Morgunblaðið - 25.10.2002, Blaðsíða 34

UMRÆÐAN
34 FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
á er það matarboðið á
morgun. Við hjónin
höfum svolítið verið að
velta því fyrir okkur
hvað við eigum að
bera á borð fyrir gesti okkar en
okkur hefur gengið hálfilla að
komast að niðurstöðu. Satt best að
segja er hvorugt okkar neitt sér-
lega lagið við matseldina og eigi ég
að vera alveg heiðarleg verð ég að
viðurkenna að ferill minn sem
eldabuska er allt annað en glæsi-
legur.
Hann byrjaði eiginlega með því
þegar ég ákvað að gerast græn-
metisæta á menntaskólaárunum.
Það voru nú
ekki göfugar
hugsjónir sem
réðu þeirri
ákvörðun
heldur fyrst
og fremst sú
staðreynd að
mér þótti kjöt vont. Reyndar
fannst mér grænmeti líka vont en
eitthvað varð maður að eta og því
varð þetta úr.
Fljótlega fór ég að stúdera mat-
reiðslubækur og leist bara nokkuð
vel á sumar myndirnar, en þar sem
uppskriftir eru jafnan gerðar fyrir
fleiri en einn afréð ég að bjóða
mínum bestu (og þolinmóðustu)
vinkonum í matarboð. Nú skyldu
dásemdir græna matseðilsins op-
inberast og Tilraunaeldhús Berg-
þóru varð að veruleika.
Matseðillinn var fimm rétta, því
ég gat ómögulega gert upp á milli
kræsinganna í bókunum og sama
dag og veislan rann upp stóð ég í
heilan dag yfir pottum, pönnum,
formum og skálum. Baunir voru
bleyttar, grænmeti gufusoðið og
brauð bökuð af miklum móð. Öll
matreiðslutæki heimilisins voru á
fullu og það var rétt svo að fjórar
eldavélarhellur og einn steikarofn
dygðu fyrir þessi reiðinnar býsn.
Það var því sveittur og glans-
andi gestgjafi sem tók á móti
spenntum vinkonum þetta kvöld.
Til að gera langa sögu stutta er
best að upplýsa að máltíðin var
gersamlega mislukkuð, að minnsta
kosti frá sjónarhóli matseljunnar.
Öll þessi eldamennska hafði þau
áhrif á mig að ég missti matarlyst-
ina og fannst hver rétturinn öðrum
ólystugri.
Mig minnir reyndar að smjör-
soðnu ætiþistlahjörtun hafi verið
ágæt, sem er ekki hægt að segja
um linsubaunasúpuna því hún líkt-
ist miklu fremur hnausþykkum
graut en því þunnfljótandi delíkat-
essi sem henni var ætlað að vera.
Eins kom í ljós að í hita leiksins við
eldamennskuna hafði ég ruglast á
niðursoðnum tómötum og tómat-
púrré, sem kom óneitanlega niður
á aðalréttinum, og í óljósri minn-
ingunni rámar mig eitthvað í fitu-
löðrandi og ofsteikt eggaldin, sem
voru vægast sagt ólekker í útliti.
Ég get ómögulega fengið mig til
að muna hvað fleira var á matseðl-
inum þetta fyrsta kvöld mitt sem
meistarakokkur, annað en að það
var allt saman vont á bragðið.
Gestir mínir voru nú samt kurt-
eisir og gerðu sitt besta til að troða
veitingunum í sig en einhvern veg-
inn tókst þeim nú samt að gera
súkkulaðinu, sem var borið fram
síðar um kvöldið, óvenju góð skil.
Ég verð nú að segja að þetta
framtak varð mér ekki sú hvatning
sem ég hafði vonast eftir á eld-
unarfrontinum og í afskaplega
langan tíma á eftir lifði ég á ristuðu
brauði og öðru fljótlegheitafæði.
Þar kom þó að að mér áskotnaðist
ný matreiðslubók með framandi
réttum frá öllum heimshornum og
þegar ég fór að skoða hana kolféll
ég fyrir mynd af spönskum kjúk-
lingi sem var alsettur ristuðum
möndlum.
Ég var nýbyrjuð að borða fið-
urfé á ný (eftir eindregnar áskor-
anir fjölskyldunnar), og fannst
þessi réttur einstaklega girnilegur
og í einhverju stundarbrjálæði
greip ég símtólið og bauð vinkon-
unum í mat á ný.
Fullar hugrekkis mættu þær til
máltíðarinnar en þó runnu á þær
tvær grímur þegar lokinu var lyft
af hnossgætinu. Satt best að segja
leit það alls ekki út fyrir að vera
eitthvað sem væri tilvalið að setja
upp í munninn heldur miklu frem-
ur eitthvað sem væri nýkomið það-
an út! Þá skildi ég í raun hvað
sannir vinir eru mikils virði.
Þannig hefur ferill minn sem
gestgjafi einkennst af hverju stór-
slysinu á fætur öðru og því kannski
ekki alveg að ástæðulausu sem ég
er svolítið stressuð fyrir mat-
arboðið á morgun. Ekki bæta úr
skák allir matreiðsluþættirnir sem
nú tröllríða öllu og gefa til kynna,
að það að töfra fram hvern undra-
réttinn á fætur öðrum sé barasta
ekkert mál og miklu minna en það.
Fremst þar í flokki fer hin enska
Nigella sem svífur um eldhúsgólfið
á glæsilegum silkisloppum og
grautar í hinum og þessum hráefn-
unum með berum lúkunum, líkt og
maður gerði við drullumallið í
búinu sínu í gamla daga. Út í þau
slumpar hún hinum kynlegustu
kryddum og hefur ekkert nema til-
finninguna sem mælistiku á magn-
ið um leið og hún sveiflar hárinu
svolítið kynþokkafullt yfir öllu
saman. Ég hef átt í mesta basli
með að skilja hvernig hún fer að
því að halda sínum kvenlegu línum
því ekki einasta borðar hún allt
sjálf sem hún eldar heldur stundar
hún það að laumast niður í ísskáp
um miðjar nætur og úða í sig ein-
hverju sérdeilis fitandi.
Eitthvað í undirmeðvitundinni
hefur verið að hvísla því að mér að
reyna nú ekki að leika þetta eftir
enda ljóst að það myndi taka
óhemju tíma og peninga að sanka
að sér öllu því sem nauðsynlegt er
að hafa við höndina svo að hægt sé
að elda svona fljótlegan og ódýran
mat, eins og Nigella gerir svo
snilldarlega.
Nei, ætli ég taki ekki stjórn-
málamenn fyrr og nú á orðinu og
hafi hagkvæmni og þjóðlegheit að
leiðarljósi við eldamennskuna enda
getur þannig soðning varla klikk-
að. Því er ég að velta fyrir mér að
hafa grjónagraut í forrétt og súrt
slátur og stöppu í aðalrétt og bera
fram nóg af íslensku brennivíni
með. Þá ætti öllum að vera sama
þótt ég sleppi eftirréttinum.
Matseld og
meistara-
kokkar
„Þannig hefur ferill minn sem gestgjafi
einkennst af hverju stórslysinu á fætur
öðru og því kannski ekki alveg að
ástæðulausu sem ég er svolítið stressuð
fyrir matarboðið á morgun.“
VIÐHORF
Eftir Bergþóru
Njálu Guð-
mundsdóttur
ben@mbl.is
Prófkjör
Prófkjör stjórnmálaflokkanna vegna þingkosninganna í maímánuði
nk. fara fram í vetur. Af því tilefni birtir Morgunblaðið greinar fram-
bjóðenda og stuðningsmanna. Þær er einnig hægt að nálgast undir
liðnum prófkjör á forsíðu mbl.is.
SKATTAMÁL snerta alla – af-
komu fólks og velferðarstigið í þjóð-
félaginu. Miðstjórn ungra fram-
sóknarmanna ályktaði nýlega um
þennan mikilvæga málaflokk. Þar
kemur m.a. fram að nauðsynlegt sé
að ráðast í breytingar á skattkerf-
inu til hagsbóta fyrir tekjulága og
millitekjufólk. Sú sem þetta skrifar
tekur heilshugar undir ályktunina.
Fjárlagafrumvarpð ber með sér
að verið er að létta skattbyrði fé-
laga og hinna efnameiri. Tekju-
skattur félaga fer niður í 18% en
tekjuskattar einstaklinga eru
óbreyttir (38,54%). Reyndar hækka
launaskattar lítillega. Gróflega
reiknað og að frádregnum bótum
bera einstaklingar um 60 milljarða í
tekjusköttum á meðan félög bera
um 5 milljarða tekjuskatt. Síðan er
verið að lækka eignarskattinn. Sú
lækkun kemur hinum efnameiri
einkum til góða. Hér skal minnt á
að skattur á eignatekjur einstak-
linga er aðeins 10%.
Hinir efnameiri hafa það því al-
veg bærilegt í þessu landi. Sömu
sögu er að segja af atvinnurekstri
sem rekinn er í félagaformi. Það
hefur sína kosti, þessir aðilar flýja
þá síður land vegna ofsköttunar.
Það er samt spurning hversu lágt
maður fer með skattana á þessa
hópa.
Skattleysismörk hækka lítillega í
fjárlagafrumvarpinu eða úr viðmið-
un við um 67.000 kr. tekjur á mán-
uði í um 70.000 kr. Einnig er dregið
úr tekjutengingu barnabóta. Þetta
eru skref í rétta átt en betur má ef
duga skal.
Sé miðað við forsendur í skatt-
svikaskýrslu frá árinu 1993 má
áætla að tekjutap hins opinbera af
skattsvikum sé á bilinu 15 til 21
milljarður á ári. Þetta er gríðarmik-
ið fé og ekki miklu minna en kostar
að reka menntakerfið á ári. Sé mið-
að við að svikin nemi um 20 millj-
örðum þá nema þau heilum þriðj-
ungi af heildartekjusköttum fólks-
ins í landinu.
Það er réttlætismál að allir, sem
til þess hafa burði, borgi sinn skerf
til samfélagsins. Ekki bara sumir.
Með einbeittum aðgerðum hlýtur að
vera hægt að ná drjúgum hluta þess
sem skotið er undan. Þá peninga
mætti nota til að hækka skattleys-
ismörk, lækka skattprósentu ein-
staklinga og draga úr jaðarskatta-
áhrifum á millitekjufólk.
Tekjusköttum er ekki bara ætlað
að vera tekjuöflunartæki, þeir eiga
líka að vera tekjujöfnunartæki. Í
því ljósi er ankannalegt að verið sé
að lækka hátekjuskatt úr 7% í 5%.
Hátekjuskattur byrjar að tikka í
um 320.000 kr. tekjum, sem eru
millitekjur miðað við þann gríðar-
breiða launaskala sem birtist okkur
í Frjálsri verslun. Undirrituð hefði
frekar viljað sjá hátekjuskattinn
lækka á millitekjur en standa í stað
eða hækka á raunverulegar há-
tekjur.
Eftir Ingibjörgu
Ingvadóttur
„Með ein-
beittum að-
gerðum hlýt-
ur að vera
hægt að ná
drjúgum hluta þess sem
skotið er undan.“
Höfundur er lögfræðingur og gefur
kost á sér í 3.–4. sæti á lista
Framsóknar í Suðvesturkjördæmi.
Skattar
eru tæki
til jöfn-
unar
SÚ staðreynd að rekja megi hinar
gæfuríku breytingar á íslensku sam-
félagi undanfarinn áratug til EES-
samningsins en ekki til aðgerða for-
sætisráðherra mun ekki verða honum
að falli, heldur sú staðreynd að Davíð
Oddsson skynjar ekki lengur um-
hverfi sitt rétt. Stjórnmálamaður sem
ekki les rétt í aðstæður missir um síð-
ir stuðning fólksins. Slíkt varð leið-
togum eins og Margret Thatcher og
Helmut Kohl að falli.
Sjaldan hefur forsætisráðherra
orðið jafnber að því að skynja ekki
þjóðarsálina og þegar heimsókn
Kínaforseta stóð yfir síðastliðið sum-
ar. Þá sagði Davíð að hann skynjaði
enga óánægju meðal þjóðarinnar.
Óhætt er að segja að hátterni ís-
lenskra stjórnvalda í garð mótmæl-
enda hafi uppskorið einlæga reiði al-
mennings. Einnig má nefna nýleg
ummæli forsætisráðherrans þar sem
hann afgreiddi starf Mæðrastyrks-
nefndar með þeim orðum að það væri
alltaf til fólk sem hlypi til eftir ókeypis
mat og fatnaði.
Ekkert ærir forsætisráðherra jafn-
mikið og Evrópuumræðan skelfilega.
Forsætisráðherra segist ekki verða
hlynntur aðild fyrr en hann „sé orðinn
galinn“ og að Evrópusambandið sé
„eitt ólýðræðilegasta skrifstofubákn
sem hefur verið fundið upp“. Þeir sem
mæla með upptöku á evrunni tali síð-
an af „yfirgripsmikilli vanþekkingu“.
Forsætisráðherra hefur nú verið
lengur við völd en nokkur annar for-
sætisráðherra hér á landi. Það er
þekkt að vald spillir og að mikið vald
gjörspillir en verst fer þó líklega á því
að vera með valdið of lengi í hendi sér.
Davíð Oddsson er farinn að beita
valdinu með öðrum hætti en ætlast er
til af honum.
Allir muna eftir örlögum prests
sem vann sér það til saka að skrifa
óheppilega smásögu að mati forsætis-
ráðherra og missti starfið. Þjóðhags-
stofnun var ósammála Davíð í efna-
hagsmálum og var fyrir vikið lögð
niður. Samtök iðnaðarins fram-
kvæmdu skoðanakönnun um afstöðu
þjóðarinnar til ESB en uppskáru í
kjölfarið hótun frá forsætisráðherra
um að skrúfað yrði fyrir opinbera
tekjuleið þeirra.
Efast var um læsi yfir hundrað há-
skólaprófessora þegar þeir dirfðust
að vera ósammála forsætisráðherra í
fiskveiðistjórnunarmálum. Eftir
minnisblaðsdóminn í öryrkjamálinu
kom orðsending úr forsætisráðuneyt-
inu um að dagskrá ríkisstjórnarfunda
ætti ekki lengur að vera opinber.
Enn fleiri hafa fengið að heyra það
frá forsætisráðherranum og má þar
nefna biskup Íslands, Hæstarétt,
Samkeppnisstofnun, fréttastofu Rík-
isútvarpsins, einstaka rithöfund,
Norðurljós, Orca-hópinn, Kaupþing
og Baug. Þegar dæmin eru skoðuð
saman sést svo ekki verður um villst
að um mynstur er að ræða. Það er
kominn tími til breytinga.
Fall forsætis-
ráðherrans
Eftir Ágúst Ólaf
Ágústsson
Höfundur er frambjóðandi í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í Reykjavík
„Það er
þekkt að
vald spillir
og að mikið
vald
gjörspillir.“
ÞAÐ er nauðsynlegt að gefa ungu
fólki tækifæri til starfa innan stjórn-
málaflokka. Með hinum yngri koma
ferskir vindar, sem feykja á brott
fúasprekum og styrkja enn frekar
hinn styrka stofn heilbrigðra stjórn-
arhátta. Ástæðan fyrir þessu grein-
arkorni mínu er sú að nú á næstu
misserum fer Framsóknarflokkur-
inn að velja fólk á framboðslista
vegna komandi Alþingiskosninga.
Ég vil sem framsóknarmaður minna
annað framsóknarfólk á það að
tryggja ungu fólki sæti ofarlega á
listum flokksins. Framsóknarflokk-
urinn í Kópavogi hefur með afger-
andi hætti á liðnum árum lýst yfir
stuðningi við unga fólkið og er það
mál manna að þar blási ferskir vind-
ar. Ég vil eindregið hvetja flokks-
félög sem víðast um landið til að
þjappa sér saman um unga fólkið og
veita því brautargengi.
Ef Framsóknarflokkurinn ætlar
að verða öflugur stjórnmálaflokkur í
framtíðinni er eitt mál öðrum fremur
sem hann þarf að rækja. Það er öfl-
ugt og markvisst ungliðastarf í
flokknum. Flokkur sem ekki hefur
öflugt ungliðastarf, endurnýjast
ekki. Það er nauðsynlegt að gefa
ungu fólki tækifæri til starfa innan
flokksins, starfa við hlið eldra og
reyndara fólks, við störf sem gefur
ungu fólki dýrmæta reynslu og gerir
það enn hæfara til starfa fyrir Fram-
sóknarflokkinn.
Með því að hafa ungt fólk í fram-
varðasveit flokksins gefst tækifæri
til þess að gera ímynd hans aðgengi-
legri fyrir unga kjósendur.
Framsóknarflokkurinn þarf að
taka enn frekari forystu í atvinnu- og
fjölskyldumálum þar sem hagsmunir
ungs fólks verða í fyrirrúmi og þar
sem ungt fólk verður í fararbroddi.
Framtíð
framsóknar
Eftir Einar Kristján
Jónsson
Höfundur er formaður Félags ungra
framsóknarmanna í Kópavogi og
fyrrverandi formaður Sambands
ungra framsóknarmanna.
„Með því að
hafa ungt
fólk í fram-
varðasveit
flokksins
gefst tækifæri til þess
að gera ímynd hans að-
gengilegri fyrir unga
kjósendur.“