Morgunblaðið - 25.10.2002, Qupperneq 4

FRÉTTIR
4 FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAU HAFA ekki setið
saman frameftir og
teflt við hvort annað
til að undirbúa sig fyr-
ir ólympíuskákmótið
eins og sumir hafa
kannski haldið. Þau
hafa reyndar ekki
undirbúið sig saman,
þó að öll sæki þau
sama mótið og búi
undir sama þaki. En
þau hafa verið hvort
öðru til halds og
trausts og stappað
stálinu í hvert annað,
enda samherjar í
anda, en ekki keppi-
nautar. Þau eru hjónin
Lenka Ptácníková og Helgi Áss
Grétarsson og systir Helga, Guð-
fríður Lilja Grétarsdóttir.
„Það er enginn rígur á milli okkar
þó að við séum öll að fara að keppa á
sama mótinu,“ sagði Helgi Áss stór-
meistari er blaðamaður Morg-
unblaðsins ræddi við hann. Mótið
sem Helgi talar um er ólympíu-
skákmótið sem hefst í borginni Bled
í Slóveníu næstkomandi laugardag.
Helgi Áss keppir fyrir karlalið Ís-
lands, Guðfríður Lilja fyrir kvenna-
liðið og Lenka fyrir kvennalið Tékk-
lands.
Karlalandsliðið hefur stundað Qi-
Gong leikfimisæfingar hjá Gunnari
Eyjólfssyni leikara og er það liður í
undirbúningnum. Gunnar mun fara
með liðinu til Slóveníu og gera með
því æfingar er stund gefst á milli
stríða.
Skáklistin hefur líka
verið iðkuð á undirbún-
ingstímanum eins og
gefur að skilja. Lettn-
eskur skákþjálfari,
Lanka að nafni, var hér
á landi í tvær vikur og
hélt daglega fyrirlestra
fyrir landsliðið. „Það
var í raun meginund-
irbúningur minn fyrir
mótið,“ segir Helgi.
„Ég er núna á þriðja
ári í lögfræði og hef
ekki getað gefið mér
meiri tíma til undirbún-
ings út af náminu.“
Lenka, Guðfríður
Lilja og Helgi hafa öll
keppt áður á ólympíuskákmóti.
Helgi og Lenka kepptu reyndar
saman á móti í Rússlandi árið 1994,
en þá þekktust þau ekki. Það var
ekki fyrr en 1997 að vinskapur tókst
með þeim og í sumar giftu þau sig.
Þegar Guðfríður Lilja fór á ól-
ympíumót á síðasta ári hafði ekki
verið sent kvennalandslið fyrir Ís-
lands hönd á mótið frá því 1984.
„Það má segja það að við höfum
verið alin upp við skákborðið,“ segir
Helgi Áss um skákáhuga sinn og
systur sinnar. „Amma kenndi okkur
að tefla, en svo studdi t.d. bróðir
minn, Andri Áss, vel við bakið á mér
og var eins konar þjálfari minn þeg-
ar ég var yngri.“
Helgi og Lenka eiga tæplega
þriggja ára dóttur sem sýnir skák-
inni vissan áhuga nú þegar. Hann er
þó ekki sama eðlis og foreldranna.
„Hún er farin að segja oft „mamma
er að tefla“ og svo tekur hún líka
taflmennina af taflborðinu og setur
þá í kassann, er mjög dugleg við
það.“
Helgi segir samkeppni ekki ríkja
milli sín, Lenku og Guðfríðar Lilju.
„Það er í fyrsta lagi vegna þess að
ég er auðvitað ekki að keppa við
þær, það er engin hætta á því! Í ann-
an stað er ólíklegt að það verði mikil
keppni milli tékkneska og íslenska
liðsins, en það getur auðvitað allt
gerst. Við erum miklu frekar að
stappa stálinu í hvert annað. Það er
enginn rígur enda höfum við enga
ástæðu til annars en að hvetja hvert
annað.“
Helgi segist eiga von á skemmti-
legu skákmóti enda sé Bled áhuga-
verður staður. „Í hin þrjú skiptin
sem ég hef keppt á ólympíumóti
hafa þau verið haldin í fyrrverandi
Sovétríkjunum og allar aðstæður
frekar erfiðar. En ég vonast til að í
Bled verði aðstæðurnar betri. Að-
stæðurnar hafa auðvitað einhver
áhrif á frammistöðuna, en það kem-
ur jafnt niður á öllum keppendum.
En staðsetningin var m.a. ein af
ástæðunum fyrir að ég ákvað að
gefa kost á mér í þetta skiptið.“
Helgi segist ætla að taka hvíld frá
skákinni þegar hann kemur heim
vegna námsins. „Ég hef mikinn
áhuga á náminu mínu líka. Það er
vissulega algengt að Íslendingar séu
þúsundþjalasmiðir en það er stress-
andi og ég hef ekki áhuga á að lifa
stressuðu lífi.“
Hjónin Lenka Ptácníková og Helgi
Áss keppa á ólympíuskákmóti ásamt
Guðfríði Lilju Grétarsdóttur
„Stöppum stálinu
í hvert annað“
Morgunblaðið/Jim Smart
Hjónin og stórmeistararnir Lenka Ptácníková og Helgi Áss Grétarsson
ásamt dótturinni Lilju sem finnst gaman að raða taflmönnum ofan í kassa.
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
SKIPULAGSSTOFNUN hefur fall-
ist á sjókvíaeldi Samherja í Reyðar-
firði, sem hefur haft vinnuheitið
Reyðarlax, en fyrirtækið áformar að
ala þar upp lax af norskum uppruna í
allt að 6 þúsund tonna eldisstöð á
þremur stöðum í firðinum. Áður hafa
verið veitt leyfi á Austfjörðum fyrir
sjókvíaeldi í Berufirði og Mjóafirði
með allt að 4 þúsund tonna fram-
leiðslu á hvorum stað. Kæra má úr-
skurð Skipulagsstofnunar til um-
hverfisráðherra og frestur til þess
rennur út 29. nóvember nk. Samherji
hefur uppi áform um að hefja fram-
kvæmdir í Reyðarfirði næsta vor. Úr-
skurðinum er fagnað af stjórnarfor-
manni Samherja og bæjaryfirvöldum
í Fjarðabyggð.
Skipulagsstofnun telur stöð Sam-
herja ekki líklega til að hafa í för með
sér umtalsverð umhverfisáhrif. Telur
stofnunin að draga megi úr áhrifum
fyrirhugaðrar framkvæmdar með
framfylgd þeirra starfshátta sem
Samherji stefnir að, rannsóknum og
markvissri vöktun, eftirliti opinberra
aðila og tafarlausum mótvægisað-
gerðum, gerist þess þörf.
Stofnuninni bárust umsagnir frá
sjö opinberum aðilum og á kynning-
artíma bárust fjórar athugasemdir,
m.a. frá Landssambandi veiðifélaga-
og Verndarsjóði villtra laxa, NASF.
Skipulagsstofnun telur óvissu ríkja
um þá hættu sem íslenskum laxa-
stofnum kunni að stafa af norskætt-
uðum laxi sem geti sloppið úr fyrir-
huguðu eldi í Reyðarfirði. Blöndun
norskættaðs eldislax við íslenska
laxastofna sé talin óæskileg.
„Þessi óvissa um áhrif og þeir
hagsmunir sem kunna að vera í húfi
kalla á að aflað verði upplýsinga um
hugsanleg erfðaáhrif eldislax á villta
stofna. Það verði gert með langtíma-
rannsóknum og vöktun er beinist að
eldislaxi er sleppur úr eldi, könnun á
farleiðum laxins og hvort hann kunni
að ganga upp í veiðiár. Skipulags-
stofnun tekur undir það sem fram
kemur í umsögn veiðimálastjóra um
að gæta þurfi fyllstu varúðar meðal
annars hvað varðar þann fjölda laxa
sem verði í eldi á hverjum tíma með-
an aflað verði reynslu af öllum eld-
isbúnaði í Reyðarfirði,“ segir m.a. í
úrskurðinum.
Skipulagsstofnun telur verulegar
líkur á að lífræn efni safnist fyrir á
botni undir kvíunum og leggur
áherslu á að fylgst verði með ferli
uppsöfnunar og sundrunar þeirra.
Stofnunin telur ennfremur að sýnt
hafi verið fram á að fyrirhuguð eld-
issvæði séu utan áhrifasvæða líf-
rænnar mengunar frá byggð í Reyð-
arfirði og Eskifirði og að ekki muni
gæta sammögnunaráhrifa vegna
annarrar aukningar lífrænna efna í
firðinum.
Styrkir stoðirnar
Finnbogi Jónsson, stjórnarformað-
ur Samherja, sagði niðurstöðu Skipu-
lagsstofnunar vera ánægjulega. Mikil
vinna hefði legið að baki matsskýrslu
vegna umhverfisáhrifanna og margir
sérfræðingar komið að verki. Vinnan
væri meiri en þekktist nokkurs stað-
ar í fiskeldi í heiminum.
„Skipulagsstofnun leggur áherslu
á ákveðin atriði varðandi fyrirkomu-
lag og rekstur kvíaeldisins sem við
erum algjörlega sammála. Þarna
verður aðeins notaður búnaðar af
fullkomnustu gerð. Samherji er hlut-
hafi í Sæsilfri hf. í Mjóafirði og með
því eldi sem þar er og fyrirhugað er í
Reyðarfirði, allt að tíu þúsund tonn á
ári, er komin stærð á fiskeldi á Aust-
urlandi sem á að geta borið nauðsyn-
lega innviði eins og til dæmis slát-
urhús, verksmiðjueiningu til fram-
leiðslu á umbúðum og rekstur á skipi
til flutnings á lifandi fiski,“ sagði
Finnbogi.
Hann sagði úrskurðinn einnig gríð-
arlega mikilvægan fyrir Fjarðabyggð
og myndi styrkja atvinnulífið á svæð-
inu með tilheyrandi margfeldisáhrif-
um. Næstu skref hjá Samherja eru að
verða sér úti um starfsleyfi hjá Holl-
ustuvernd ríkisins og rekstrarleyfi
hjá Veiðimálastjóra áður en hefjast
ætti handa í vor eða næsta sumar. Ef
það gengur eftir á slátrun á eldislaxi
að geta hafist upp úr miðju ári 2004,
að sögn Finnboga.
Guðmundur Bjarnason, bæjar-
stjóri í Fjarðabyggð, sagðist fagna
úrskurðinum. Starfsemi Samherja
kæmi til með að styrkja stoðir at-
vinnulífsins á svæðinu þar sem fyr-
irhuguð væru 35–50 störf við eldis-
stöðvarnar.
Guðmundur fagnaði því einnig sér-
staklega, sem fram kæmi í úrskurð-
inum, að eldisáform Samherja annars
vegar og Hraðfrystihúss Eskifjarðar
um þorskeldi í Eskifirði hins vegar,
gætu farið saman.
Skipulagsstofnun fellst á sjó-
kvíaeldi Samherja í Reyðarfirði
Upplýsinga
verði aflað
um tekjur
banka af þjón-
ustugjöldum
NÍU þingmenn Samfylkingarinnar
vilja að ríkisstjórninni verði falið að
afla upplýsinga um tekjur banka af
vaxtamun og þjónustugjöldum hér á
landi sem hlutfall af meðalstöðu
efnahagsreiknings síðastliðin tíu ár.
Ennfremur að þær tekjur verði
bornar saman við sams konar tekjur
banka annars staðar á Norðurlönd-
um og í Evrópusambandslöndunum.
Hafa þeir lagt fram þingsályktunar-
tillögu þess efnis á Alþingi. Bryndís
Hlöðversdóttir, þingflokksformaður
Samfylkingarinnar, er fyrsti flutn-
ingsmaður tillögunnar.
Þingmennirnir vilja ennfremur að
ríkisstjórnin láti rannsaka sérstak-
lega hvaða áhrif upptaka evrunnar
hefði á vaxtamun stýrivaxta hér á
landi. „Þá verði rannsakað það álita-
mál hvort og að hvaða marki rekja
megi vaxtamun hér á landi til lítillar
samkeppni milli bankastofnana,“
segir m.a. í tillögugreininni.
Í greinargerð tillögunnar segir
m.a. að tilgangur hennar sé að stuðla
að því að brotið verði til mergjar
hvers vegna íslenska bankakerfið er
eins dýrt og raun ber vitni. „Hvað
veldur því að hér er miklu meiri
munur á inn- og útlánsvöxtum en í
þeim löndum sem við berum okkur
saman við? Hvað veldur því að þjón-
ustugjöld banka hér á landi eru mun
hærri en í nágrannalöndum okkar?“
er m.a. spurt í tillögunni.
Illa viðrar til
rjúpnaveiða
eftir sæmi-
lega byrjun
RJÚPNAVEIÐIN hefur gengið
sæmilega það sem af er, að sögn Sig-
mars B. Haukssonar, formanns Skot-
veiðifélags Íslands, SKOTVÍS, en
veiðitíminn hófst 13. október sl. Illa
hefur viðrað til veiða síðustu daga
sökum norðangarra og bíða skyttur
nú betra færis. Veiðitímabilinu lýkur
ekki fyrr en 22. desember næstkom-
andi.
Sigmar segir rjúpuna hafa verið
mjög dreifða fyrstu veiðidagana og
sums staðar hafi veiðin verið mjög
slæm. Skást hafi hún verið á Norður-
landi.
„Mér sýnist að fyrstu dagana hafi
veiðin verið betri en í fyrra, þegar á
heildina er litið. Rjúpan var hátt uppi
en einnig dæmi um að hún var enn í
varpstöðum í láglendi. Menn voru því
að veiða sæmilega á óvæntum stöð-
um. Síðustu vikuna hefur verið stíf
norðanátt þannig að illa hefur viðrað
til veiða á landinu. Veðráttan hefur
verndað rjúpuna.
Einnig finnst mér athyglisvert að
færri veiðimenn hafa verið á ferðinni
en undanfarin ár. Greinilegt er að
umræðan um lélegt ástand rjúpn-
astofnsins gerði það að verkum að
margir héldu sig heima fyrstu dag-
ana. Á samtölum við menn sýnist mér
að þeir ætli að gæta hófs í veiðunum,“
sagði Sigmar, og benti sömuleiðis á
að til þessa hefðu engin óhöpp átt sér
stað við rjúpnaveiðar.
Fálki reyndi að ná til hunda
Morgunblaðinu hefur borist fregn
frá einni rjúpnaskyttu sem varð vitni
að því þegar fálki reyndi ítrekað að ná
til hvolps sem var í fylgd móður sinn-
ar. Í hvert sinn sem fálkinn steypti
sér niður að hvolpinum hoppaði tíkin
upp og gelti til að verja afkvæmi sitt.
Aðspurður hvort þessi saga væri
dæmi um að hart væri í ári hjá fugl-
unum taldi Sigmar svo ekki vera.
Frekar væri að fálkinn hefði verið
forvitinn eins og dæmi væru oft um
með unga fálka. Fálkinn hefði nægt
æti með því að narta í æðarkollur og
jafnvel endur.
♦ ♦ ♦