um að staðsetja hafnarsvæði í Geldinganesi var gefið út árið 1992.