Vísir - 20.03.1981, Side 9

Föstudagur 20. mars 1981
VÍSIR
[ Vlsftálan’ép’sjónap'spii
Gjaldmiðilsbreytingin, sem
gerð var um áramótin, —
fækkar seðlum, gerir þá verð-
meiri og eykur gildi smámynt-
ar. Mér biður i grun, að einstaka
fólki finnist, eöa haldi, að verð-
gildið hafi aukist. Þegar haft er
i huga, að verðskyn fólks er
mjög sljótt, vegna þess hversu
verðbreytingar hafa verið örar,
um margra ára timabil, — og
jafnvel frá degi til dags, — fólk
er þvi illa á sig komið til aö
greina á milli þess verðs, sem
var og þess sem nú á að vera.
Útsölur i verslunum strax eftir
áramótin, beint ofan á mynt-
breytingu, hafa ekki verið eins
hagstæðar neytendum og þeim
hefur sýnst, og bendir margt til,
að efasemdir komi fram um á-
gætið, — að hér hafi ekki verið
gerð kostakaup. Við verðum aö
vera raunsæ, og fara okkur
hægt i viðskiptum, og megum
vara okkur betur en áður en
verðgildið breyttist.
Kaupmátturinn fer hrað-
minnkandi
Eitt með öðru, þá er öruggt að
verðbólgan hefur ekki minnkað,
eða hjaðnað, heldur hið gagn-
stæða. Kaupmáttur launa fer
hrað-minnkandi og er miklum
mun minni en fram kemur i
auglýstri kaupgjaldsvisitölu
Hagstofu Islands. Þetta vita
stjórnvöld og forystumenn
launastétta, en láta sem allt sé
eins og þar kemur fram. — Visi-
talan er notuð sem hag-
stjórnartæki, — verðhækkanir á
vörum og þjónustu, sem stjórn-
völd samþykkja, koma i lotum
og er rutt út i verölagið á fyrstu
dögum eftir að ný kaupgjalds-
visitala hefur verið reiknuð, en
kaupgjaldsvisitala er reiknuð út
á þriggja mánaöa fresti, eins og
vitað er, en síðasta mánuðinn
áður en nývisitala er reiknuö
út, er safnað upp hækkunar-
beiönum, þar til útreikningur
hefur verið gerður. Þannig fá
neytendur á sig óbættar verð-
hækkanir á vöru og þjónustu,
um ca. tveggja mánaða timabií
af þeim þrem mán. sem tima-
bilið nær hverju sinni, — auk
hins, að verð margra neyslu-
vara er utan visitölu og fást ekki
bættar I kaupgjaldsvisitölu.
Þess vegna er kauprýrnun
launafólks miklu meiri en visi-
talan mælir. — Þetta vita allir,
sem við stjórnsýslu starfa og
froustumönnum launafólks er
þetta jafnljóst. En hitt vita allir,
að neysluvenjur, sem visitalan
telur eru margra ára gamlar,
og margar þær vörutegundir,
sem þar koma til útreiknings,
eru ekki lengur á borðum fólks,
en þær vörur sem i þeirra staö
koma að stærstum hluta, eru ut-
an visitölu og hafa þvi ekki áhrif
til visitöluútreiknings.
Dæmin um bakarana
Eitt nýlegt dæmi, sem talar
sinu máli um heilindi bæði
stjórnvalda og forsvarsmanna
launastétta, er deila sú sem
uppkom hjá bökurum nýverið,
útaf verðhækkun visitölu-
brauða. Bakarar héldu þvi fram
i blööum og fjölmiðlum, að þeir
seldu brauðin undir kostnaðar-
verði. — Þeir vildu ekki una
veröákvöröun Verðlagsráðs og
stjórnvalda. Það kom lika fram
hjá bökurum og þvi hefur ekki
verið mótmælt, að þeir mættu
sjálfir ráöa verði á öllum öörum
brauðum, þar giltu engar höml-
ur, — pau verð kæmu ekki til
veröútreiknings i kaupgjalds-
visitölu. Þetta bendir á og
afsannar umsagnir stjórn-
valda, fjölmiðla og skrif blaða
um kaupmátt launa. — Kaup-
máttur launa er mun minni en
þessir aðilar telja. Ég tel eins og
áður segir, að visitalan sé hag-
nýtt sem hagstjórnartæki, —
hún er sjónarspil, - og um það
þegir pólitiska samtryggingin.
En til að fullnægja lýöræðislegu
réttlæti, eru 1 Verðlagsráði full-
trúar flokka og stétta, — þar
sitja við sama borð fulltrúar at-
vinnurekenda og launafólks.
Þess heyrist sjaldan getið, að
stór ágreiningur sé milli þess-
ara fulltrúa, þegar teknar eru á-
kvarðanir um verðhækkanir og
aösú regla aðryðja út i verðlag-
iö verðhækkunum vöru og þjón-
ustu fyrstu dagana eftir að ný
visitla er útreiknuö, — aö þeim
þyki sú regla ógeðfeld, þótt hún
sé launþegum óhagstæð.
Forysta launastéttanna
vinveitt stjórnvöldum
Eins og vitað er, er kjara-
samningum við launastéttirnar
lokið, og búið að binda samn-
inga i ákveðið timabil og þeim
verður ekki sagt upp með góðu
móti, — eða að tilraunir verði
gerðar (þrátt fyrir kjaraskerð-
ingu) — að til andófs komi eða
þess, að gripið verði til skæru-
hernaðar eða útflutningsbanns.
Forystumenn launastéttanna
finna ótal rök i þá átt að réttlæta
gerðir stjórnvalda, og firra sig
þvi að standa i illdeilum við vin-
veitt stjórnvöld.
Ég tel, — ef tekið er mið af þvi,
sem þegar hefur gerst, sé vilji
þessara aöila litill til andófs, —
þótt álitamál sé hvort nýgerðir
kjarasamningar hafi gildi, eftir
þá skerðingu, sem þegar hefur
verið gerð. Þá mætti ætla að
stjórnvöld geti leikið sér með
visitöluna að geðþótta, — án
teljandi viðnáms, — þá vegna
Garðar Viborg f jallar um>
vísitöluna og alkunnar
aðferðir stjórnmála-
mánna til að fara í kring-
um hana. Garðar telur
vísitöluleikinn kominn á
það stig að óhjákvæmi-
legt sé að endurskoða
vísitölugrunninn.
//Kauprýrnun launa-
fólks" segir Garðar „er
miklu meiri en vísitalan
mælir".
þeirra vináttubanda, sem tengja
saman stjórnvöld og forystu-
menn launastéttanna. Ég hefði
þó haldið að tekjusvipting og
skerðing kjarasamninga væri
jafn ógeðfeld og sár, hver sem
hana gerði, — það veröur að
hætta þessum skollaleik, — og
endurskoða visitöluútreikning-
inn og þann grundvöll, sem hún
byggist á, — meöal annars af
þeirri ástæðu, aö neysluhættir
fólks hafa gjörbreyst á siðari
árum, — þaö hlýtur aö vera
réttlætismál. Nú, þessu til viö-
bótar verður að taka með inni
dæmiö, þegar verðtrygging er
oröin fastur þáttur i flestum
lánveitingum, — er nauðsyn enn
meiri, að visitalan mæli rétt, —
svo aö allar veröbreytingar
raskist ekki á milli launatekna
og greiðslubyrði lána.
Garðar Viborg.
Að hampa kommúnistum
ASI.
Sennilega hafa þeir sem
styrkja vilja lýðræöislegt
stjórnarfar á Islandi ekki til
skamms tima orðið fyrir meiri
vonbrigðum, en þegar
kommúnistinn Ásmundur
Stefánsson var gerður að
forseta ASl með fulltingi
Framsóknar og Sjálfstæðis-
manna. Þá var gleymd sú stað-
reynd að ólafslögum, Ólafs
Jóhannessonar og Geirs Hall-
grimssonar var komið á kné og
áhrifum þeirra eytt með ofbeldi
Verkamannasambands íslands
undir stjórn Guðmundar J. og
fleiri kommúnista.
Meö pólitiskri beitingu verka-
mannasambandsins sprungu
Ólafslög og sú sprenging varð
afdrifarik. Fjöldi framsóknar-
manna, sjálfstæðismanna og ör-
fáir kratar komust að þeirri
endanlegu niðurstöðu sem
vissulega hefur verið lengi að
grassera i lýðræðisflokkunum,
aö rikisstjórn án þátttöku
kommúnista gæti ekki náö
árangri i baráttunni við verð-
bólguna vegna skemmdarverka
kommúnista. Lýðræðissinnar
hafa þannig dottiö i þá litil-
mannlegu gryfju að „heiöra
skálkinn svo hann skaði þá
ekki”.
Uppúr þvi öngþveiti sem
skemmdarverk verkamanna-
sambandsins sköpuðu ásamt
skripaslagorðinu „samning-
ana I gildi”, mynduðu kratar,
framarar og kommar rikis-
stjórnina með samningana i
gildi og vaxtaokur krata sem
enn stendur.
„Samningana I gildi” og
vaxtaokrið varð dauðadómur
hennar en Framsóknarmenn
höfðust litt að og fengu út á það
gott fylgi i vetrarkosningunum.
Framsóknarmenn bentu rétti-
lega á að kosningar að vetri
væru hættuspil og kratarnir
slæmir menn að krefjast sliks.
Kommúnistar sem alltaf
vænta þess að þeirra ofstækis-
mennmætihvenærsem þörf er,
kvörtuðu hinsvegar ekki, én
þegar á reyndi voru stofu-
kommarnir latir viö að berjast
út i vetrarveðrin. Gömlu
jaxlarnirsem mundu Framsókn
er hún var upp á sitt besta ruku
hinsvegar til i gegnum kóf,
skafrenning og kafaldsbyl og
tryggðu gömlu Framsókn góöan
sigur.
Kommar/ kommar,
kommar.
Að lokinni þessari uppákomu
eða gerningum varö svo sú grát-
lega niðurstaða aöall næstu
átaka i stjórnmálasviðinu, ,, að
helvitis kommana yrði að hafa
með i stjórn”. Allir helstu
stjórnmálamenn þjóðarinnar
virtust þessarar skoðunar og
undir niðri i Sjálfstæðisflokk-
num voru miklar hræringar i þá
átt að mynda rikisstjórn með
kommum. 1 Framsóknarflokk-
num var Steingrimur ásamt
kommadekrurum eins og Páli á
Höllustöðum einnig reiðubúinn
aö mynda stjórn með kommum,
en svo sagði Steingrimur „allt
er betra en Ihaldiö” og átti þá
vitanlega við svartasta Ihaldið i
landinu sem eru örfáir Fram-
sóknarmenn. Geir Hallgrims-
son tók þetta hinsvegar til sin
og fór i fýlu við framsóknar-
menn og vandaöist nú máliö.
Kratarnir, Vilmundur, hans liö
og vissulega flest allir kratar
sáu að ef átti að stjórna landi
voru skynsamlega, þá varð að
útiloka kommana, ekki aðeins i
rikisstjórn heldur á öllum
sviðum þjóðlifsins sem mögu-
legt væri svo þeir kæmu ekki
skemmdarverkum við.
Hrun lýöræðisaf lanna.
Með stofnun skripastjórnar-
innar sem kommar ráða meö
aðild nokkurra sjálfstæðis-
manna á villigötum og fram-
sóknarmanna undir stjórn
Steingrims er nú ekki aðeins
búið að tylla undir komma I
Alþýðusambandinu, langt um-
fram fylgi þeirra með þjóðinni,
heldur er það að verða viður-
kennd stjórnmálaleg stað-
reynd, þó raunarleg sé að ekki
sé hægt að stjórna islensku
þjóðfélagi án þess að hafa
kommúnista með i ráðum.
Kommúnistahræðslan tröll-
riður Sjálfstæöisflokknm og
viröast bæði Gunnar og Geir
vera skithræddir við komma, en
sýnu verri er staða Fram-
sóknarflokksins, þvi Steingrim-
ur er ekki hræddur viö komma
en telur sjálfsagt að hafa við þá
samstarf og nýtur i þvi efni
samvinnu Páls á Höllustöðum
sem ásamt fleiri ungum Fram-
sóknarmönnum telur að flótta-
mennirnir úr Framsóknar-
flokknum sem gengið hafa til
liðs við Alþýðubandalagiö geri
þaö að útibúi frá Framsóknar-
flokknum. Þetta er hættulegur
misskilningur þvi Alþýöu-
bandalagiö verður ekkert annað
en kommúnistaflokkur þó svo
að nokkrir framagosar úr
Framsóknarflokknum hafi
leitað þar pólitisks hælis.
Steingrimi og komma-
dekrurunum i Framsóknar-
flokknum ætti aö vera ljóst aö
innan Framsóknarflokksins er
fjöldi lýðræöissinna sem ekkert
samneyti vilja hafa við komm-
unista og sá timi kann að vera
skammt undan að Steingrimi og
foystu flokksins finnist betra að
berjast með þeim hópi fram-
sóknarmanna en kommavin-
unum. Sá timi kann að koma að
sjálfstæðismenn og Björn
Þórhallsson sjái aö tol lengdar
er ekki gæfulegt né stjórnmála-
lega skynsamlegt að vinna með
kommúnistum innan ASt.
Framtíöarmarkmiðiö.
Sá sem vill islensku þjóðfél-
agi og framtið þess vel, hann
hafnar kommúnisma. Sá sem af
einlægni stefnir að réttlátu þjóð-
félagi frjálsra einstaklinga, sá
maður, sá einstaklingur, sá
alþingismaður, hver og einn og
allir verða að hafna samstarfi
viö kommúnista. Jafnvel innan
Alþýðubandalagsins er fjöldi
fólks sem ekki eru kommún-
istar og myndi hvorki nú né sið-
ar óska sér þess að búa I
kommúnisku þjóöfélagi.
Kommúnistum á Islandi hefur
tekist svo vel að búa um sig i
sauðargærunni að fólk sem á
stóreignir sem það hefur eign-
ast með mikilli vinnu, vegna þó
þess frelsis einstaklingsins sem
hér rikir, jafnvel fjöldi sliks
fólks telur sér trú um að þaö sá
Alþýöubandalagsfólk. Svona
fólk er vitanlega fyrst og fremst
kapitalistar og svo seinheppinn
er Sjálfstæðisflokkurinn að
þetta fólk villist inn I Alþýöu-
bandalagið, sem að stofni og
stefnu hefur fyrirlitningu á
þeim einstaklingum sem reyna
að bjarga sér sjálfir.
Sá maður sem af hvað mest-
um krafti hefur hamlað gegn
yfirgangi kommúnista á undan-
neöanmáls
■ __________
Kristinn Snæland skrif-
ar um þá stöðu sem upp
er komin í íslenskri póli-
tík þegar stjórnmála-
menn telja það ráö ár-
angursríkast að leiða
kommúnista með sér í
rikisstjórn.
„Lýðræðissinnar hafa
þannig dottið í þá
lítilmannlegu gryfju",
segir Kristinn, „að heiðra
skálkinn svo hann skaði
þá ekki".
förnum árum og lýðræöissinnar
lita nú til i von um aö frekja
komma verði stöövuð er án efa
ólafur Jóhannesson utanrikis-
ráðherra.
1 forme.nnsraunum Sjálf-
stæðismanna væri kannski
skynsamlegt fyrir þá aö leita
hófanna hjá ólafi um að taka að
sér formennsku þar i flokki, þvi
litið erindi virðist ólafur hafa
lengur meöal hálfkommanna i
Framsóknarf lokkunum.
Kristinn Snæland.