Morgunblaðið - 19.10.2002, Blaðsíða 56

56 LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ






 



   

   


    
    


     
        "#
$

 

!

%&   
    $
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
AF GÖMLUM vana og við kjörað-
stæður brá ég mér til fjalla í fyrstu
viku síðasta rjúpnaveiðitíma.
Er komið var í um 400 m. hæð fóru
að verða snjódrefjar í dýpstu lautum
og undir hjöllum og fóru stækkandi
er ofar dró á fjallgarðinn, en á þess-
um tíma og við þessar aðstæður er
rjúpu eingöngu að finna við skafl-
rendurnar.
Ég fór vítt þennan fagra dag og
rifjaði upp er farið var á árum áður
sömu erinda á þetta svæði dag eftir
dag og haldið heim með fullfermi,
þrjátíu rjúpna krans um bringu og
bak og tíu rjúpna kippur sína í hvorri
hendi, oft löngu fyrir dimmingu.
Allt var með líkum brag nema árin
höfðu dregið nokkuð úr yfirferð
göngumannsins. Enginn hafði farið
fyrr á tímanum um þetta svæði, en
rjúpuna vantaði.
Átta sáust og náðust í 7 skotum og
meira var ekki drepið af mér á síð-
asta hausti. Á árum áður var það þó
atvinna mín og hlunnindanýting líkt
og föður míns, afa og langafa á þess-
ari jörð, að ganga til rjúpna. Algeng
veiði mín var flest ár 900–1300 stk.
og meðaldagveiði 30–33 fuglar og
fannst mér þá að ekki sæi högg á
vatni.
En síðasta áratug eftir að stofninn
hrundi hef ég ekki haft geð í mér til
að elta „síðustu rúpuna í dalnum“
enda nógur annar vargur um það.
Til viðbótar ofangreindri dagbók-
arupprifjun má nefna að nú hafa
fálkasetrin staðið auð og hljóð hér
við Djúp sumar eftir sumar, sá fugl
orðinn sjaldgæfari en örn og loðnar
tær troða ekki lengur slægjuna, hvað
þá að reka þurfi rjúpnahópana frá
sláttuvélinni eins og algengt var frá
1950–1980.
Samkvæmt heimildum mínum frá
fjölda veiðimanna vítt um land er
allsstaðar sama sagan, rjúpan er
nánast horfin og friðunarþörfin
brýn.
Samt berja formaður Skotvíss og
veiðistjórinn á Akureyri enn höfðinu
við steininn og virðast gjörsamlega
vera gróið fyrir vitin á þessum
„spekingum“ sem eru helstu um-
sagnaraðilar umhverfisráðherra í
málefnum rjúpunnar.
Vissulega taka refur og minkur
sinn toll og hann ósmáan, enda sá
vargur í hámarki um allt land, þökk
sé ónýtum veiðistjóra. Vaxandi
mávaplága er drjúg í eggjum og ung-
um ásamt hrafninum, staðbundnar
sníkjudýrasýkingar, svo sem á Eyja-
fjarðarsvæðinu, geta verið meðvirk-
andi, en fyrst og fremst er það
óhemjulegt skotveiðiálag sem komið
hefur rjúpnastofninum í þessa hrika-
legu lægð.
Það eru hinir margrómuðu tóm-
stunda- eða sportveiðimenn sem
með marghlæðum sínum og veiði-
hundum fara á blöðrujeppum og
hverskyns öðrum vélknúnum öku-
tækjum sem logi yfir akur frá innstu
jökulkimum til ystu nesja og er sá at-
gangur að verða með svörtustu
blettunum á íslensku þjóðfélagi.
Við þessar svokölluðu atvinnu-
skyttur af gamla skólanum skutum
aðeins á sitjandi fugl, hitt skotið í tví-
hleypunni var til að tryggja sig. Við
komum yfirleitt heim með fleiri rjúp-
ur en skotin sem við notuðum og
góða samvisku að auki vegna fárra
eða engra sem sluppu særðar.
„Brottkast“ rjúpna og blýmengun
hjá okkur var og er því í algeru lág-
marki. Við skiluðum okkur þess utan
hjálparlaust heim.
Sport- eða tómstundaskytturnar,
skjólstæðingar Skotvíssformanns-
ins, geta ekki verið þekktar fyrir að
skjóta á sitjandi rjúpu og pumpa þá
að lágmarki minnst fimm skotum
eða fleiri á sama fuglinn eða hópinn,
þó allir ættu að vita að rjúpu ber svo
hratt undan að aðeins næst sæmileg
nákvæmni í fyrsta skoti, annað er ár-
angurslítið, hin út í bláinn til blý-
mengunar og það sem verst er, að
særa og limlesta tugþúsundir rjúpna
á hverju veiðitímabili.
Nokkur högl sem komast inn úr
fjaðrahamnum draga ekki mjög úr
flughæfni eða hreyfigetu til að byrja
með en gera svo um sig, rjúpan hætt-
ir að bera sig eftir fæðu, liggur ein í
snjóbæli eða urðargjótum og veslast
upp á löngum tíma ef rebbi er ekki
búinn að finna hana áður. Að sögn
greinargóðra einstaklinga úr röðum
sportistanna eru 3 – 6 skot á hvern
fugl sem næst algeng niðurstaða.
Auðvitað er margt sómamanna og
náttúruunnenda í hóp sportskyttna
en svörtu sauðirnir eru alltaf að
verða meira og meira áberandi, vað-
andi yfir allt og alla með skotæði og
drápsfýsn eina að leiðarljósi.
Ef ganga ætti vel um rjúpnastofn-
inn er okkur atvinnuskyttum miklu
betur treystandi, því viðgangur hans
er okkar hagur.
Þegar horft er yfir feril umhverf-
isráðherra er ekki margt sem gleður
augað og nú hefur hún sniðgengið til-
lögur um styttingu veiðitímans og
nauðsynlegar friðunaraðgerðir. Er
nema von að ljóðelsku fólki komi í
hug snilldarkvæðið „Óhræsið“ eftir
Jónas Hallgrímsson.
Gæðakonan góða
grípur fegin við.
Dýrið dauðamóða
dregur háls úr lið.
Plokkar, pils upp brýtur.
Pott á hlóðir setur.
Segir: Happ þeim hlýtur
og horaða rjúpu étur.
INDRIÐI AÐALSTEINSSON,
Skjaldfönn v/Djúp.
Rjúpuna þarf
að friða
Frá Indriða Aðalsteinssyni:
Morgunblaðið/Sverrir