Morgunblaðið - 19.10.2002, Blaðsíða 14

FRÉTTIR
14 LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
 SIGRÍÐUR Björnsdóttir dýra-
læknir varði doktorsritgerð sína:
Bone spavin in Icelandic horses –
Aspects of pre-
disposition, path-
ogenesis and
prognosis (Spatt
í íslenskum
hrossum –
Áhættuþættir,
sjúkdómsferill og
horfur), við dýra-
læknadeild
Landbúnaðahá-
skóla Svíðjóðar í Uppsölum 7. júní
síðastliðinn. Leiðbeinendur voru
dr. Johan Carlsten, Prófessor Pet-
er Lord og Prófessor Stina Ekman.
Andmælandi var Leo Jeffcott pró-
fessor frá Dýralæknadeild Háskól-
ans í Cambridge, Bretlandi.
Ritgerðin byggist á sex vísinda-
greinum sem lýsa annars vegar
tíðni sjúkdómsins í mismunandi
aldurshópum íslenska hestsins, eðli
hans og þróun og hins vegar grein-
ingu á orsakaþáttum.
Spatt er slitgigt í flötu liðum
hækilsins og einn elsti þekkti fóta-
sjúkdómurinn í hrossum. Faralds-
fræðileg rannsókn tók til 614 reið-
hrossa sem voru sjúkdómsgreind
með röntgenmyndatöku og klín-
ískri skoðun en auk þess voru sýni
úr 111 sláturhrossum á aldrinum 6
mánaða–6 vetra skoðuð með vefja-
meinafræði og röntgenmyndatöku.
Öll gagnaöflun fór fram á Íslandi.
Tíðni röntgenbreytinga í flötu
liðum hækilsins var 30,3% hjá 6–12
vetra reiðhrossum og svipaða tíðni
var að finna á brjóskeyðingu í sömu
liðum hjá ungum, ótömdum hross-
um, 33.0%. Sterk aldursáhrif komu
fram á tíðni þessara breytinga.
Sýnt var fram á að spatt dregur úr
endingu hrossa, sérstaklega eftir
12 vetra aldurinn. Fyrstu sjúk-
dómsbreytingarnar eru óháðar
notkun hrossanna til reiðar og
vinnuálag hafði ekki neikvæð áhrif
á þróun sjúkdómsins. Arfgengi
sjúkdómsins var metið á bilinu
0,33–0,42 og reyndist mikilvægasti
orsakaþátturinn sem skoðaður var.
Sigríður lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum að Laugarvatni
1984, dýralæknaprófi frá Norges
Veterinærhøgskole 1992 og hefur
frá 1994 starfað sem dýralæknir
hrossasjúkdóma hjá Yfirdýralækn-
isembættinu. Foreldrar hennar eru
Ágústa Ólafsdóttir og Björn Sig-
urðsson bændur í Úthlíð í Biskups-
tungum. Sambýlismaður Sigríðar
er Ólafur Ingi Sigurgeirsson líf-
fræðingur og sonur þeirra er Sig-
urgeir.
Doktors-
vörn í dýra-
lækningum
„SAMNINGAR um eignir kirkjunn-
ar hafa staðið frá 1980. Íslenska
þjóðkirkjan stendur nú á tímamót-
um, því það er komið að lokum samn-
ingaviðræðna um prestssetrin og
það sem þeim fylgir,“ segir sr. Hall-
dór Gunnarsson í Holti, en hann hef-
ur lengi komið að málum prestssetra
og situr nú í prestssetranefnd.
„Upphafið að umræðunni varð
með lögum sem Alþingi setti um af-
hendingu Skálholts til þjóðkirkjunn-
ar árið 1963. Þar með var þjóðkirkj-
an í fyrsta skipti orðin eignaraðili að
ákveðnum eignum. En áður hafði
eignarréttur kirkjunnar alltaf verið
skilgreindur út frá prestssetrunum
eða stöðunum sem voru nokkurs
konar sjálfseignarstofnanir þar sem
presturinn hafði starfsaðstöðu og
laun hans byggðust á kirkjujörðun-
um sem gerðu honum mögulegt að
starfa.“ Halldór segir að árið 1907
hafi þessu fyrirkomulagi verið
breytt. „Þá fengu prestar laun, en
jarðirnar voru afhentar ríkinu til af-
nota. En prestssetrin voru áfram
staðareign og því var aldrei breytt.“
Halldór segir að með samkomu-
lagi ríkis og kirkju árið 1997 afhenti
kirkjan formlega allar kirkjujarðir
til ríkisins á móti þeirri skuldbind-
ingu að laun presta og starfsfólks
Biskupsstofu væru greidd. „Í þessu
samkomulagi voru prestssetrin und-
anskilin. Prestssetrin hafa aldrei
verið eign ríkisins heldur sjálfseign-
arstofnanir.
Núna þegar við erum að semja um
þetta við ríkið er komið að lokum í
því sérstæða ferli, þar sem ríkið er
búið að afhenda kirkjunni lagalegt
sjálfstæði eins og mögulegt er. Ég
þekki ekki til nokkurrar kirkju sem
náð hefur þeirri stöðu við hlið rík-
isvaldsins, að ríkið hafi með lögum
gefið kirkjunni leyfi til að starfa með
þeim hætti að kirkjan geti sett
starfsreglur um sín mál með reglu-
gerðarígildi.“
Halldór segir að þegar kirkjan
hafi samið um eignirnar megi segja
að ríkið hafi gefið kirkjunni það sjálf-
stæði sem hún getur búið við og það
er meira en kirkjur í nálægum lönd-
um hafa. „Í stjórnarskránni er
ákvæði sem segir að ríkið styðji
kirkjuna. Í þessari stöðu getur kirkj-
an ákveðið að hún vilji styðja sam-
félagið á grunni sjálfstæðis síns sem
ríkið hefur veitt henni. Þetta sjálf-
stæði þjóðkirkju væri til fyrirmynd-
ar fyrir aðrar þjóðir að búa við.“
Séra Halldór Gunnarsson í Holti um eignir kirkjunnar
Sjálfstæði þjóðkirkj-
unnar er einstakt
HÆSTIRÉTTUR hefur dæmt karl-
mann á fertugsaldri í 10 mánaða fang-
elsi fyrir að hafa keypt 99,86 grömm
af kókaíni í Amsterdam og afhent þau
konu sem flutti efnið síðan til Íslands.
Hæstaréttur taldi ósannað gegn
eindreginni neitun ákærða að hann
hefði framið brot sitt í ágóðaskyni og
var hann því sýknaður af þeim hluta
ákærunnar. Var talið að sá verknað-
ur, að kaupa efnið og afhenda það
konunni, sem hann vissi að myndi
flytja þau til landsins, hefði verið mik-
ilvægur þáttur í innflutningi efnanna.
Konan og tveir aðrir karlmenn,
sem áttu aðild að innflutningi fíkni-
efnasmyglsins voru í héraðsdómi,
hinn 8. mars sl. dæmd í 8 mánaða
fangelsi, að hluta til skilorðsbundið.
Dómur gékk á fimmtudag og
dæmdu málið hæstaréttardómararn-
ir Markús Sigurbjörnsson, Hrafn
Bragason og Ingibjörg Benedikts-
dóttir. Verjandi var Brynjar Níelsson
hrl. en sækjandi Ragnheiður Harð-
ardóttir, saksóknari.
10 mánaða
fangelsi
fyrir kók-
aínsmygl
ÍBÚAR á Siglufirði verða eldri en
víðast annars staðar hér á landi,
80 ára og eldri. Þeir eru almennt
heilsuhraustir, hafa nóg fyrir
stafni og yfir 70% þeirra búa enn í
eigin húsnæði. Þetta er meðal nið-
urstaðna úr könnun sem hjúkrun-
arfræðingar við Heilbrigðisstofn-
unina á Siglufirði gerðu í sumar
og greint er frá í nýjasta tölublaði
Tímarits hjúkrunarfræðinga.
Skráðir íbúar í Siglufirði voru
1.508 um síðustu áramót, 15%
þeirra voru 67 ára og eldri og 5%
íbúa eldri en 80 ára. Til saman-
burðar má geta þess að hlutfall 67
ára Íslendinga og eldri er nú um
11,7%. Könnun meðal íbúa Siglu-
fjarðar eldri en 80 ára var gerð í
maí og júní á þessu ári. Hjúkr-
unarfræðingar fóru með spurn-
ingalista til fólksins þar sem at-
hugað var með heilsufar þess,
húsnæði, heimilishjálp, heima-
hjúkrun og fleiri þætti. Svarhlut-
fall í könnuninni var 82%.
Í Tímariti hjúkrunarfræðinga
koma fram nokkrar niðurstöður
úr könnuninni. Um 80% svarenda
sögðust vera fullfrískir eða frískir
að mestu leyti, aðeins 20% höfðu
þurft að leggjast á sjúkrahús und-
anfarið ár en 85% nýtt sér heil-
brigðisþjónustu margs konar. Um
67% bjuggu í eigin húsnæði en
33% í sérhönnuðum íbúðum fyrir
aldraða. Þá sögðust 62% íbúa
eldri en 80 ára vera virkir þátttak-
endur í félagsstarfi eldri borgara,
sækja fundi reglulega og taka
þátt í starfinu sem boðið væri.
Þeir sem ekki tóku þátt í fé-
lagsstarfinu sögðust hafa nóg
annað að gera.
Aldraðir Siglfirð-
ingar búa flestir í
eigin húsnæði
EITT af haustverkunum í laxa-
búskap veiðiréttarhafa í Eystri-
Rangá er að undirbúa næstu sumur
með því að sækja hrygnur og
hænga í ána og um leið efni í næsta
klak. „Ætli við séum ekki komnir
með ríflega hundrað hrygnur,“
sagði Einar Lúðvíksson, fram-
kvæmdastjóri veiðiréttarhafa ár-
innar. Þeir sem lögðu Einari lið á
fallegum haustdegi nú fyrir stuttu
sögðu laxasmölunina, eins og þeir
nefndu ádráttinn, hina hressileg-
ustu og óðu galvaskir upp undir
hendur út í ána.
Þennan dag fengust nokkrar
vænar hrygnur og í hvert sinn sem
ljóst var að það var hrygna í netinu
hrópuðu menn upp og hlupu fagn-
andi með þær í þar til gerðan flutn-
ingstank. Segja má að hundrað
hrygnur í klaki gefi 500 þúsund
seiði sem sett eru í sleppitjarnir ár-
innar. Síðan er forskrift veiði-
manna sú að 1-2% af þessu magni
veiðist á stöng í ánni; það eru 5-8
þúsund laxar sem vonast er til að
fáist úr þessari hrygnusmölun.
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Hrygnusmalarnir setja afrakstur úr ádrættinum í tankinn. Frá vinstri stangaveiðimennirnir Sigurður Guðmunds-
son og Guðmundur Sigurðsson, Einar Lúðvíksson framkvæmdastjóri og Jóhannes, veiðivörður í Eystri Rangá.
100 hrygnur
geta gefið
5–8 þúsund
laxa á stöng
Selfossi. Morgunblaðið.
SAMÞYKKT var í gær á Kirkjuþingi
að fela Kirkjuráði að vinna áfram að
stefnumótun fyrir þjóðkirkjuna með
tilliti til stöðu og hlutverks hennar í
nútímasamfélagi. Þar verði skil-
greind framtíðarsýn þjóðkirkjunnar
sem byggist m.a. á innri og ytri
greiningu hins kirkjulega starfs með
það í huga að gera starfið markviss-
ara, bæta það og efla. „Virkja skal
sem flesta innan þjóðkirkjunnar til
þátttöku í þessari stefnumótun,“
segir í þingsálytkunartillögunni sem
samþykkt var. Tillagan er afrakstur
vinnu sem Kirkjuráð ákvað að hefja í
lok síðasta árs.„ Meginverkefni
stefnumótunar eru upplýsingaöflun,
greining, mótun framtíðarsýnar og
aðgerðaráætlunar,“ segir í greina-
gerð um málið. „Í greiningunni er
metið bæði innra starf stofnunar,
styrkleikar hennar og veikleikar og
rýnt í ytra umhverfi, tækifæri jafnt
sem ógnanir eru metnar. Í niður-
stöðum eru skilgreindir þeir kostir
sem í boði eru. Í þessu ferli verða til
skýr markmið fyrir kirkjuna að
stefna að.“
Kirkja, skóli og
öldrunarþjónusta
Stefnumótun þjóðkirkjunar hefur
verið fyrirferðarmikið umræðuefni á
Kirkjuþingi að þessu sinni og ákveð-
in stefnumótandi mál verið lögð fram
og samþykkt.
Í gær var samþykkt tillaga um að
skipaður verði starfshópur til að
vinna að stefnumótun þjóðkirkjunn-
ar í öldrunarmálum og til að leggja
fram tillögur og verkáætlun þar að
lútandi. Hópurinn á að leita álits og
upplýsinga bæði úr kirkjulegu starfi
sem og frá samtökum og stofnunum
samfélagsins um það hvernig stuðla
megi að framþróun í öldrunarstarfi
sóknanna. Í greinargerð sem lögð
var fyrir þingið kemur fram að hlut-
ur safnaða kirkjunnar í öldrunar-
þjónustu er umtalsverður. „Við þess-
ar aðstæður virðist augljóst að
hinnar opnu öldrunarþjónustu bíða
fjölbreyttari verkefni í náinni fram-
tíð en verið hefur og verður þar ekki
síst litið til kirkjunnar. Til álita kem-
ur að kirkjan taki ný skref í upp-
byggingu öldrunarstarfs á sínum
vegum,“ segir í greinargerðinni.
Þá var einnig samþykkt þings-
ályktunartillaga um mótun sam-
starfs kirkju og skóla. Í stefnumót-
unarvinnunni skal lögð áhersla á
hvernig kirkjan geti komið til móts
við kennara í kristnum fræðum og
geti stutt þá í því að temja börnum
og ungmennum umburðarlyndi. Þá
skal samkvæmt tillögunni hafa í
huga hvernig kirkjan getur beitt
áhrifum sínum með árangursríkum
hætti í umræðu um mótun mennta-
stefnu þjóðarinnar.
Kirkjuþingi lýkur í dag.
Tillögur er varða stefnumótun þjóðkirkjunnar í náinni
framtíð voru samþykktar á Kirkjuþingi í gær
Framtíðarsýn kirkj-
unnar verði skilgreind