Morgunblaðið - 02.06.2002, Síða 10

10 SUNNUDAGUR 2. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
EIN listahátíð tekur nú við afannarri. Að sumra mati.Listahátíð í Reykjavík lýkurum leið og heimsmeistara-
keppnin í knattspyrnu hefst í Suður-
Kóreu og Japan og óhætt er að segja
að fyrstu leikir keppninnar lofi góðu
um framhaldið; sú fótamennt sem
boðið hefur verið upp á, og Íslend-
ingar eiga kost á að fylgjast með á
sjónvarpsstöðinni Sýn, er ósvikin list.
Fiðluboginn er lagður til hliðar um
stund, tjaldið dregið fyrir leiksviðið.
Málverkin tekin af veggjum.
Knattspyrnan ræður ríkjum.
Fram hefur komið í fréttum að til
sé fólk sem sé beinlínis illa við þessa
skemmtilegu íþrótt, en þótt áhugi á
sparkinu sjálfu sé ef til vill ekki fyrir
hendi ættu áhugamenn um þjóð-
félagsmál að geta fylgst með, bara
frá öðrum sjónarhóli en fótboltafíkl-
arnir. Hvað er svona merkilegt við
þennan leik? Hvers vegna þessi mikli
áhugi um heim allan? Eru þessir
þjóðhöfðingjar og annað fyrirmenni
ekki bara að sýnast? Er þetta ekki
bara skemmtun almúgans?
Bros
Jacques René Chirac, forseti
Frakklands, hefur líklega aldrei
brosað breiðar en sunnudaginn 12.
júlí 1998. Maðurinn, sem kosinn hafði
verið í æðsta embætti landsins þrem-
ur árum áður, tvívegis verið forsætis-
ráðherra og lengi borgarstjóri Par-
ísar hafði sem sagt oft sigrað í
pólitískri keppni og því haft ástæðu
til að brosa – en gleðin virtist óvenju
einlæg, ef marka má ljósmyndir, eftir
að Frakkar urðu heimsmeistarar í
knattspyrnu í fyrsta skipti, eftir sig-
ur á Brasilíumönnum í úrslitaleik á
Stade de France í París þennan eft-
irminnilega sunnudag.
Segja má að þjóðhátíðardagarnir
hafi verið tveir í Frakklandi að þessu
sinni, 12. júlí og svo hinn hefðbundni,
aðeins tveimur dögum síðar.
Forsetinn, með trefil í frönsku
fánalitunum um hálsinn, réð sér ekki
fyrir kæti. Gott ef ekki sást glitta í tár.
En Chirac er fráleitt fyrsti þjóð-
höfðinginn sem missir hreinlega
stjórn á sér af gleði eftir frækin
íþróttaafrek landa sinna.
Mörgum er eflaust í fersku minni
þegar Allessandro Pertini, forseti
Ítalíu, þá á 86. aldursári, brosti sem
barn í heiðursstúku Santiago Bern-
abeu-leikvangsins í Madrid þegar
Ítalía sigraði Vestur-Þýskaland í úr-
slitaleik HM 1982.
Knattspyrnan snertir einhverja
sérstaka taug. Leikurinn er í eðli sínu
afskaplega einfaldur; „Senda boltann
á næsta mann í rauðri treyju“ var
undirstaða fræða Bills Shankly, þess
sem byggði upp Liverpool-stórveldið
í Englandi á sínum tíma.
En knattspyrnan snýst ekki bara
um 22 leikmenn og einn bolta. Hún
snýst líka um stolt, oft þjóðarstolt
eins og þegar heimsmeistarakeppni
er annars vegar. Jafnvel bara venju-
legur landsleikur. Íslendingar fyllast
stolti, a.m.k. margir hverjir, þegar
Ísland gerir jafntefli við heimsmeist-
ara Frakklands á Laugardalsvelli
eða leggur Tékkland að velli á sama
stað. Að ég tali nú ekki um ef sigur
vinnst á Dönum. Sú stund hefur að
vísu ekki enn runnið upp, og töpin
eru sum verri en svo að fólk nenni að
muna þau, en ég er illa svikinn ef ekki
verður glatt á hjalla þegar þar að
kemur. Ef…
Að leggja gamla herraþjóð á ein-
hverju sviði, hvort sem er við bridge-
borð, á knattspyrnuvelli eða í póli-
tískri refskák er annað og meira en
venjulegur sigur. Spyrjið bara Sen-
egala!
Íbúar þessarar fyrrum nýlendu
Frakka á Atlantshafsströnd Afríku
eru um átta og hálf milljón. Landið er
tæplega tvisvar sinnum stærra en Ís-
land að flatarmáli. Senegal öðlaðist
sjálfstæði frá Frökkum árið 1960 eft-
ir að hafa verið nýlenda í 300 ár.
Franska er opinbert tungumál í land-
inu og allir nema tveir þeirra 23 leik-
manna, sem skipa landsliðshópinn á
HM að þessu sinni, eru atvinnumenn
hjá liðum í Frakklandi.
Frakkar eru núverandi heims-
meistarar, Evrópumeistarar og álf-
umeistarar; í stuttu máli eiga þeir
besta landslið heims. En hvað gerist?
Strax í fyrsta leik HM kemur í ljós að
ekkert er öruggt í knattspyrnu. Allt
getur gerst, er líklega ofnotaður
frasi, en sígildur.
Þetta er í fyrsta skipti sem Frakk-
land og Senegal mætast á knatt-
spyrnuvellinum og litla liðið fer með
sigur af hólmi, 1:0. Frakkar undrast
niðurstöðuna en fréttastofur senda
frá sér ljósmyndir af fagnandi Sen-
egölum um víða veröld.
Fyrri þjóðhátíðardagur Frakka (!)
1998 var í raun mjög sögulegur. Ekki
einvörðungu fyrir þær sakir að
Frakkar urðu heimsmeistarar í
fyrsta skipti heldur kom þá berlega í
ljós hve knattsyrnan getur verið
mikið sameiningartákn. Lið Frakka
skipuðu nefnilega, og skipa enn,
margir leikmenn af erlendu bergi
brotnir; sumir meira að segja fæddir
víðs fjarri Frakklandsströndum, á
einhverri nýlendunni.
Grunnt hefur verið á því góða milli
Frakka og Alsíringa hin síðari ár, en
andrúmsloftið á Champs Elysée
breiðgötunni í París breyttist á svip-
stundu 12. júlí 1998. Franski fáninn
og sá alsírski blöktu hlið við hlið, Als-
íringar og Frakkar föðmuðust.
Hvers vegna? Jú, besti maður liðsins,
Zinedine Zidane, er af alsírsku for-
eldri.
Þjóðfélagslega mikilvægt
Höfundur þessarar greinar átti
samtal við Frakkann Gérard
Lemarquis, sem lengi hefur verið bú-
settur á Íslandi, sem birtist hér í
blaðinu daginn sem Ísland mætti
Frakklandi í undankeppni Evrópu-
meistaramótsins haustið 1998. Þetta
var fyrsti opinberi leikur Frakka eft-
ir úrslitaleik heimsmeistaramótsins.
Ástæða er til að rifja upp orð Le-
marquis nú:
„Ég hef fylgst með, var í Frakk-
landi á meðan heimsmeistarakeppnin
var í sumar, og þótt ég sé and-sport-
isti sjálfur labba ég mikið og hef gam-
an af að synda. Ég hef hins vegar
ekki gaman af keppnisíþróttum, en
samt sem áður var þetta tímabil í
sumar mjög ánægjulegt sem þjóð-
félagslegur atburður. Hefur verið of-
boðslega jákvætt fyrir Frakkland.
Blaðamaður Le Monde skrifaði í
þessari viku að sigur í heimsmeist-
arakeppninni hefði verið fyrir
Frakka eins og Falklandseyjastríðið
var Englendingum; sjálfstraust þjóð-
arinnar jókst mikið. Undanfarin ár
hefur Frakkland þjáðst af efnahags-
kreppu og atvinnuleysi. Nú eru að-
stæður jákvæðar. Allt á uppleið; at-
vinnuleysi minnkar og kaupmáttur
hækkar. En það vantaði eitthvað
meira og sigurinn á HM var punkt-
urinn yfir i-ið. Að þessu leyti var
þetta mikilvægt. Annað atriði er að í
þessu liði Frakklands eru menn af
ýmsu þjóðerni; til dæmis frá Alsír og
svertingjar. Það er ofboðslega mik-
ilvægt fyrir Frakkland,“ segir Gér-
ard og leggur mikla áherslu á orð sín.
„Þegar úrslitaleikurinn fór fram var
ég á götum Parísar, og veistu, að þeg-
ar ég sá unga Araba og svertingja…“
Hann þagnar og tárast.
„Fyrirgefðu. Þegar ég sá Araba og
svertingja kalla Lifi Frakkland varð
ég svo stoltur. Le Pen [foringi Þjóð-
fylkingarinnar, hægri öfgaflokksins í
Frakklandi], sagði ári áður að leik-
mennirnir í fótboltaliðinu kynnu ekki
einu sinni að syngja þjóðsönginn. Ég
var á Champs Elysée þegar liðið
kom, sá fána Alsírs þar og það hefur
aldrei gerst áður. Og það var engin
andstaða við fánann. Maðurinn er svo
opinn og umburðarlyndur sem sigur-
vegari. Sigurinn skipti því ótrúlega
miklu máli fyrir þjóðfélagið. Ótrú-
legu,“ segir hann með áherslu.
„Ég veit að þeir eru til sem eru á
móti samkeppni, en mér finnst þetta
heimska og heilaþvottur,“ segir Gér-
ard og vísar til stefnu Le Pens og fé-
laga; sem eru á móti innflytjendum.
Segja Frakkland fyrir Frakka.
„Sumir skrifuðu að hefði Zinedine
Zidane keyrt á gamla konu og drepið
hana væri hann jafnhataður og hann
er dáður núna,“ segir Gérard, en Zid-
ane er ættaður frá Alsír. „Kannski er
eitthvað til í því, en ég var mjög stolt-
ur af þeim manni. Í þýska liðinu eru
nær allir stórir og germanskir í útliti
en í okkar liði voru menn sem eiga
ættir að rekja í ýmsar áttir. Ég er
stoltur af því.“
Lemarquis segist raunar telja
Frakka fremur lélega íþróttamenn.
„Hvers vegna? Þeir hafa ekki sér-
staklega gaman af því að þjást og þá
vantar aga. Til þess að verða bestur
þarf ákveðna löngun til að þjást. En
þegar samstaða er fyrir hendi eru
þeir ofboðslega sterkir. Þegar hand-
boltakeppnin var hér var franska lið-
ið óþekkt í Frakklandi. Hingað komu
engir blaðamenn nema fulltrúi
fréttastofu minnar, AFP, fyrr en á
lokadegi þegar ljóst var að Frakkar
væru komnir í úrslit. Samstaðan var
mjög mikil í því liði og ástæða þess
var að þeir fóru á fyllirí saman í
miðbæ Reykjavíkur á hverju kvöldi.
Heimsmeistarakeppnin í knattspyrnu er hafin í
Suður-Kóreu og Japan. Skapti Hallgrímsson veltir
fyrir sér þessu merkilega fyrirbæri, knattspyrn-
unni. Hvað er svona heillandi við þessa íþrótt?
Forseti Frakklands, Jacques Chirac, fagnaði innilega þegar flautað var til leiks-
loka í úrslitaleik Frakka og Brasilíumanna á HM 1998 í París.
Reuters
Senegalskur knattspyrnuáhugamaður brosir breitt á veitingastað í Marseille í Suður-Frakklandi eftir frækinn sigur nýlið-
anna á heimsmeisturum Frakklands, fyrrverandi herraþjóð þessa Vestur-Afríkuríkis, í fyrsta leik HM á föstudaginn.
Sóldýrkendur í Nice á Miðjarðarhafsströnd Frakklands fylgjast spenntir með
leik heimsmeistaranna gegn Senegal á föstudaginn í sjónvarpinu.
Ekki bara
22 menn
og bolti
ReutersAP