Morgunblaðið - 02.11.2003, Blaðsíða 19

Morgunblaðið í 90 ár 1913 ∼ 2003 ∼ 19
É
g skrifaði mína fyrstu grein
í blaðið sjö ára og á enn
áritaða bók frá Styrmi
Gunnarssyni fyrir söguna
mína. Sagan fjallaði um bú-
ið mitt í sveitinni norður í Svarfaðardal,
þangað sem ég á ættir að rekja í móð-
urætt,“ segir Ólafur. Næsta skref var
þegar hann kom á Morgunblaðið í
starfskynningu fjórtán ára og hann hóf
svo störf sem sumarmaður þegar hann
átti tvo daga í nítján ára afmælið sitt, 9.
júní 1987. „Ég hef starfað hér á Morg-
unblaðinu meira og minna síðan. Ég
vann á blaðinu meðfram öllu mínu há-
skólanámi, þannig að það er óhætt að
segja að blaðið hefur verið mikilvægur
hluti af tilveru minni nokkuð lengi. Ég
prófaði í rúm tvö ár að vinna annars
staðar og það voru skemmtileg og
áhugaverð störf. Engu að síður tók ég
feginn því tækifæri að koma aftur á
blaðið, þá sem aðstoðarritstjóri í janúar
árið 2001.“ Ólafur segir ástæðu þess að
hann hafi haldið þessa tryggð við þenn-
an vinnustað ekki síst vera þann góða
og að mörgu leyti einstaka starfsanda
sem sé á Morgunblaðinu. „Þetta er af-
skaplega fjölbreyttur vinnustaður, full-
ur af skemmtilegu og áhugaverðu fólki.
Það er óvíða sem fara fram jafnlíflegar
og skemmtilegar umræður á hverjum
degi og hér. Morgunblaðið er mikill
þjóðfélagsspegill og því óskaplega
skemmtilegur vinnustaður fyrir fólk
sem hefur áhuga á þjóðmálum og hug-
myndum og vill láta eitthvað gott af sér
leiða.“ Ólafur segir að fjölmiðill eins og
Morgunblaðið gegni mjög mikilvægu
hlutverki í lýðræðisþjóðfélagi við að
upplýsa almenning með hlutlægum
hætti í gegnum vandaðan fréttaflutn-
ing. „Sem leiðarahöfundur á stóru dag-
blaði hefur maður jafnframt haft tæki-
færi til að hafa áhrif á að koma málum í
betri farveg. Það sem ég hef vonandi
getað lagt til stefnu blaðsins er í fyrsta
lagi að halda áfram á lofti og þróa þá
grundvallarhugsun sem auðvitað hefur
alltaf verið kjarninn í stefnu Morg-
unblaðsins, áherslu á frelsi ein-
staklingsins til orðs og æðis. Ég hef
einnig haft mikinn áhuga á alþjóðlegu
samstarfi og þátttöku Íslands í því og
að opna Ísland fyrir alþjóðlegum
straumum, án þess að fórna þeim verð-
mætum, sem liggja í íslenskri tungu og
menningu. Það að stofna fjölskyldu og
eignast tvær dætur hefur gert að verk-
um að ég hef fengið mikinn áhuga á fjöl-
skyldu- og jafnréttismálum, sem vænt-
anlega sér stað í því sem ég skrifa.
Bakgrunnur minn í fjölskyldu sem
tengist kirkjunni mikið gerir einnig að
ég hef viljað viðhalda þeirri stefnu
Morgunblaðsins að styðja við kirkjuna
og kristin gildi.“ Eitt af því sem Ólafur
segir jafnframt að hann hafi kynnst af
eigin raun og myndað sér skoðun á á
löngum tíma í blaðamennsku er mik-
ilvægi gegnsærrar og opinnar stjórn-
sýslu og greiður aðgangur almennings
að bæði upplýsingum og ákvörðunum í
stjórnkerfinu. „Það hefur orðið gífurleg
breyting í stjórnsýslunni að þessu leyti
á undanförnum árum, en það er ekki
síst hlutverk fjölmiðla að halda stjórn-
völdum við efnið og enduróma sjón-
armið almennings.“
Ólafur segir mikilvægt að Morg-
unblaðið haldi áfram að vera þjóðfélags-
spegill og endurspegla áhugamál og
óskir síns lesendahóps. „Frétta-
hugtakið hefur í rauninni verið víkkað
út á seinni árum og sú þróun mun ef-
laust halda áfram. Við skrifum nú meira
um neytendamál, skóla- og menntamál,
heilbrigðismál, tækni og vísindi, svo
dæmi séu nefnd, en áður var gert.
Breyttu þjóðfélagi fylgir einnig að les-
endur gera stöðugt auknar kröfur til að
starfslið dagblaðs endurspegli les-
endahópinn. Þar horfa menn til dæmis
til hlutfalls kvenna í hópi blaðamanna.
Þá er einnig spurning hvernig við get-
um fengið í okkar raðir fulltrúa þess sí-
stækkandi hóps Íslendinga sem eru af
erlendum uppruna og leitast þannig við
að endurspegla síbreytilegt samfélag.
Þótt það sé nauðsynlegt að svara óskum
lesendanna til að fjölmiðill standi undir
sér rekstrarlega séð getur hins vegar of
mikil þjónkun við svokallaðar þarfir
markaðarins gengið of nærri hinu þjóð-
félagslega hlutverki dagblaðs sem er að
upplýsa, fræða og gagnrýna og vera
lýðræðinu þannig stoð. Dagblöð eiga
ekki einungis að birta það sem lesendur
þeirra vilja lesa heldur einnig það sem
ritstjórar þeirra og blaðamenn telja að
þeir eigi og þurfi að lesa til að vera upp-
lýstir borgarar í lýðræðislegu sam-
félagi,“ segir Ólafur.
„Ég hef einnig lagt mikla áherslu á að
Morgunblaðið falli ekki fyrir þeirri
freistingu að færa til mörkin á milli
frétta og auglýsinga. Blöð sem rugla
slíku saman í þágu svokallaðra mark-
aðssjónarmiða verða ekki langlíf sem
trúverðugir fréttamiðlar. Morgunblaðið
er samkvæmt lesendakönnunum það
dagblað sem lesendurnir treysta best
og við viljum að það verði þannig áfram.
Traust og trúverðugleiki skiptir öllu
máli.“
Ólafur ber í starfi sínu meðal annars
ábyrgð á rekstri ritstjórnar Morg-
unblaðsins. Hann segir það vera mjög
mikilvægt að fjölmiðill eins og Morg-
unblaðið sé fjárhagslega sjálfstæður og
vel rekinn, í harðnandi samkeppn-
isumhverfi. „Þær breytingar og þau
nýju verkefni sem við höfum farið út í
að undanförnu, til dæmis nýir efn-
isþættir og sérblöð, hafa öll verið fram-
kvæmd með mjög hagkvæmum og skil-
virkum hætti. Þau styrkja þannig
samkeppnisstöðu blaðsins.“ Mikil um-
ræða hefur átt sér stað á undanförnum
árum um framtíð dagblaða í breyttu
þjóðfélagi og á tímum örra tæknibreyt-
inga. Ólafur segir að þrátt fyrir að
breytingarnar séu vissulega örar blasi
ekki við að neitt komi algjörlega í stað
hins prentaða dagblaðs í bráð. „Dag-
blaðið er létt, meðfærilegt og hreyf-
anlegt. Maður þarf ekki að slökkva á því
í flugvél og það skiptir ekki öllu máli
þótt maður týni því. Það er auðvelt að
geyma dagblað að hluta eða í heild og
það er auðvelt að henda því. Sem frétta-
miðill hefur dagblað einnig ákveðna
sérstöðu. Blaðamönnum á dagblöðum
gefst kostur á að staldra við og fjalla ýt-
arlegar og dýpra um málefni líðandi
stundar en rafrænu miðlarnir, hvort
sem er Netið eða ljósvakamiðlarnir,
gera. Hins vegar er hið raunverulega
verðmæti sem ritstjórn dagblaðs fram-
leiðir ekki falið í prentsvertu og pappír
heldur í gæðum textans og myndefn-
isins, framsetningu þessa efnis, trú-
verðugleika upplýsinganna og þeim til-
finningum sem lesendurnir bera til
innihaldsins, hver svo sem miðillinn er
sem notaður er til að koma þessu efni á
framfæri. Dagblaðið getur komið út á
pappír, á vef, í gegnum síma eða jafnvel
með einhverjum allt öðrum hætti en við
höfum séð fyrir. Miðill eins og Morg-
unblaðið þarf að vera opinn fyrir öllum
þessum nýju dreifileiðum, ekki síst til
að ná til þeirra nýju kynslóða sem nota
tæknina með alveg nýjum hætti.“

Traust og trúverðugleiki
Ólafur Þ. Stephensen hóf störf
við Morgunblaðið árið 1987 og
hefur frá 2001 verið aðstoðar-
ritstjóri.