Morgunblaðið - 07.04.2003, Page 10

FRÉTTIR
10 MÁNUDAGUR 7. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ALLAR helstu kosningaáherslur Samfylking-
arinnar voru samþykktar á vorfundi flokksins
sem lauk á laugardag. Auk nýju skattatillagn-
anna, sem var greint var frá í Morgunblaðinu á
laugardag, leggur flokkurinn m.a. mikla áherslu
á menntamál og jafnréttismál.
Segir í kosningastefnu flokksins að hækkun á
almennu menntunarstigi auki hagvöxt og skili
meiri tekjum til ríkissjóðs. Þar segir segir enn-
fremur að nauðsynlegt sé að fjárfesta í veruleg-
um umbótum á öllum skólastigum næstu árin.
Flokkurinn leggur til að síðasta ár leikskól-
ans verði gjaldfrjálst líkt og í grunnskóla. Einn-
ig vill Samfylkingin að meiri áhersla verði lögð
á, sköpun, tungumál og raungreinar á fyrstu ár-
um grunnskólans. Flokkurinn vill að auki að
framhaldsskólar fái nýtt og víðtækara hlutverk
ásamt því að framhaldsskólum verði gert kleift
að útskrifa nemendur ári fyrr en nú er gert.
Lögð er áhersla á að stórfellt átak verði gert til
að sporna gegn þeirri sóun á mannauði sem
Samfylkingin segir felast í brottfalli nemenda á
framhaldsskólastigi.
Jafnréttisáætlanir
Í kosningastefnu flokksins segir að hann
muni beita sér af alefli fyrir því að jafna hlut
kvenna og karla í stjórnunarstöðum hjá ríkinu.
Flokkurinn ætlar að tryggja framkvæmd jafn-
réttisáætlana í ráðuneytum og stofnunum og
láta verkin tala í jöfnun launamunar kvenna og
karla í sambærilegum störfum, m.a. með sam-
þættingu atvinnu- og einkalífs.
Samfylkingin vill að gerð verði rannsókn á
launamun kvenna og karla í opinberum störfum
og atvinnulífi og samþykkt verði fram-
kvæmdaáætlun með tímasettum markmiðum
um jöfnun á kynbundnum launamun.
Í kosningastefnu flokksins segir að úthluta
eigi nytjum sameiginlegra auðlinda þjóðarinnar
á grundvelli jafnræðis en ekki forréttinda hinna
fáu. Vill flokkurinn koma á kvótaleigu og
tryggja að eignarhald þjóðarinnar á auðlindum
sjávar verði skráð í stjórnarskrá lýðveldisins.
Flokkurinn leggur einnig áherslu á markaðs-
kerfi í efnahagslífi með virku aðhaldi frá neyt-
endum og almannasamtökum en hafnar hug-
myndum um markaðskerfi í félagslegum
samskiptum manna.
Flokkurinn hvetur til frjálsræðis í viðskiptum
og atvinnulífi og vill láta reyna á aðildar-
viðræður við Evrópusambandið. Í kosningaskrá
segir að þjóðaratkvæðagreiðsla um niðurstöðu
samninga sé óhjákvæmilegt skilyrði aðildar-
viðræðna.
Þá styður Samfylkingin nána Evrópusam-
vinnu og þátttöku í Atlantshafsbandalaginu,
varnarsamninginn við Bandaríkin og öflugt
samstarf á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Flokkurinn vill stórauka þróunaraðstoð og auka
jöfnuð á milli þjóða. Samfylkingin lýsir andstöðu
við einhliða ákvarðanir um stríðsrekstur í Írak.
Vill flokkurinn koma með tillögur um að Ís-
land verði eitt kjördæmi og jafn kosningaréttur
verði grundvöllur mannréttinda og samvinnu
fólks í strjálbýli og þéttbýli.
Áhersla lögð á jafnréttismál og menntamál í kosningastefnu Samfylkingarinnar
Síðasta ár leikskóla
verði gjaldfrjálst
UMRÆÐUFUNDUR var haldinn á
vorþingi Samfylkingarinnar sl. laug-
ardag undir yfirskriftinni „Ábyrg
efnahagsstefna á næsta kjörtímabili“.
Fengnir voru þrír fyrirlesarar til að
fjalla um viðfangsefnið, Gylfi Arn-
björnsson, framkvæmdastjóri ASÍ,
Ari Edwald, framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins, og Þorvaldur
Gylfason, rannsóknarprófessor við
HÍ. Í lok umræðunnar fjallaði Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir, talsmaður
Samfylkingarinnar, um þau sjónar-
mið sem fram komu í erindunum.
Átök ef peningamálastefnan
verður eina viðbragðstækið
Gylfi benti m.a. á að menn stæðu nú
frammi fyrir ýmsum nýjum óvissu-
þáttum við hagstjórn og launafólk
byggi við mun meiri áhættu en áður,
m.a. um atvinnuöryggi sitt, af afleið-
ingum rangrar hagstjórnar.
Gylfi sagði að ef peningamálastefn-
an yrði eina viðbragðstæki stjórn-
valda á næstu árum, á tímabili stór-
framkvæmda, væri það uppáskrift að
átökum á vinnumarkaði og til lengri
tíma litið yrði þá einnig fórnað hags-
munum útflutnings- og samkeppnis-
greina. Gylfi sagði að nota þyrfti öll
tiltæk hagstjórnartæki, m.a. stjórn
ríkisfjármála og hvernig staðið verður
að framkvæmdum hins opinbera.
Benti hann einnig á að beita mætti
fleiri tækjum til að stemma stigu við
áhrifum framkvæmdanna á gjaldeyr-
ismarkaði, t.d. með því að ríkið breytti
samsetningu lána sinna. Annars veg-
ar með því að greiða upp erlend lán og
taka í staðinn lán á innanlandsmark-
aði og jafnframt sagðist hann telja at-
hugandi að opnað yrði fyrir þann
möguleika að lífeyrissjóðir kæmu að
fjármögnun virkjunarframkvæmd-
anna. Gæti verið skynsamlegt að
Landsvirkjun fjármagnaði hluta
virkjunarframkvæmdanna innan-
lands því það myndi draga úr innflæði
gjaldeyris vegna framkvæmdanna og
sporna gegn hækkun krónunnar.
Óvissa vegna kosninga
Gylfi benti á að umfang fram-
kvæmdanna á næstu árum væri þekkt
stærð og menn vissu einnig hvaða
hlutverki Seðlabankinn gegndi, sem
bæri að stýra vaxtastiginu með það að
markmiði að halda verðbólgunni niðri.
Kosningarnar í vor yllu hins vegar
óvissu, því óvíst væri til hvaða mót-
vægisaðgerða stjórnvöld ætluðu grípa
á næsta kjörtímabili. Mjög brýnt væri
að næsta ríkisstjórn kynnti með skýr-
um hætti strax eftir kosningar hvern-
ig ríkið ætlaði að sporna gegn þenslu á
framkvæmdatímanum.
Ari sagði að gera yrði þá kröfu til
stjórnvalda að þau ynnu að því að
ruðningsáhrif af völdum stóriðjufram-
kvæmdanna á annað atvinnulíf yrðu
sem allra minnst. Spurningin sem
stjórnvöld stæðu frammi fyrir væri
hvaða hagstjórnarblöndu ætti að
velja.
„Margir hafa sagt að meginþung-
inn muni leggjast á stefnuna í pen-
ingamálum. Ástæðan sé sú að opinber
útgjöld séu tregbreytanlegri en vextir
og því henti þeir miklu betur,“ sagði
Ari og bætti við að þetta sjónarmið
kæmi m.a. fram í nýútkominni skýrslu
OECD um íslensk efnahagslíf, sem
gæfi sér að peningastefnan bæri
þyngstu byrðarnar á komandi árum
en æskilegt væri að fjármálastefna
ríkisins styddi við hana til að draga úr
þörf á vaxtahækkunum. Sagðist Ari
hafa áhyggjur af þessari afstöðu, sem
væri raun hálfgerð uppgjöf vegna
þess að hátt gengi krónunnar þrengdi
hratt að fyrirtækjum sem væru í al-
þjóðlegri samkeppni.
„Þau fyrirtæki sem munu leggjast
af eða flytjast úr landi af völdum hág-
engis munu ekki lifna við eða flytjast
til landsins aftur. Það tekur ekki lang-
an tíma að gera að engu uppbygging-
arstarf margra ára og áratuga. Áhrif
langvarandi hágengis á sjávarútveg
verða óhjákvæmilega þau, að fisk-
vinnsla flyst enn frekar út á sjó og út-
flutningur óunnins sjávarfangs til
vinnslu erlendis eykst. Það sjá allir í
hendi sér þau keðjuverkandi sam-
dráttaráhrif sem slík þróun hefði á
byggðir sem byggja tilveru sína að
verulegu leyti á fiskvinnslu í landi.
Verkefni hagstjórnar hlýtur því að
vera að koma í veg fyrir hækkun nafn-
og raungengis, sem skaðar sam-
keppnishæfni fyrirtækja í alþjóðlegri
samkeppni,“ sagði hann.
Engin einföld svör
Ari sagðist telja að niðurskurður
útgjalda hins opinbera, bæði ríkis og
sveitarfélaga, á framkvæmdatíman-
um ætti að vera mótvægisaðgerð
númer eitt, tvö og þrjú og vaxtahækk-
anir Seðlabankans yrðu að koma þar á
eftir. Hann sagði ekkert einfalt svar
við því hvar ætti að bera niður í nið-
urskurði rekstrarútgjalda hjá hinu
opinbera en benti á að launabreyting-
ar vægju þungt í rekstrinum. Því væri
mikilvægt að gripið yrði til ráðstafana
sem duga til þess að hafa þessar
launabreytingar minni, „að ekki sé
rætt um launafrystingu, kannski í
tengslum við skattabreytingar, en út-
boð samneysluverkefna hlýtur líka að
vera leið til aukins samræmis á vinnu-
markaði, auk þess sem með henni yrði
stefnt að meiri hagkvæmni í þjónust-
unni,“ sagði hann.
Skuldum vafin þjóð
Þorvaldur sagði talsvert skorta á að
ábyrgri efnahagsstefnu hefði verið
fylgt á Íslandi. Sagði hann þjóðina
skuldum vafðari en nokkru sinni fyrr í
sögunni. Þá væru tekjur á hverja
vinnustund enn langt undir meðaltali
OECD-ríkjanna. Þorvaldur sagði að-
eins eina leið út úr vandanum sem
væri að skera upp herör gegn þeirri
landlægu óhagkvæmni sem væri und-
irrót vandans. Gerði hann m.a. skatta-
mál að umtalsefni og sagði staðreynd
að skattbyrði hefði þyngst á Íslandi á
tímabilinu frá 1990, og það meira en í
nokkru öðru OECD-ríki að Grikk-
landi einu undanskildu. „Besti mæli-
kvarðinn á skattbyrði er hlutdeild rík-
is og byggða í landsframleiðslunni.
Þessi hlutdeild var 28% árið 1970.
Hún hefur hægt og bítandi farið upp í
42% í ár. Þetta þýðir með öðrum orð-
um helmings hækkun á þessum 30 ár-
um,“ sagði hann.
Víðtækt samráð verði um hag-
stjórn á næsta kjörtímabili
Ingibjörg Sólrún var til andsvara
við skoðunum fyrirlesaranna á fund-
inum. Hún sagði mikilvægt að koma í
veg fyrir sveiflur í efnahagslífinu.
„Þess vegna er mjög mikilvægt að það
verði myndað víðtækt samráð um
hagstjórnina á kjörtímabilinu sem nú
fer í hönd, ekki síst til þess að ná utan
um málin á árunum 2005 og 2006, þeg-
ar gjaldeyrisinnstreymið verður mest
vegna þeirra stóriðjuframkvæmda
sem fyrirhugaðar eru. Það verða að
vera samræmd viðbrögð ríkisvalds,
Seðlabanka, Samtaka atvinnulífsins,
verkalýðshreyfingar og fjármála-
stofnana og að þessu munum við að
sjálfsögðu vinna,“ sagði hún.
Ingibjörg tók undir það sem fram
kom við umræðurnar að launasumm-
an væri ein stærsta hagstærðin í þjóð-
félaginu. Vandinn sem menn stæðu
frammi fyrir væri m.a. sá að á þenslu-
tímum myndaðist oft krafa um launa-
hækkanir. Þá yrði einnig umtalsvert
launaskrið. Fyrirtækin í landinu
stæðu í dag frammi fyrir því að 70% af
útgjöldum þeirra væru laun en síðast
þegar hagkerfið hefði gengið í gegn-
um uppsveiflu af þessu tagi hefði
launasumman verið rétt innan við
60% af útgjöldum fyrirtækjanna.
,,Þannig að svigrúmið til launahækk-
ana er mjög lítið og þess vegna hljóta
aðgerðir ríkisvaldsins að vega mjög
þungt fyrir launafólk og verkalýðs-
hreyfinguna og það er af þessari
ástæðu sem við erum að tala fyrir að-
gerðum í skattamálum, sem fyrst og
fremst koma fólki með meðaltekjur og
lægri tekjur til góða,“ sagði hún.
Rætt um efnahagsstjórn á næsta kjörtímabili á vorþingi Samfylkingarinnar
Brýnt að eyða óvissu
um mótvægisaðgerðir
Miklar umræður urðu
um hagstjórn og
efnahagsstefnu stjórn-
valda á næsta kjör-
tímabili á vorfundi
Samfylkingarinnar sl.
laugardag. Forsvars-
menn ASÍ, SA og
hagfræðiprófessor við
Háskóla Íslands lýstu
skoðunum sínum á
þeirri hagstjórn sem
beita þyrfti á tímum
stóriðjuframkvæmda.
Morgunblaðið/Golli
Þátttakendur á vorþingi Samfylkingarinnar afgreiddu kosningastefnuskrá fyrir Alþingiskosningarnar. Hér má
sjá Ástu R. Jóhannesdóttur alþingismann ræða við Össur Skarphéðinsson, formann Samfylkingarinnar.
STEFNUÁHERSLUR Samfylk-
ingarinnar fyrir alþingiskosning-
arnar voru samþykktar á vorþingi
flokksins á laugardag. Össur
Skarphéðinsson, formaður Sam-
fylkingarinnar, segir að meðal þess
sem skipti allra mestu máli í kosn-
ingastefnuskránni séu tillögur um
hækkun skattleysismarka, lækkun
virðisaukaskatts af matvælum og
hækkun barnabóta.
„Við höfum einnig lagt fram
nokkuð einarða Evrópustefnu en
samhliða því þurfum við að hlúa að
okkar íslensku rótum og þess
vegna var það mér mikið gleðiefni
að á þessu þingi steig Samfylking-
in, fyrst stjórnmálaflokka, skref að
verulegum áfanga í að afnema virð-
isaukaskatt af íslenskri tónlist. Við
leggjum til að tónlistin verði felld
niður í lægra virðisaukaskatt-
sþrepið, sem tillögur okkar gera
ráð fyrir að verði 7%. Þarna er ver-
ið að létta mörg hundruð milljón-
um af tónlist í landinu sem ætti að
verða sérstök lyftistöng undir
menningarlíf og útflutning ís-
lenskrar tónlistar,“ segir hann.
Össur segir vorþing Samfylking-
arinnar hafa tekist mjög vel. „Þing-
ið var opið öllu Samfylkingarfólki
og þarna vorum við að praktísera
það sem við boðum, það er að segja
beint lýðræði. Þarna var beint lýð-
ræði í reynd,“ segir hann.
Hundruðum milljóna
verði létt af tónlist