Morgunblaðið - 07.04.2003, Qupperneq 18

18 MÁNUDAGUR 7. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
EKKI veit ég hvort einhver 1. apríl galsi
var í leiðarahöfundi Morgunblaðsins síð-
astliðinn þriðjudag eða hvort blaðinu var
alvara í greiningu sinni á skattastefnu
Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs.
A.m.k. hafði leiðarahöfundur ekki farið
eins gaumgæfilega í saumana á þessum
málum og fréttamaður blaðsins, sem gerði
prýðilega grein fyrir stefnu flokksins ann-
ars staðar í blaðinu. Leiðarinn hefst á svo-
hljóðandi orðum: „Frétt Morgunblaðsins í
dag, um að Vinstrihreyfingin – grænt
framboð vilji lækka skatta er ekki apr-
ílgabb.“ Og lokaorð leiðarans eru þessi:
„Hvað sem því líður eru vinstri – grænir
nú farnir að taka sér hugtakið skattalækk-
un í munn og það er út af fyrir sig fagn-
aðarefni.“
Við viljum réttlátt skattakerfi
Það er ekki réttur skilningur að Vinstri-
hreyfingin – grænt framboð hafi aldrei
fyrr hreyft hugmyndum um skattalækk-
un. Við höfum talað fyrir réttlátu skatta-
kerfi og verið með tillögur um að færa
skattbyrðina til þannig að þeir sem engan
veginn eru aflögufærir verði ekki látnir
greiða langt umfram getu, á sama tíma og
létt er skattbyrðum af hinum sem hafa
miklar tekjur. Skattastefna Sjálfstæð-
isflokks allar götur frá 1991, fyrst í sam-
starfi við Alþýðuflokk og síðan Framsókn-
arflokk, hefur gengið út á þetta:
Stórfelldar ívilnanir til þeirra sem hafa
mikil efni en auknar álögur á þá sem hafa
lítil efni. Hér er rangt að einblína á tekju-
skatta einvörðungu því einnig verður að
horfa á þjónustugreiðslur, svokölluð not-
endagjöld. Þau hafa stóraukist á áratug
Sjálfstæðisflokksins.
Það er einmitt í þessu ljósi sem við
gjöldum varhug við skattalækk-
unartilboðum Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknar, nokkuð sem greiningardeildir
bankanna eru farnar að kalla hættuleg og
óábyrg yfirboð. Fólkið sem á und-
anförnum árum hefur þurft að borga
meira til að standa straum af stórauknum
kostnaði vegna veikinda sinna, húsnæðis
og menntunar barna sinna lítur á tilboð
Sjálfstæðisflokk
sem hótun um a
urskurð á þjónu
Skyldu menn
tilboð Framsókn
jafngilda því að
neytisins yrðu þ
hvað vakir fyrir
Hann vill þröng
urskurðar, síðan
inna þjónustugj
margboðaða ste
hvað vakir fyrir
fylgja húsbónda
bendir margt til
skelfingu lostinn
hann sé reiðubú
þeirri von að hlj
Þetta er náttúrl
erum við þar ko
Vinstrihreyfing
Skattastefna VG er ávísu
Eftir Ögmund Jónasson „Fólkið sem hefur þurft að bo
standa straum af stórauknum
veikinda, húsnæðis og menn
á tilboð stjórnarflokkanna se
auknar álögur eða niðurskurð
KYNBUNDINN launamunur hefur enn
ekki verið upprættur hér á landi. Hann
hefur þvert á móti skotið djúpum rótum í
samfélaginu á sama tíma og staða
kvenna hefur styrkst á öðrum sviðum.
Hvernig má það vera? Síðastliðna þrjá
áratugi hefur kvennabaráttan fært okk-
ur fram á veginn í átt til réttlátara sam-
félags þar sem þorri fólks viðurkennir
frelsi kvenna til þess að ráða eigin lífi og
líkama og rétt þeirra til þess að mennta
sig og hasla sér völl á vinnumarkaði.
Samt eru konur enn til færri fiska metn-
ar en karlmenn.
Konur eru fyrirvinnur heimilanna
Vanmat á störfum kvenna hefur fylgt
manninum í aldanna rás. En baráttan
fyrir jöfnum launum kynjanna fyrir sam-
bærileg störf er líka orðin löng. Þrátt
fyrir það má enn þann dag í dag heyra
menn reyna að réttlæta misréttið með
þeim rökum að konur sem ganga með og
fæða börn geti varla ætlast til þess að
vinnuframlag þeirra sé metið til jafns við
fullvinnandi karlmenn. Réttur karla til
fæðingarorlofs mun vonandi kveða niður
þennan draug.
Íslenskar konur eru fyrirvinnur á sínu
heimili rétt eins og karlmenn í þessu
landi. Því fyrr sem atvinnurekendur og
stjórnvöld horfast í augu við þá einföldu
staðreynd, því betra. Samt mega þær
sæta því að barneignir séu líklegar til
þess að lækka kaupið þeirra á meðan
barneignir karla eru líklegar til þess að
hækka kaupið þeirra. Gamla staðal-
ímyndin um heimilisföðurinn sem fyr-
irvinnu heimilis lifir því miður enn góðu
lífi á Íslandi í dag.
Pólitískar aðgerðir sem duga
Það þarf skýr markmið og pólitískan
vilja til þess að afnema launamisréttið. Í
borgarstjóratíð Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur var sýnt pólitískt fordæmi í
þessum efnum sem vert er að vekja at-
hygli á. Hjá Reykjavíkurborg minnkaði
launamunur kynja á árabilinu 1995 til
2001 úr 15,5% í 7%. Enn er nokkuð í land
með að útrýma muninum alveg en ár-
angurinn er um
náðist ekki fyri
þess undir fory
bjargar Sólrúna
fjölþættum aðg
það að markmið
kynjanna hjá b
náðist í samstar
Höfuðborgarbú
rún Gísladóttir
sinn pólitíska v
bundinn launam
allir tækifæri ti
ráðherraefni Sa
verkin tala í lan
Að lok
Niðurstaða s
um ESB, sem Í
ljós að hér á lan
þ.e.a.s. munurin
kvenna og karla
Eftir Þórunni
Sveinbjarnardóttur
Konur krefjast launajaf
„Höfuðborgarbúar vita að Ing
björg Sólrún Gísladóttir hefur
sýnt og sannað sinn pólitíska
vilja til þess að jafna kynbund
inn launamun.“
SÍÐASTLIÐINN miðvikudag var
greint frá niðurstöðum Efnahags- og
framfarastofnunarinnar í París
(OECD) um stöðu og horfur í íslensk-
um efnahagsmálum. Eins og fram hef-
ur komið voru þessar niðurstöður í öll-
um aðalatriðum jákvæðar, sagt er að
hagþróun hafi verið mjög hagfelld á
undanförnum áratug og að hagkerfið
hafi sýnt mikla aðlögunarhæfni þegar
komið var í veg fyrir ofþenslu og
ójafnvægi á mjög skömmum tíma á ár-
unum 1999-2001 án þess að það hefði í
för með sér djúpa niðursveiflu. Óhætt
er að fullyrða, að hagstjórn á Íslandi
hefur aldrei fengið jafn jákvæða um-
sögn frá óháðum, utanaðkomandi aðila.
Einn áhugaverðasti þátturinn í
skýrslunni snýr að skattamálum og
ráðgjöf stofnunarinnar til stjórnvalda í
þeim efnum. Sérstök ástæða er til að
gefa þessum þætti gaum, enda hafa
ýmsir, meðal annars talsmaður Sam-
fylkingarinnar Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, reynt að túlka orðalag skýrsl-
unni með mjög villandi hætti.
Í skýrslunni er mælt með aðhalds-
samri stefnu í ríkisfjármálum með nið-
urskurði útgjalda og minni skatt-
heimtu. Bent er á að skattar á
fyrirtæki hafi verið lækkaðir verulega,
en vakin athygli á því að þrátt fyrir
lækkun skatthlutfalla á einstaklinga á
síðustu árum séu þau hlutföll enn
hærri en í lok níunda áratugarins. Í
ljósi þess er mælt með frekari lækkun
á jaðarhlutföllum skatta á einstaklinga
og bent á að slík aðgerð hafi í senn já-
kvæð áhrif á framboð vinnuafls og sé
um leið til þess fallin að stuðla að að-
haldi gagnvart auknum ríkisútgjöldum.
Talsmaður Samfylkingarinnar hefur
hvað eftir annað haldið því fram í fjöl-
miðlum að í þessu orðalagi felist ekki
tillaga um almenna lækkun á skatt-
hlutfalli einstaklinga, eins og báðir rík-
isstjórnarflokkarnir hafa boðað, heldur
ábending um að draga beri úr svoköll-
uðum jaðarsköttum.
Í ummælum Ingibjargar Sólrúnar
um skattatillögur OECD birtist afar
mikill misskilningur eða vísvitandi út-
úrsnúningur á hugtökum. Þegar hún
talar um jaðars
við þau jaðaráh
meðal annars k
spils skatta og
tenginga í þeim
vegar augljóst
OECD og samh
er verið að fjall
tagi. Þegar ský
jaðarhlutföll sk
tes) er átt við s
þau geta hæst
að ræða hið alm
greiðslunni eða
tekjuskatt. Í ís
inu er það nefn
persónufrádrát
fer hlutfall tekj
tekjum hækkan
eru hærri. Þess
38,55% samkvæ
fallinu og 5% ti
umfram 3.980.0
Röng túlkun á skýrslu O
„Í ummælum Ingibjargar Sól-
rúnar um skattatillögur OECD
birtist afar mikill misskilning
eða vísvitandi útúrsnúningur
hugtökum.“
Eftir Birgi
Ármannsson
ÞINGIÐ OG FJÁRMÁLAFYRIRTÆKIN
Ekki hefur farið á milli mála, að um-talsverðrar óánægju hefur gætt
meðal eigenda peninga í lífeyrissjóðum,
séreignarsjóðum og annars konar ávöxt-
unarsjóðum undanfarin misseri með
meðferð þessara fjármuna. Viðskipta-
vinum þessara sjóða hefur fundizt, að sú
ráðgjöf sem þeir hafa fengið hjá starfs-
mönnum fjármálafyrirtækjanna undan-
farin misseri hafi ekki verið upp á marga
fiska og spurt spurninga um hæfni ráð-
gjafanna og eftirlit fyrirtækjanna með
leiðbeiningum ráðgjafanna. Hins vegar
hefur þessi óánægja ekki fundið sér
neinn ákveðinn farveg enda ekki margra
kosta völ. Þá er ljóst, að návígið hér á Ís-
landi veldur því, að viðskiptavinir skirr-
ast við að leita réttar síns á einn eða ann-
an veg.
Íslendingar eru ekki þeir einu, sem
hafa verið óánægðir með meðferð fjár-
muna sinna í sjóðum í vörzlu fjármála-
fyrirtækja og lífeyrissjóða. Þetta er
þekkt í öðrum löndum enda ekki við öðru
að búast. Sú niðursveifla í ávöxtun fjár-
muna, sem fólk hefur kynnzt hér er al-
þjóðlegt fyrirbæri. Hins vegar virðast
möguleikar til að fá a.m.k. fram umræð-
ur um málið vera fjölbreyttari í öðrum
löndum.
Þessa dagana vinnur undirnefnd einn-
ar nefndar Bandaríkjaþings að rannsókn
á þessum málum. Ástæðan er einfald-
lega sú, að bandarískir þingmenn verða
glögglega varir við óánægju kjósenda
sinna, ekki bara vegna neikvæðrar
ávöxtunar heldur líka vegna hins að á
sama tíma taki fjármálafyrirtæki þar í
landi og forráðamenn þeirra til sín hærri
þóknun fyrir umsjón peninganna.
Alþingi Íslendinga hefur því miður
ekki tileinkað sér vinnubrögð af þessu
tagi. Í mesta lagi er hægt að búast við
því að um mál sem þetta fari fram stutt-
ar yfirborðslegar umræður í þinginu,
sem oft sýnast fremur miðaðar við að ná
fjölmiðlaathygli en snúast um kjarna
málsins. Að vísu eru til í stjórnarskrá
lýðveldisins ákvæði um rannsóknar-
nefndir, sem ekki hefur verið beitt.
Það er umhugsunarefni, hvort þingið
hefur brugðizt að þessu leyti nægilega
fljótt við breyttum þjóðfélagsaðstæðum.
Auðvitað er ekkert annað en sjálfsagt að
ein af nefndum Alþingis taki mál af
þessu tagi til meðferðar, kalli fyrir sig
forráðamenn fjármálafyrirtækja og líf-
eyrissjóða og starfsmenn þeirra og
spyrji spurninga af tilefni sem þessu.
Markmiðið með slíkum starfsaðferðum
væri ekki sízt að leiða í ljós, hvort lög-
gjafarvaldið þarf að bregðast við með
hertri löggjöf, sem tryggi betur rétt
þeirra, sem eiga fjármuni í vörzlu þess-
ara aðila.
Það er löngu tímabært að Alþingi taki
upp vinnubrögð sem þessi. Í kosningun-
um í vor er mikill fjöldi fulltrúa nýrra
kynslóða í framboði til þings og fyrirsjá-
anlegt að margir þeirra munu taka sæti
á Alþingi að kosningum loknum. Ástæða
er til að hvetja ekki sízt þá til að hafa for-
göngu um breytt vinnubrögð í þessum
efnum.
KOSNINGABARÁTTAN
Með lokum Vorþings Samfylking-arinnar má segja, að kosninga-baráttan sé komin á fullan
skrið. Flokkarnir hafa hver um sig dreg-
ið sínar víglínur og nokkuð ljóst hver
verða helztu stefnumál þeirra.
Í kosningum skiptir miklu hver tekur
frumkvæðið og hvort þeim hinum sama
eða hinum sömu tekst að halda því til
loka.
Í ljósi þess, að núverandi stjórnar-
flokkar hafa sameiginlega verið við völd í
átta ár og Sjálfstæðisflokkurinn átt aðild
að ríkisstjórn í tólf ár hefði mátt ætla, að
stjórnarandstaðan hefði átt tiltölulega
auðvelt með að ná frumkvæði í kosninga-
baráttunni. Skoðanakannanir í upphafi
ársins bentu til þess, að Samfylkingunni
væri að takast það.
Þróunin hefur orðið á annan veg.
Skattamálin eru orðin að kjarna kosn-
ingabaráttunnar. Það gerðist með því, að
snemma vetrar lýsti Davíð Oddsson, for-
sætisráðherra, því yfir að hann teldi að
stefna ætti að verulegri skattalækkun á
einstaklinga í kjölfar lækkana á sköttum
fyrirtækja undanfarin misseri. Í fram-
haldi af því tilkynnti Halldór Ásgrímsson
á flokksþingi Framsóknarflokksins, að
hans flokkur mundi beita sér fyrir því að
staðgreiðslustigið færi í 35,2% eins og
það var, þegar staðgreiðsla skatta var
tekin upp á sínum tíma. Í kjölfarið komu
Vinstri grænir og gerðu grein fyrir hug-
myndum sínum um skattalækkanir og
breytingar á skattkerfinu. Á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins fyrir rúmri viku
gerði Davíð Oddsson svo grein fyrir út-
færðum hugmyndum Sjálfstæðisflokks-
ins um skattalækkanir á næsta kjörtíma-
bili, sem komu mjög á óvart, ekki sízt
þær hugmyndir að lækka virðisauka-
skatt á matvöru um helming.
Áður en Vorþing Samfylkingarinnar
hófst stóðu öll spjót á Samfylkingar-
mönnum um að gera nákvæma grein fyr-
ir hugmyndum sínum um skattabreyt-
ingar, sem fram að þeim tíma höfðu
mótast af skoðunum um að taka ætti upp
fjölþrepaskattkerfi á ný en frá því var
horfið fyrir tæpum tveimur áratugum,
þegar staðgreiðslukerfið var tekið upp.
Samfylkingarmenn hafa nú sett þær
hugmyndir í frekari skoðun en fylgt í
kjölfar hinna flokkanna þriggja með út-
færðar tillögur um skattalækkanir og að
hluta til tekið upp hugmyndir Sjálfstæð-
isflokksins varðandi lækkun á hinum
svonefnda matarskatti.
Frjálslyndi flokkurinn hefur ekki
blandað sér mikið í þessar umræður en
einbeitt sér að málflutningi, sem snýst
ekki sízt um hagsmunamál smáútgerð-
armanna og að því er virðist með góðum
árangri ef marka má skoðanakannanir.
Tæpast verður um það deilt, að stjórn-
arflokkarnir báðir hafa náð frumkvæði í
kosningabaráttunni með tillögum sínum
um skattalækkanir á einstaklinga og að
þeir stjórnarandstöðuflokkanna, sem
hafa tekið þau mál upp eru að fylgja í fót-
spor stjórnarflokkanna. Það styrkir
stjórnarflokkana einnig í þessum um-
ræðum, að talsmaður Samfylkingarinnar
viðurkennir í umræðum um þessi mál, að
víðtækar skattalækkanir séu fram-
kvæmanlegar vegna þess hagvaxtar, sem
framundan er. Og ekki verður það tekið
frá stjórnarflokkunum, að ákvarðanir
þeirra í stórum en umdeildum málum
eins og varðandi Kárahnjúkavirkjun eiga
mikinn þátt í því blómaskeiði, sem allir
virðast vera sammála um, að sé framund-
an.
Þegar staðgreiðslukerfi skatta var
tekið upp á sínum tíma fólst í því gífurleg
umbót í skattamálum. Landsmenn nutu
þeirra umbóta í nokkur ár. Djúp kreppa,
sem skall á á miðju árinu 1988 og stóð
fram á miðjan tíunda áratuginn gerði það
hins vegar að verkum, að skattbyrðin var
þyngd mjög enda ekki annarra kosta völ.
Nú sjá skattgreiðendur fram á betri
tíð. Það er fagnaðarefni og ekki við öðru
að búast en að umræður um það, hvernig
skattalækkunum á einstaklinga verði
bezt fyrir komið muni móta mjög kosn-
ingabaráttuna fram til kjördags.