Morgunblaðið - 21.07.2002, Síða 4

FRÉTTIR
4 SUNNUDAGUR 21. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐAMIKIL bandarísk rannsókn
á áhrifum hormóna, sem margar
konur nota við og eftir tíðahvörf,
var stöðvuð þegar niðurstöður
bentu til þess að hættan af sam-
felldri, samsettri hormónameðferð
(SHM) væri meiri en ávinningur-
inn, að mati stjórnenda rannsókn-
arinnar.
Fyrirhugað hafði verið að halda
rannsókninni áfram í átta og hálft
ár, en þegar í ljós kom, eftir rúm
fimm ár, að hætta á hjarta- og æða-
sjúkdómi, heilaáfalli, brjósta-
krabbameini og blóðtappa var auk-
in hjá konum í hormónameðferðinni
var rannsóknin stöðvuð.
Rannsókninni var stýrt af Wom-
en’s Health Initiative (WHI-rann-
sóknin) í Bandaríkjunum með
stuðningi bandarískra heilbrigðis-
yfirvalda. Hún náði til 16.608
kvenna á aldrinum 50 til 79 ára sem
ekki höfðu gengist undir aðgerð
þar sem leg er fjarlægt. Rúmlega
helmingur þeirra fékk samsetta
hormónameðferð með estrógeni og
prógesteróni, en hinar fengu lyf-
leysu.
Meta átti áhrif langtímanotkunar
á m.a. tíðni hjarta- og æðasjúk-
dóma, heilaáfalla, blóðtappa, bein-
þynningar og ýmissa krabbameina
auk heildardánartíðni.
Algeng meðferð hér á landi
Sigurður Guðmundsson land-
læknir segir að umrædd meðferð sé
mjög algeng hér á Íslandi, sem og
reyndar í flestum vestrænum lönd-
um. Hann segist þó ekki hafa ná-
kvæmt yfirlit yfir hversu stórt hlut-
fall íslenskra kvenna noti þessi lyf,
en hann giskar á meira en helming
kvenna 45 ára og eldri.
Hann segir samsettu hormóna-
meðferðina gefna til að draga úr
beinþynningu og áhrifum hennar,
en einnig dragi hún úr einkennum
tíðahvarfa líkt og svitakófum og
skapgerðarbreytingum. Hann legg-
ur áherslu á að rannsóknin hafi
ekki beinst að þessum atriðum.
„Það sem líka vekur athygli og
við þurfum að hafa varnagla á er að
þessi rannsókn beinist eingöngu að
tilteknum afbrigðum þessara lyfja,
estrógens og prógesteróns, en hér
á landi og í ýmsum öðrum löndum
eru ýmis önnur afbrigði á markaði.
Þannig að það er ekki alveg víst að
þau myndu hafa þessar sömu af-
leiðingar í för með sér, þó svo
HERS-rannsóknin sem birtist fyrir
fáeinum mánuðum gefi vísbending-
ar um þetta sama,“ bætir hann við.
Sigurður bendir á að eingöngu
samsetta meðferðin valdi þessum
áhyggjum og þess vegna leggi
Landlæknisembættið fram ráð-
leggingar á heimasíðu sinni. „Í
fyrsta lagi ættu þær konur sem
hafa áhuga á hormónameðferð til
að draga úr hættu á hjarta- og æða-
sjúkdómum augljóslega ekki að
gera það. Í öðru lagi eru til margar
aðrar einfaldari og hættuminni
leiðir til þess að draga úr beinþynn-
ingu en að nota hormóna,“ undir-
strikar Sigurður og nefnir hreyf-
ingu og mataræði í því sambandi.
Þarf að vega og meta
ávinning og áhættu
Hann segir að þær konur sem
vilja draga úr beinþynningu ættu
að ræða kostina af meðferðinni við
lækni. Það geti verið að ávinning-
urinn af því að draga úr broti á
mjöðm eða úlnlið hjá konu með
svona meðferð sé miklu meiri fyrir
langtímaheilsu hennar en hættan á
hinum vandamálunum. Hann legg-
ur áherslu á að einnig þurfi að vega
og meta ávinning og áhættu þegar
kemur að hormónameðferð vegna
hitakófs og skapgerðarbreytinga.
„Þannig að lengra viljum við nú
ekki ganga í þessum ráðleggingum
til fólks. Við gerum ekki ráð fyrir
að bregðast við þessum rannsókn-
um á annan hátt á þessu stigi,“ seg-
ir Sigurður.
Hann ítrekar að athuga þurfi að
rannsóknin sé sett upp með tiltekn-
um afbrigðum lyfjanna, það þýðir
ekki endilega að sömu vandamál
tengist öðrum afbrigðum. Hann tel-
ur það flækja málið og gera afdrátt-
arlausar ákvarðanir erfiðari að fyr-
ir fáeinum vikum hafi birst
rannsókn sem skoðaði getnaðar-
varnarpillur, samsettar úr sömu
efnum og hormónalyfin, og þar hafi
komið hið gagnstæða í ljós. „Það
mældist ekki aukin tíðni á brjósta-
krabbameini hjá konum sem höfðu
tekið þessi lyf fyrir tíðahvörf þann-
ig að við getum velt því fyrir okkur
hvort öll kurl séu komin til grafar.
Því finnst okkur ekki ástæða til að
ganga lengra en að koma svona ráð-
leggingum á framfæri við almenn-
ing og lækna,“ segir hann.
Rannsókn stöðvuð
á hormónameðferð
Hættan talin
meiri en
ávinningurinn
GUNNAR Jóhann Birgisson, hæstaréttarlög-
maður og stjórnarmaður í Fjölmiðlafélaginu ehf.,
segir það ekki rétt sem fram kemur í kæru Norð-
urljósa til Fjármálaeftirlitsins á hendur Bún-
aðarbankanum, að forráðamenn félagsins vilji
knýja Norðurljós í gjaldþrot. Gunnar Jóhann
segir markmiðið með stofnun Fjölmiðlafélagsins
hafa verið að endurfjármagna starfsemi Skjás 1
og stuðla að sameiningu við Norðurljós. Fjöl-
miðlafélagið hafi engan áhuga á að knýja Norður-
ljós í gjaldþrot. Hann segir að kæran hafi komið
sér á óvart, hún sé byggð á yfirlýsingu sem sé
ákveðið rannsóknarefni hvernig Norðurljós hafi
komist yfir.
„Við höfum hins vegar haft áhuga á að skapa
grundvöll til að sameina þessi tvö félög. Tilgang-
urinn með stofnun Fjölmiðlafélagsins er að end-
urfjármagna Skjá 1, sem við ætlum að klára í
sumar, og ef tækifæri skapast á markaðnum til
þess að koma á einhverju samstarfi við önnur
fjölmiðlafyrirtæki eða ná að sameina Norðurljós
og Skjá 1 er þetta félag kjörinn vettvangur til
þess,“ segir Gunnar Jóhann.
Í kæru Norðurljósa segir að Búnaðarbankinn,
„eða í það minnsta einhverjir starfsmenn hans“,
hafi tekið að sér fyrir „óstofnað“ Fjölmiðlafélag
að knýja Norðurljós í gjaldþrot. Auk Gunnars Jó-
hanns eru nefndir til sögunnar Árni Samúelsson,
Björgólfur Guðmundsson, Einar Sigurðsson,
Hjörtur Nilsen, Jón Pálmason, Sigurður Gísli
Pálmason og Tryggingarmiðstöðin hf. Gunnar
Jóhann segir að búið sé að stofna Fjölmiðla-
félagið sem einkahlutafélag, það hafi verið gert í
vor í þeim tilgangi einkanlega að endurfjármagna
starfsemi Skjás 1.
„Eina vitið“ að sameinast
Hann segir óformlegar þreifingar hafa á sínum
tíma átt sér stað milli forráðamanna Norðurljósa
og Skjás 1 um sameiningu félaganna. Þær þreif-
ingar hafi hins vegar gengið treglega þar sem að-
aleigandi Norðurljósa hafi ofmetið verðmæti fé-
lagsins. Öllum sé samt ljóst að ekki sé rými fyrir
bæði félögin á markaðnum og verði ekki að
óbreyttu. „Eina vitið í málinu er að stuðla að
sameiningu félaganna. Við teljum að það sé ósk-
astaða þeirra sem hafa sett fjármagn í félögin,“
segir Gunnar Jóhann.
Stjórnarmaður í Fjölmiðlafélaginu ehf. um kæru Norðurljósa
Höfum engan áhuga á að
knýja Norðurljós í gjaldþrot
ÞAÐ er eins gott að njóta leiktækj-
anna í tívolíinu við Miðbakka í
Reykjavík til hins ýtrasta nú síð-
ustu helgina sem það er opið. Þessi
ungi tívolígestur var búinn að
spenna beltin og klár í hressilega
flugferð í einu tækinu og beið þess
að komast af stað. Kannski hefur
biðin verið svona löng að ekki varð
hjá geispa komist.
Morgunblaðið/Ómar
Beðið í
sætunum
ENGAR ákveðnar reglur gilda
um tilkynningaskyldu stjórn-
enda skráðra fyrirtækja hér á
landi vegna viðskipta einkafyr-
irtækja stjórnendanna við
skráðu fyrirtækin. Vilhjálmur
Egilsson, framkvæmdastjóri
Verslunarráðs Íslands, segir að
engin þörf sé á þeim.
Í viðtali Morgunblaðsins við
Tryggva Jónsson, forstjóra
Baugs, á föstudag kom fram að
samkvæmt lögum í Delaware
bæri forstjóra að fá fyrirfram
heimild stjórnar ef hann hygð-
ist eiga viðskipti við eigin fyr-
irtæki eða tengd. Stjórnendur
Baugs saka Jim Schafer og
Courtney Brick, fyrrverandi
stjórnendur Bonus Stores og
Bonus Florida, um að hafa látið
Bonus Stores kaupa innrétting-
ar á of háu verði af fyrirtæki
þeirra.
Vilhjálmur segir að almennt
séð reyni menn í íslensku við-
skiptalífi, í samræmi við al-
mennt viðskiptasiðferði, að láta
viðskipti tengdra fyrirtækja
ganga fyrir sig eins og um
óskylda aðila væri að ræða.
„Hér er mikið um tengd fyrir-
tæki, dótturfélög og svo fram-
vegis. Ef menn telja að hags-
munir skarist á er í flestum
tilfellum gengið úr skugga um
að viðskipti hafi átt sér stað eins
og verða myndi milli óskyldra
fyrirtækja,“ segir hann.
Almennar lagareglur gilda
Að sögn Vilhjálms kveða lög
ekki á um neinar sérstakar
skyldur til að upplýsa stjórn
eða hluthafa um viðskipti af
þessu tagi. „Um þetta gilda
náttúrlega almennar lagaregl-
ur, um skyldu til að upplýsa at-
riði sem skipta máli og almennt
viðskiptasiðferði. Það væri
mjög erfitt um vik að setja um
þetta sérstakar reglur og reyna
þannig að steypa alla í sama
mót, vegna þess að tilvikin eru
afar mörg hér á landi. Þarfir og
aðstæður eru mjög mismunandi
eftir tilvikum. Ef upp koma svik
og blekkingar á íslenskt réttar-
kerfi að vera fullfært um að
taka á þeim málum,“ segir
hann.
Ekki
þörf á
ákveðnum
reglum
Vilhjálmur Egilsson
um stjórnendur
skráðra fyrirtækja
GUNNAR Felixson, forstjóri Trygg-
ingamiðstöðvarinnar, segir að frétt
um kæru Norðurljósa í Morgun-
blaðinu í gær hafi komið sér mjög í
opna skjöldu. Í kæru Norðurljósa til
Fjármálaeftirlitsins segir að Búnað-
arbankinn, eða í það minnsta ein-
hverjir starfsmenn hans, hafi tekið að
sér fyrir nokkra aðila, Tryggingamið-
stöðina meðal annarra, að „knýja
Norðurljós í gjaldþrot.“
Gunnar segist hvorki skilja né vita
af hverju þarna sé minnst á Trygg-
ingamiðstöðina. „Ég kannast ekki við
að fyrirtækið hafi komið nálægt þessu
máli á nokkurn hátt,“ segir hann.
Forstjóri Tryggingamiðstöðvarinnar
Kannast ekki við aðild
að Norðurljósamáli
Í LÖGUM um viðskiptabanka og
sparisjóði er kveðið á um að viðurlög
við broti á þeim geti verið fangelsi,
allt að tveimur árum. 43. grein lag-
anna fjallar um brot á bankaleynd.
Eins og kom fram í Morgunblaðinu í
gær hefur forstjóri Norðurljósa
kært Búnaðarbankann til Fjármála-
eftirlitsins fyrir brot á þeirri grein.
Þess er krafist að Fjármálaeftir-
litið greini ríkislögreglustjóra frá
niðurstöðum sínum að aflokinni
rannsókn. Í 43. grein laganna segir:
„Bankaráðsmenn, stjórnarmenn
sparisjóðs, bankastjórar og spari-
sjóðsstjórar, endurskoðendur og
aðrir starfsmenn viðskiptabanka eða
sparisjóðs eru bundnir þagnar-
skyldu um allt það er varðar hagi
viðskiptamanna hlutaðeigandi stofn-
unar og um önnur atriði sem þeir fá
vitneskju um í starfi sínu og leynt
skulu fara samkvæmt lögum eða eðli
máls nema dómari úrskurði að upp-
lýsingar sé skylt að veita fyrir dómi
eða lögreglu eða skylda sé til að veita
upplýsingar lögum samkvæmt.
Þagnarskyldan helst þótt látið sé af
starfi.“ Í 101. gr segir: „Fyrir brot á
lögum þessum skal refsað með sekt-
um eða fangelsi allt að 2 árum liggi
ekki þyngri refsing við broti sam-
kvæmt öðrum lögum.“
Sektir eða
allt að 2 ára
fangelsi
fyrir brot á
bankaleynd