Morgunblaðið - 10.11.2002, Síða 8

8 B SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Ætlaði ekkert að
ílengjast í tónlistinni
Salurinn í Kópavogi er þétt-setinn er þeir Valgeir Guð-jónsson og Jón Ólafssonstíga á svið. „Við ætluðumupphaflega að hafa hljóm-
sveit, en svo ákváðum við að hafa hlé,“
segir Valgeir grafalvarlegur á svip þó
að brosglampinn í augunum leyni sér
ekki. „Þið verðið að spyrja Neytenda-
samtökin um ástæðurnar.“ Og að
þeim orðum töluðum hefst fyrsta lag-
ið á útgáfutónleikum Valgeirs. Hljóm-
sveit skipuð þeim Pétri Erni Guð-
mundssyni, Friðrik Sturlusyni,
Jóhanni Hjörleifssyni, Stefáni Má
Magnússyni og söngkonunni Regínu
Ósk Óskarsdóttur slæst í lið með
þeim félögum að laginu loknu og Ekki
segja góða nótt, annað lag af plötu
Valgeirs, Skellir og smellir, tekur að
hljóma. Hljómsveitin er afslöppuð,
áheyrendur vel með á nótunum og
þeir Valgeir og Jón skeggræða málin
milli laga, stoppa jafnvel ef takturinn,
eða hraðinn, er ekki réttur og byrja
upp á nýtt og húmorinn er aldrei
langt undan.
Helgi Björnsson birtist á sviðinu
eftir fimmta lag og tekur Hver getur
læknað kramið hjarta ásamt Regínu
Ósk og að því loknu stígur Sigurður
Flosason fram og leikur með hljóm-
sveitinni út tónleikana.
„Finnst ykkur þetta óþægilegt?“
spyr Valgeir glottandi þegar hann
stöðvar leik hljómsveitarinnar enn
einu sinni. „Þetta hlýtur að vera fé-
lagsráðgjafinn í mér. En annars má
segja að þetta séu svona raunveru-
leika tónleikar.“ „Já, því hér getur allt
gerst,“ skýtur Jón inn í og þar með
eru þeir komnir á flug enn eina ferð-
ina.
Sigrún Hjálmtýsdóttir, Diddú, tek-
ur þrjú lög með hljómsveitinni eftir
hlé og uppsker dúndrandi lófatak
áheyrenda. Það er sannur Spilverks-
andi sem svífur yfir vötnum er þau
Valgeir syngja Nei sko og Ævintýri
Hrekkjusvínanna fær ekki síðri við-
tökur. Lögin hljóma eitt af öðru, flest
hver kunnugleg, en inni á milli heyr-
ast ný lög eins og Allir þessir gluggar
og Ástin vex á trjánum sem Valgeir
tileinkar konu sinni. Hann fræðir
áheyrendur þá um að Bara ég og þú
hafi upphaflega verið hugsað sem
„svona íslenskt trukkabílstjóralag“
og áður en Popplag í G-dúr er leikið
tilkynnir Valgeir að það sé síðasta lag
kvöldsins. „Við vitum að það tíðkast
alltaf á íslenskum tónleikum að
klappa hljómsveitina upp. Þess vegna
biðjum við ykkur að klappa meira eft-
ir þetta lag og við skulum þykjast
hafa farið af sviðinu.“ Áheyrendur
bregðast vel við þessari bón og í kjöl-
far fylgir Hægt og hljótt áður en
hljómsveitin yfirgefur sviðið. Áheyr-
endur vilja þó greinilega meira, lófa-
takið er kröftugt og Valgeir syngur
aftur Ástin vex á trjánum áður en tón-
leikunum lýkur.
Lögin endurskoðuð
„Það þótti víst kominn tími til að
ég, eins og aðrir tónlistarmenn, liti
um öxl og skoðaði afraksturinn,“ seg-
ir Valgeir er blaðamaður hittir hann í
vikunni eftir tónleikana. „Afrakstur-
inn reyndist síðan ekkert minni en ég
bjóst við, því ég á ansi mikið af lögum
– fleiri en margir gera sér eflaust
grein fyrir.“
Smellir og skellir er samvinnuverk-
efni þeirra Valgeirs og Jóns og í sam-
einingu plægðu þeir í gegnum um 50
lög áður en lagavalið var þrengt niður
í 12 gömul lög og 4 ný.
„Við ræddum þessa plötu heilmikið
áður en við byrjuðum og ákváðum að
fara þá leið að taka lögin til endur-
skoðunar. Sum gömlu laganna þurfa
ekki endurgerðar við. Til að mynda er
mikið af því efni sem Spilverkið flutti
þannig að mér fannst ég ekki hafa
neinu þar við að bæta. Önnur lög voru
síðan þess eðlis að þau urðu að vera
með. Það eru lög eins og Popplag í G-
dúr sem í raun er búið að fylgja mér
eins og skuggi,“ segir Valgeir og
blaðamanni leikur forvitni á að vita
hvort hann telji Popplagið góðan eða
slæman skugga. Hann brosir tvírætt
og segir, „skuggarnir eru lög sem eru
spiluð svo mikið að það verður svolítið
skrýtið að lifa með þeim. Annað slíkt
lag er Icelandic cowboy. Þessi lög
voru á sínum tíma samin í einhvers
konar hálfkæringi, sem hálfgert grín,
og þeim aldrei ætlað að vera neitt
meira. Svo öðlast þau öllum að óvör-
um þetta mikla langlífi. Bæði Popp-
lagið og Kúrekinn eru hins vegar þess
eðlis að þegar þau eru spiluð lyftist
brúnin á fólki og því þótti mikilvægt
að hafa þau með.“
Tónlistarmennirnir sem leika með
Valgeiri á plötunni eru þeir sömu og
komu fram með honum í Salnum sl.
sunnudag. „Tónleikarnir eru í raun
platan. Fyrir gerð hennar söfnuðum
við Jón saman alveg frábærri hljóm-
sveit og hún kom með sitt innlegg.
Fyrir vikið var það í raun hrein
skemmtun að taka upp plötuna, enda
verður allt betra þegar maður vinnur
með góðu fólki. Þetta tók líka fljótt af.
Við gengum ákveðið til verks og ef
hlutirnir ekki gengu – við prufuðum
til dæmis lag og ákváðum að ef við
fyndum ekkert í því eftir 5 mínútur
sem okkur þætti þess vert að gera
upp á nýtt – þá hættum við bara. Það
var af alveg nógu öðru að taka.“
Kindreki ekki kúreki
Í þeim anda að endurskoða lög sín
tók Valgeir sig til og samdi íslenskan
texta við Icelandic cowboy fyrir Skelli
og smelli og þar segir m.a. „Íslensku
kúrekarnir, við rekum kindur, en
kindreki er ekki fallegt orð.“ „Með
þessum nýja texta fékk lagið eigin-
lega annað líf og ég verð að segja að
mér finnst miklu skemmtilegra að
syngja það á íslensku. Það hafði ekki
hvarflað að mér áður að íslenska text-
ann, en svo varð hann bara til dag
einn í ökuferð með fjölskyldunni
norður í land. Þá sat ég þögull í bíln-
um í um klukkustund og glímdi við
þessa gestaþraut.“
Tilurð Skella og smella má m.a.
rekja til fimmtugsafmælis Valgeirs
fyrr á árinu og ljóst að eftir hann ligg-
ur mikill fjöldi laga. „Ég var þó seinn
til og ætlaði ekkert að ílengjast í tón-
listinni,“ segir hann spurður um upp-
haf tónlistarferilsins. „Ég fann mig
ekki í háskólanum eftir menntaskól-
ann og á þeim tíma vorum við búnir
að vera að spila saman þessi kjarni
sem síðar varð Spilverk þjóðanna og
Stuðmenn. Einhvern veginn fór það
síðan svo að við ákváðum að gefa
þessu smátækifæri. Sú hugmynd vatt
upp á sig með miklum eftirmálum og
býsna löngum í mínu tilfelli. Ég leyfi
mér að fullyrða að ef ég væri ekki að
semja, þá væri ég ekki í tónlist. Ég er
ekki nógu flinkur spilari til að gera
mig gildan sem slíkur og lít ekki á mig
sem söngvara heldur. Þess vegna
syng ég.“
„Eins og að hlaupa með lóð“
Textarnir eru jafnan stór þáttur
laga Valgeirs í dag, en sú var ekki allt-
af raunin.
„Einu sinni komu lögin alltaf fyrst
og þá rak maður textana á undan sér.
Núna vinn ég hins vegar lag og texta
nánast alltaf samhliða og lagið er ekki
tilbúið fyrr en textinn er fullbúinn.
Mér finnst eiginlega verst að ég skuli
ekki hafa orðið þessa áskynja fyrr, því
ég upplifi lagið meira sem eina heild
þegar þetta er ferlið.
Þegar ég byrjaði í tónlistinni þá tók
það mig hins vegar nokkur ár að þora
að semja texta. Sigurður Bjóla, félagi
minn í Spilverkinu, er að mínu áliti
einn besti textahöfundur þjóðarinnar.
Þegar maður er með svo fínum höf-
undi í hljómsveit þá er það átak að
leggja í textagerð. Mínir fyrstu textar
voru þess vegna oft á grínkantinum
og fyrstu Spilverks- og Stuðmanna-
textarnir mínir bera þessa merki.
Þetta þróaðist þó með tímanum og
ég fór að sinna textasmíðunum meira
og af meiri kjarki ef svo má segja. Á
þeim tímum samdi ég meira innan um
fólk og margir Stuðmannatexta
minna eru til að mynda samdir á rútu-
ferðum með hljómsveitinni, og stund-
um heyrðu menn að eitthvað
skemmtilegt var að gerast og blönduð
sér í málið. Síðan þá hef ég hins vegar
algjörlega verið að semja upp á eigin
spýtur og það hentar mér mjög vel.
Annars er ég í dag að mestu hættur
að setjast niður og semja lög. Ég leyfi
þeim bara að koma og þau birtast til
dæmis þegar ég er að keyra eða að
setja í uppþvottavélina. Ef þau síðan
þola fyrstu yfirferð fá þau að fara
lengra.
Svo tók ég náttúrlega upp á því að
fara að stuðla og það má segja margt,
bæði gott og vont, um þá þjóðlegu
hefð. Hallgrímur Helgason ræddi það
einhvern tímann við mig hvort mér
þætti þessi stuðlasetning ekki vera að
drepa alla frjóa hugsun og ég er því að
mörgu leyti sammála. Það er ekki öll-
um gefið að ráða við hana og stuðl-
arnir ráða oft alfarið því sem kemur
fram í texta eða kvæði. Þegar maður
er hins vegar byrjaður á þessu er
mjög erfitt að hætta og ég er að reyna
að láta þetta ekki drepa mig. Ég er
líka að reyna að venja mig af því að
líta niður á það sem ekki er stuðlað,
því ég hef staðið mig að því að finnast
það ekki nógu fínt. Þetta er jú bara
einn skóli og hentar alls ekki öllum.
Að stuðla texta er í raun eins og að
fara út að hlaupa með lóð í höndunum
– það skapar aukaálag. En það er líka
afskaplega gefandi þegar það skilar
sér.“
Bjólan særð úr bjarginu
Er viðtalið var tekið var Valgeir á
leið út á land með gítarinn og hefur,
er þetta birtist, spilað á Akureyri,
Ólafsfirði og Siglufirði. „Þetta er aldr-
ei eins. Síðustu helgi var ég með
hljómsveit í Salnum, nú fer ég einn út
á land með gítarinn og svo munum við
Jón eflaust standa fyrir fleiri Skellum
og smellum í Kaffileikhúsinu í vetur,“
segir Valgeir og kveðst hræðast fátt
meira en endurtekningar. „Þetta er
hluti af minni fötlun í lífinu, því sú
hugsun að einhver í salnum hafi heyrt
kynninguna áður, eða heyrt af henni,
fyllir mig skelfingu. Ég er ekki að
segja að ég endurtaki aldrei neitt en
það eru engin tvö skipti eins þegar ég
spila og það er hluti af því sem gerir
þetta spennandi og skemmtilegt.
Kynningarnar og sögunar eru aldrei
undirbúnar, heldur koma upp í hug-
ann hverju sinni og fyrir vikið verða
þær í raun hluti af efninu á hverjum
stað.
Þegar ég dró mig út úr Stuðmönn-
um á sínum tíma var það að hluta til
að sanna fyrir sjálfum mér að ég gæti
komist yfir götu án þess að vera í
hópi. Nú er ég hins vegar búinn að
sitja við tölvu árum saman og semja
tónlist, bæði fyrir kvikmyndir og
sjónvarp. Það er mjög skemmtilegt
en mun innhverfara og þegar öllu er á
botninn hvolft er það ekki eins gef-
andi,“ segir Valgeir og er ánægður
með samstarf þeirra Jóns.
„Við ætlum að rækta okkar tónlist-
arlega samband frekar. Jón er hljóm-
sveitarvanur maður og eftir að hafa
verið einn lengi finnst mér mjög
hressandi að vera meðal manna á ný.
Hann er kannski af kynslóðinnni á
eftir mér en þungt haldinn af tónlist-
arlegri fortíðarhyggju, jafnvel meira
en ég,“ segir Valgeir og útilokar ekki
þann möguleika að þeir Jón eigi ein-
hvern tímann eftir að leggjast í laga-
skrif saman. Annar möguleiki sem
freistar hans er að fá Sigurð Bjólu í lið
með þeim. „Þegar við Sigurður Bjóla
hittumst búum við mjög gjarnan til
lag og ein hugmyndin er að særa Bjól-
una, sem er hljóðmeistari Þjóðleiks-
hússins, út úr bjarginu og fá hann til
að gera eitthvað með okkur Jóni. Það
hefur bara verið hreyft við þessari
hugmynd í hálfkæringi ennþá, en það
er aldei að vita.“
Lögin 16 á Skellum og smellum eru
bara brot þeirra laga sem Valgeir
hefði viljað koma á plötuna og útilok-
ar hann ekki að fleiri eigi eftir að
fylgja í kjölfarið. „Mér finnst þetta
form í sjálfu sér svolítið sniðugt – að
blanda saman nýju og gömlu efni. Ég
á heilmikið af öðru efni sem mér
finnst alveg þess virði að skoða og
koma að með annarri hljómsveit og
öðru hugarfari, líkt og hér er gert.
Það er alltaf heilmikil áskorun að
gera efni sem maður sættir sig við
sjálfur og getur lifað með, en er samt
þess eðlis að fólk hafi áhuga á að eign-
ast það og hlusta á. Þetta hefur mönn-
um gengið misvel og margar uppá-
haldsplötur sögunnar eru ekki
endilega uppáhaldsplötur listamann-
anna.
Skellir og smellir er hins vegar
plata sem ég get alveg ímyndað mér
að ég eigi eftir að hlusta á mér til
ánægju og það eru nú alls ekki allar
plötur manns sem ná því.“
Morgunblaðið/Jim Smart
„Skuggarnir eru lög sem eru spiluð svo mikið að það verður svolítið skrýtið að lifa með þeim.“
Hann þolir ekki endurtekn-
ingar, stuðlar texta sína og
hefur afskaplega gaman af að
beita fyrir sig húmornum.
Anna Sigríður Einarsdóttir
ræðir við fyrrum Stuðmann-
inn, hrekkjusvínið og Spil-
verksfélagann Valgeir Guð-
jónsson sem á dögunum
sendi frá sér nýja plötu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Spilverksandinn sveif yfir vötnum í Salnum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Valgeir ásamt þeim Regínu Ósk Óskarsdóttur og Sigurði Flosasyni.
annaei@mbl.is