Morgunblaðið - 29.10.2002, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 ÞRIÐJUDAGUR 29. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.isValsmenn lögðu Íslandsmeistarana
í Njarðvík / B8
Stuart Pearce í viðræðum
við Stoke / B1
12 SÍÐUR48 SÍÐUR
Sérblöð í dag
Á ÞRIÐJUDÖGUM
Heimili
FASTEIGNIR
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness
dæmdi í gær Árna M. Mathiesen sjáv-
arútvegsráðherra til að greiða Magn-
úsi Þór Hafsteinssyni fréttamanni
100 þúsund krónur í miskabætur fyrir
ummæli sem þóttu til þess fallin að
vega að starfsheiðri hans. Árni var og
dæmdur til að greiða 100 þús. kr. í
sekt til ríkissjóðs auk þess sem um-
mælin voru dæmd dauð og ómerk og
honum var gert að greiða málskostn-
að. Magnús höfðaði málið vegna um-
mæla ráðherrans í viðtali við Ómar
Garðarsson, fréttamann hjá sjón-
varpsstöðinni Fjölsýn í Vestmanna-
eyjum, í nóvember 2001 um brottkast
sjávarafla. Var viðtalið í kjölfar frétta
um að Magnús og Friðþjófur Helga-
son hefðu farið í róðra á tveimur skip-
um og myndað ólöglegt brottkast.
Fern ummæli kærð
Magnús kærði eftirfarandi um-
mæli: „... hann er nú yfirlýstur and-
stæðingur kvótakerfisins og hefur
margsagt það að hans markmið sé
hérna að rífa niður þetta kerfi.“ „... ég
held að það sé, geti ekki verið að skip-
stjóri sem er búinn að viðurkenna
það, að hann hafi sviðsett þetta, að
hann hafi verið að blekkja fiskifræð-
inginn og fréttamanninn.“ „Magnús
Þór lýsti því hérna yfir að hann ætlaði
sér sko að koma hérna höggi á fisk-
veiðistjórnunarkerfið erlendis og
hérna, og koma hvernig hann nú orð-
aði það, að hérna skemma fyrir ís-
lenskum stjórnvöldum og því sem ís-
lensk stjórnvöld eru að reyna að gera
í fiskveiðistjórnun, á erlendri grundu.
Þetta er náttúrulega fáheyrt, ef ekki
bara óheyrt, að fréttamaður láti svona
út úr sér, að hann hafi stefnu sem
þessa.“ „... af því að við erum nú hérna
í sjónvarpi og í svona fréttaviðtali, að
mér finnst það hins vegar vera stórt
mál fyrir fréttastofu hvort að hún ætli
sér yfir höfuð að viðhafa svona vinnu-
brögð að sviðsetja fréttir. Á Stöð 2
einu sinni þá var fréttamaður sem
sviðsetti dópviðskipti uppi í Rauðhól-
um og hann var rekinn. Og það var
einu sinni fréttamaður í Bandaríkjun-
um sem að sviðsetti það að átta ára
gömul blökkustúlka væri heróínneyt-
andi og hann fékk Pulitzer Prize-
verðlaunin fyrir. Síðan komst þetta
upp um hann og hann var auðvitað
rekinn frá blaðinu sem hann var að
starfa á og hérna hann þurfti að skila
verðlaununum. Þess vegna spyr mað-
ur sjálfan sig sko. Eru þetta vinnu-
brögðin sem Ríkissjónvarpið ætlar að
viðhafa, og þarf maður alltaf að hugsa
í hvert einasta skipti sem maður hef-
ur horft á einhverja frétt sko bíddu
var þetta sviðsett eða var þetta
alvörufrétt.“
Sýknaður af tveimur liðum
Dómurinn sýknaði Árna af fyrstu
tveimur liðunum. Um þriðju ummæl-
in sagði dómarinn hins vegar að stað-
hæfing sem þar kemur fram sé ósönn-
uð. Þegar á hinn bóginn sé litið til
þess að greind ummæli voru sett fram
í heitri þjóðfélagsumræðu um kvóta-
kerfið, sem svar við óvæginni gagn-
rýni Magnúsar á íslensk stjórnvöld,
þyki ummælin ekki þess eðlis að varði
refsingu samkvæmt hegningarlögum.
Ummælin þyki engu að síður óviður-
kvæmileg, eins og þau voru sett fram,
og verða samkvæmt því dæmd
ómerk. Varðandi síðasttöldu ummæl-
in taldi dómarinn hins vegar að þau
fælu í sér meiðandi aðdróttun um
óheiðarlega fréttamennsku og svið-
setningu á umræddu brottkasti, sem
Árni hefði hvorki sannað né réttlætt á
annan hátt. Hefði þvert á móti verið
nægjanlega leitt í ljós með vitnisburði
tveggja háseta að brottkastið á
Bjarma BA 326 hefði ekki verið sett á
svið. Með nefndum ummælum þyki
Árni hafa vegið alvarlega að störfum
og mannorði Magnúsar þannig að
varði við 235. gr. almennra hegning-
arlaga. Ummælin hafi verið hörð, ekki
síst í ljósi þess að þau voru viðhöfð í
sjónvarpsviðtali þar sem Árni sat fyr-
ir svörum sem sjávarútvegsráðherra.
Verði því ekki fallist á það sjónarmið
stefnda að hér eigi við ákvæði 239. gr.
almennra hegningarlaga um orð-
hefnd þannig að heimilt sé að láta
refsingu falla niður. Jónas Jóhanns-
son héraðsdómari dæmdi, lögmaður
stefnanda var Gunnar Sæmundsson
hrl. og lögmaður stefnda var Árni
Grétar Finnsson hrl.
Eftir því sem næst verður komist
var ráðherra síðast dæmdur fyrir
meiðyrði hér á landi fyrir 26 árum.
Var það Ólafur Jóhannesson þáver-
andi dómsmálaráðherra en ummmæli
hans um „Vísismafíuna“ sem Ólafur
viðhafði í tengslum við umræðu um
Geirfinnsmálið, voru dæmd dauð og
ómerk. Að auki var Ólafi gert að
greiða 20 þúsund krónur í málskostn-
að. Ólafur áfrýjaði ekki dómi héraðs-
dóms. Í blaðaviðtali sem vitnað er til í
Öldinni okkar sagði Ólafur að hann
deildi ekki við dómarann. „Og senni-
lega hef ég einhver ráð með að borga
þessar krónur.“ Ekki náðist í sjávar-
útvegsráðherra vegna málsins.
Sjávarútvegsráðherra dæmdur í sekt fyrir meiðyrði í garð fréttamanns
Ummælin til þess fallin að
vega að starfsheiðri
METKULDI var í Mývatnssveit í
fyrrinótt, en þá mældist 21,4°
frost og hefur það ekki gerst áð-
ur á Íslandi í október. Mjög kalt
var víða á norðanverðu landinu í
gær og fyrrinótt. Heldur hlýnaði
þegar leið á daginn en á hádegi
var 18 stiga frost við Mývatn, 16
stiga frost í Eyjafirði og 11 stiga
frost á Grímsstöðum á Fjöllum. Á
Akureyri var 8 stiga frost á há-
degi en tveggja stiga hiti í
Reykjavík. Veðurstofan spáir
hlýnandi veðri en að hiti fari þó
ekki víða yfir frostmark í dag. Þó
að frostið hafi verið bítandi við
Mývatn í gær var þar sérdeilis
fallegt og kyrrlátt um að litast
enda aðeins hæglát sunnanátt til
að hreyfa við þeim gróðri sem
enn stendur upp úr fönninni.
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Aldrei jafnkalt á Íslandi í október
LÍF í skáldskap nefnist ný bók um
Halldór Laxness, sem kemur út hjá
Vöku-Helgafelli fyrir jólin. Höfundur
bókarinnar er Ólafur Ragnarsson,
fyrrverandi fréttamaður og fram-
kvæmdastjóri Vöku-Helgafells, sem
gaf út bækur Halldórs um árabil. Um
er að ræða fyrra bindi í tveggja binda
verki Ólafs um Halldór og ævi hans. Í
bókinni er áhersla einkum lögð á fyrri
hluta ferils Halldórs og brugðið upp
mynd af honum sem rithöfundi og
persónu. Bókina byggir Ólafur á
kynnum sínum af Halldóri og verkum
hans þann rúma áratug sem þeir áttu
náið samstarf í gegnum Vöku-Helga-
fell.
„Þessi bók er hvorki hefðbundin
ævisaga né samtalsbók, heldur er
samtölum og bréfabrotum fléttað
saman auk tilvísana úr ýmsum áttum,
í þeim tilgangi m.a. að sýna hvernig líf
og skáldskapur Halldórs tengjast.
Bréf Halldórs eru ekki síst mikilvæg
heimildargögn í þessu sambandi,
enda sagði hann í einu þeirra þegar
hann var 26 ára og til stóð að skrifa
bók um líf hans, að bréfin væru bestu
heimildir um ævintýri hans í „frum-
skógum menníngarinnar“ og segðu
ævisögu hans betur en nokkuð ann-
að,“ segir Ólafur. „Ég hef leitast við
að fjalla um ákveðna þætti í lífi hans
og ýmis viðfangsefni, bæði á verald-
lega sviðinu og í skáldskapnum á
hverjum tíma. Það sem gefur efninu
ekki síst gildi, er frásagnir Halldórs
sjálfs þar sem glitrar á orðfæri hans
og hugmyndaauðgi í framsetningu
hugsana og skoðana.“
Hvatning frá Halldóri
Samtölin í bókinni átti Ólafur við
Halldór á árunum 1985 til 1989. „Hall-
dór hvatti mig til að skrifa hjá mér
það sem okkur fór á milli og sagði að
sá dagur gæti komið að eitthvað af
þessu efni rataði á þrykk. Megin-
áherslan er á fyrstu áratugina í lífi
Halldórs, sem eru nútímalesendum
fjarlægari en það sem dreif á daga
hans síðar á ævinni. M.a. eru rakin
fyrstu skref Halldórs á rithöfundar-
brautinni og birtar greinar, ljóð og
smásögur frá æskuárum hans, að
ógleymdum þeim tíma sem Halldór
reyndi fyrir sér sem handritshöfund-
ur í Hollywood á þriðja áratugnum.“
Ný bók um Halldór
Laxness væntanleg
Ljósmyndari/Magnús Hjörleifsson
Ólafur Ragnarsson og Halldór Lax-
ness störfuðu saman um árabil.
„ÉG er mjög ánægður með nið-
urstöðuna, reyndar á ég eftir að
lesa dóminn sjálfan yfir, en þetta
er afgerandi, ummæli ráðherrans
eru dæmd dauð og ómerk,“ sagði
Magnús Þór Hafsteinsson frétta-
maður að fenginni dómsniðurstöð-
unni í meiðyrðamáli hans á hendur
Árna M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra.
„Honum er gert að borga 100.000
krónur í sekt eða sæta 20 daga
fangelsi ella, borga mér bætur og
málskostnað minn. Hann hefði
aldrei átt að setja fram þessi um-
mæli, þau voru alveg fáránleg.
Hann hafði aldrei samband við mig
á neinn hátt áður en hann lét þau
falla, og hafði ekkert í höndunum
til að slá þessu fram,“ segir Magn-
ús Þór. Hann segir ráðherra enn-
fremur hafa gert sér upp ummæli í
þessu sambandi. „Ég hef aldrei
sagt að ég ætlaði að koma höggi á
fiskveiðikerfið eða reyna að eyði-
leggja málstað íslenskra stjórn-
valda. Þetta var bara venjulegur
veiðitúr, engin sviðsetning, og tveir
skipverjar sem leiddir voru fyrir
rétt voru afar sammála í því efni.“
Magnús Þór Hafsteins-
son fréttamaður
„Mjög
ánægður
með niður-
stöðuna“