Vísir - 21.03.1981, Síða 8

8
Laugardagur 21. mars 1981.
VlSIR
vrsiR
útgefandi: Reyk|aprent h.f .
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjöri
erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arnl Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttir, Gylfl Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Jóhanna Sig-
jjórsdóttlr, Kristín Þorsteinsdóttlr, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sveinn Guð|ónsson, Sæmundur Gúðvlnsson, Þórunn Gestsdóttir, Blaðamaður á
Akureyri: Gísll Sigurgeirsson. Iþróttir: K|artan L. Pálsson, Sigmundur O.
Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V.
Andrésson. Otlitsteiknun: Gunnar Traustl Guðb|örnsson, Magnús Olafsson. Safn-
vörður: Eirlkur Jónsson. .
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Slgurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúli 14, sfmi 86611, 7 linur.
Auglýsingarog skrifstofur: Siðumúla 8, Simar8óóll og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Askriftargjald kr. 70 á mánuði innanlands og verð I iausasölu 4 nýkrónur eintakið. I
Vlsir er prentaður I Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Burt með ríkishyggjuna
Atvinnurekstur á tslandi er svinbeygður og niðurnjörvaður af verölagshöftum, skatt-
piningu og opinberum afskiptum. Meöan rikishyggjumenn ráöa feröinni hér á landi, er
engin von tii þess aö Eyjóifur hressist.
( grundvallaratriðum snýst
stjórnmálabaráttan um þá megin
spurningu, hversu opinber af-
skipti skulu vera mikil af at-
vinnuleysi og athafnalífi. I
einræðisríkjum, eins kommún-
istalöndunum, eru yfirráð ríkis-
ins yfir framleiðslutækjunum
alger, en þar sem kapitalisminn
er í hávegum hafður eru þau i
; lágmarki.
Hér á landi hafa atvinnufyr-
irtækin að mestum hluta til verið
i höndum* einstaklinga, fyr-
irtækja eða samtaka þeirra. Þvi
fer þó fjarri að hér sé
hákapítalískt jajóðfélag. Ríkið
hefur í vaxandi mæli tekið at-
vinnurekstur upp á sína arma,
sveitarfélög reka umtalsverða
atvinnustarfsemi og með löggjöf
og reglugerðum hefur ríkisvaldið
veruleg óbein áhrif á atvinnu-
rekstur. Einkaframtakið er á
undanhaldi.
Skattalög, takmarkað
fjármagn og látlaus verðbólga
hefur dregið mjög úr mögu-
leikum einstaklinga og fyr-
irtækja til að hef ja áhættusaman
rekstur eða færa út kvíarnar í at-
vinnustarfsemi og framleiðslu-
greinum. Atvinnureksturinn er
háður bönkum og lánasjóðum,
fyrirgreiðslu og geðþótta
pólitískra jafnt sem opinberra
aðila. Þessi aðstaða hefur dregið
úr frumkvæði og framtaki ein-
staklinga og aukið miðstýringu
og opinber afskipti.
Kaupmannasamtök (slands og
Félag ísl. iðnrekenda héldu aðal-
fundi sína nú í vikunni. Kaup-
menn benda enn einu sinni á
hvaða áhrif hin stranga verð-
lagslöggjöf hefur haft á afkomu
verslunarinnar og iðnrekendur
sýna fram á hraðminnkandi
fjárfestingu í iðnaðinum á
síðasta misseri. Þrátt fyrir
falleg orð um eflingu iðnaðar
hefur þessari atvinnugrein verið
mismunað, samkeppnisaðstaða
hennar hef ur verið gerð erf ið, og
í iðnaðinum jafnt sem verslun-
inni er atvinnurekstrinum iþyngt
með skattaálögum og öðrum
kvöðum.
Einhverjir kunna að taka
þessum ályktunum með fyr-
irvara og telja hann árlegan
harmagrát, sem ekki eigi við rök
að styðjast. Það eru þeir, sem
telja arð af hinu vonda og vilja
frjálsan atvinnurekstur feigan.
Þeir mega sín því miður of mik-
ils.
Það var athyglisvert í þessu
sambandi, að viðskiptaráðherra
hefur marglýst yfir því, að
verslunarálagningu ætti að gefa
frjálsa, enda mundi það leiða til
betri viðskiptahátta. En hann
bætir því síðan við að mikil and-
staða sé gegn því í ríkisstjórn-
inni, og eins og áður, þá virðast
hin neikvæðu öfl ráða ferðinni.
Þótt fullyrða megi, að meiri-
hluti þjóðarinnar skilji og styðji
aukið frjálsræði og meira svig-
rúm til handa einkaframtaki í at-
vinnurekstri, þá er ekki von að
hægt sé að hrinda þeirri stefnu
fram, þegar sósíalistar og ríkis-
hyggjumenn eru ætíð leiddir til
valda.
Nokkrir fullhugar hafa í hyggju
að stofna fyrirtæki um stál-
bræðslu. Þeir hyggjast stofna
almenningshlutafélag. Það er
góð hugmynd og í réttum anda.
Vonandi er að hún takist. En svo
hefur allur máttur verið dreginn
úr áræði einstaklinga að leggja fé
í atvinnurekstur að það verður að
teljast kraftaverk ef almenn-
ingshlutafélag um stálbræðslu
verður að veruleika.
Verkf ræðingaf élag íslands
hef ur skýrt frá þeirri niðurstöðu
sinni, að ef opinberar fram-
kvæmdir yrðu boðnar reglulega
út, þá myndu sparast fimmtán
milljónir króna á ári hverju.
Útboðin byggjast á því að einka-
framtakið fái að spreyta sig á
verkum sem ríkið stendur að, og
er þannig í réttum anda. En í
þessum efnum sem öðrum
þvælast ríkishyggjumennirnir
fyrir og þeir ráða ferðinni.
Það er löngu kominn tími til að
verðlagshöftum skattaálögum,
ríkisafskiptum og ríkishyggju-
mönnum se ýtt til hliðar. Frjáls
og blómlegur atvinnurekstur er
lykillinn að velferð okkar.
r
Alexander Haig fór aö hitta
Konald Iieagan stuttu eftir aö
hann tók viö embætti sem utan-
rikisrúöherra Bandarikjanna.
Þeir ræddu fyrst saman i ein-
rúmi en buöu siöan blaöamönn-
um aö koma og taka mvndir af
sér saman. Einn starfsmanna
Hvita hússins útskýröi fyrir
blaöamönnunum aö fundur væri
meðal annars haldinn til aö
sýna, svo ekki yröi um villst, aö
hinn nýi utanrikisráöherra ætti
greiöan aögang aö forsetanum.
Þá greip annar fram i: „Þetta
er ekki rétt. Fundurinn er hald-
inn til aö sýna aö forsetinn eigi
greiöan aögang aö Al Haig.”
Siöan Henry Kissinger var og
hét hefur enginn utanrikisráö-
herra Bandarikjanna vakiö
aöra eins eftirtekt og Alexander
Haig, fyrrverandi hershöföingi
og yfirmaöur NATO. Stundum
skyggir hann jafnvel á forset-
ann sjálfan. Haig mun ekki
þykja þaö óeölilegt, hann hefur
mjög mikið sjálfsálit, eða
sjálfsöryggi, og finnst sumum
þaö nálgast hroka. Vinir hans
segja hins vegar að A1 Haig viti
hvað hann er aðsegja, hann hafi
kynnt sér málavöxtu og fylgi
siöan sinni stefnu. Bæöi banda-
menn og andstæöingar Banda-
Grískur guð?
— Eða Alexander Haig?
rikjanna hafa áhyggjur aö þvi
aö þessi stefna Alexanders Haig
sé einum of hægri sinnuö og
ihaldsöm, hann viröist styöja
allar herforingjastjórnirnar i
Suöur-Ameriku, aöskilnaðar-
sinnana i Suöur-Afriku og svo
framvegis. Haig hefur engar
áhyggjur af þessum gagnrýn-
endum sinum. Hann þykist viss
um að hafa ávallt rétt fyrir sér.
En hver er þessi Alexander
Haig? Hvaöan kemur hann?
Hann ólst upp i Bal-Cynwyd,
sem er útborg Filadelfiu, i
dæmigeröu miöstéttarum-
hverfi. Faöir hans var lögfræö-
ingur en Haig var i miöið af
þremur börnum. Eins og gerist
með stráka var Haig i leyni-
félagi.hann stjórnaði þvi reynd-
ar og kallaöi þaö Skytturnar. Þá
þegar var hann ákveðinn i að
verða hermaöur. Systir hans,
Regina hefur sagt: „Þetta
byrjaöi þegar hann var fjögra
ára. Hann kvaö einn daginn upp
úr meö að hann ætlaði að veröa
hermaöur. Mamma reyndi hvaö
eftir annað aö fá hann til að
leggja stund á lögfræöi en hon-
um varð ekki haggaö. Hann
skyldi i liösforingjaskólann i
West Point.”
Hann var alla tiö ákveðinn.
Þegar hann var niu ára sannaði
hann, með þrautseigri njósna-
starfsemi, að það væru foreldr-
arnir sem komu meö jólapakk-
ana en ekki jólasveinninn og
þegar Skytturnar lentu i átökum
viö aöra strákahópa kaus Haig
fremur aö semja en berjast. Og
þegar kennari hans sagöi hon-
um i gagnfræöaskóla aö hann
kæmist aldrei áfram i lifinu af
þvi aö einkunnirnar hans voru
ekki nógu góöar, þá sagöi Haig
rólega: „Vitleysa i þér. Ég
spjara mig.
Hann spjaraði sig siöar meir
en til að byrja meö var fátt sem
benti til þess. Þegar hann út-
skrifaöist úr West Point árið
1947 varð hann aöeins 214öi i
röðinni af 310 og haföi ekki vakiö
mikla athygli á sér. Sumir
kennarar hans þóttust að visu
vissir um aö hann ætti leynda
hæfileika, hann var mjög fljótur
aö tileinka sér nýja þekkingu og
sérstaklega aö vinna úr henni á
eldsnöggan hátt. Hann átti i
byrjun erfitt með aö lúta herag-
anum en tókst aö hemja sig svo
vel að áður en varði var hann
farinn að hafa eftirlit með ný-
nemum og agabrotum þeirra.
Hann spi:laöi fótbolta i fri-
stundum sinum og þegar hann
var sendur til Japan hélt hann
þvi áfram. Dag nokkurn var
Alexander Haig 4ra ára, aö spila ameriskan fótbolta, aö gifta sig I Tókió, aö berjast viö Ap Gu.
meðal áhorfenda stúlka sem hét
Patricia Fox, dóttir háttsetts
hershöfðingja sem var i herfor-
ingjaráöi Douglas McArthurs.
„Hann er eins og griskur guö,”
sagöi stúlkukindin um Alexand-
er Haig og þau giftu sig stuttu
siðar. Ekki leiö á löngu áður en
Haig var kominn til liös viö
McArthur.
Næstu árum eyddi Haig til að
vinna sig upp. Hann var fljótt
kunnur sem afbragös aöstoðar-
maður, vinnusamur og snjall,
þegar Robert McNamara var
varnarmálaráöherra fékk hann
Haig til að starfa hjá sér. Siðar,
þegar Vietnam-striöiö var kom-
ið I fullan gang, ákvað Haig að
fara þangaö til að berjast, svo
hann öölaðist bardagareynslu.
1966 fór hann austur og árið eftir
vann hann góöan sigur yfir
óvininum viö ApGu. Haig og
hersveitir hans réöust aö baki
viglinunnar með þyrlum, drógu
aö sér athygli fótgönguliðs óvin-
anna, Þjóðfrelsisfylkingarinnar
og Norður-Vietnama, og héldu
svo velli þar til aðstoð barst.
Þegar hann kom aftur til
Bandarikjanna varð hann aö-
stoðarmaöur Kissingers, siöan
aðstoðarmaður Nixons, þá æðsti
yfirmaður herafla NATO, siöan
forstjóri tölvufyrirtækis, loks
utanrikisráðherra.
„Sumarleyfi”, segir konan
hans. „Hvað er þaö”? Alexand-
er Haig vinnur allt upp i 17
klukkustundir á sólarhring og
likar það vel. Hann reykti einu
sinni tvo sigarettupakka á dag
en reyndi að hætta að læknis-
ráði. Nú þegar hann er orðinn
utanrikisráðherra er hann byrj-
aður aftur en geymir sigarettu-
pakkann sinn i neðslu skrif-
borðsskúffunni til þess að þaö sé
ekki of auðvelt að ná i hann. Og
svo ákveöur hann, i samráði viö
Ronald Reagan, utanrikisstefnu
Bandarikjanna. Þeir eru góðir
'Saman!!!
1
(Byggt á TIME) «5