Vísir - 15.10.1981, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 15. oktdber 1981
útgefandi: Reykjaprenth.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Fréttasfjóri: Saemundur Guðvinsson. Aðstoðarfréttastjóri: Kjartan Stefánsson.. Auglýsíngastjóri: Páll Stetansson.
Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammen- Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
drup, Arni Sigfússon, Herbert Guðmundsson, Jóhanna Birgisdóttir, Jóhanna Ritstjórn: Síðumúli 14, sími 86611, 7 línur.
Sigþórsdóttir, Kristin Þorsteinsdóttir, Magdalena Schram, Sigurjón Valdi- Auglýsingarog skrifstofur: Síðumúla 8, símar 86611 og 82260.
marsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir. Blaðamaður á Akureyri: Gísli Afgreiösla: Stakkholti 2—4, sími 86611.
Sigurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur O. Steinarsson. Ljósmynd- Asfcriftargjald kr. 85 á mánuði innanlands
ir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrésson. - '°g 'Jerd i lausasölu 6 krónur eintakið.
Utlitsteiknun: Wiagnús Olafsson, Þröstur Haraldsson. Visir er prentaður í Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Safnvörður: Eirikur Jónsson.
Vfli lil að varasl
I tíð Hannibals Valdimarsson-
ar sem samgönguráðherra fyrir
tæpum áratug gerðust þau sögu-
legutíðindi að Loftleiðir og Flug-
félag (slands voru sameinuð í eitt
fyrirtæki. Sú sameining hefði
aldrei getað átt sér stað nema
fyrir þá sök, að bæði flugfélögin
áttu í miklum rekstrarerfiðleik-
um og sú samkeppni sem þau
háðu sín í milli var komin í óef ni.
Endalaust má deila um, hvort
sameining hafi verið skynsam-
legasta leiðin út úr þeim ógöng-
um, og það er mat margra, að
aukin samvinna þeirra í milli,
samstarf um áætlunarflug og
margvisleg nýting á tækjakosti
skrifstofuhaldi og starfsfólki
hefði orðið farsælli niðurstaða.
Um það er ekki að fást lengur.
Flugleiðir urðu að veruleika,
enda andstaðan óveruleg á sínum
tíma. Gera má ráð fyrir, að það
hafi verið yfirgnæfandi skoðun,
aðfyrir lítið land sem okkar, haf i
verið óðs manns æði, að tvö f lug-
félög héldu uppi áætlunarf lugi til
sömu áfangastaða. Ökostir þess
væru slíkir, að óheft samkeppni
væri ekki réttlætanleg. Nú er það
I sjálfu sér ekki mál stjórnvalda
eða löggjafans, þótt flugfélag
fari á hausinn, og í þjónustugrein
einsogflugi verða rekstraraðilar
að kunna sér takmörk og sníða
sér stakk eftir vexti. En ein-
hvernveginn þótti það ekki gagn-
rýnisvert, að ráðherrar og al-
þingi gripu í taumana og verður
það ekki skýrt öðru vísi en svo, að
landsmenn allir höfðu taugar til
þessara tveggja flugfélaga, töldu
málið sér skylt, hvort sem þeir
voru hluthafar eða ekki. Ríkis-
valdið átti einnig eignaraðild að
f lugfélögunum og gat sett þeim
stólinn fyrir dyrnar I skjóli
ábyrgða og annarrar fyrir-
greiðslu.
Sameining stóru félaganna
hefur ekki komið í veg fyrir að
sprottið hafa upp minniháttar
flugfélög. Sumum þeirra hefur
vaxið fiskur um hrygg í skjóli
farmflutninga, „charterflugs",
leiguflugs erlendis eða þjónustu
við ýmsar-byggðir hérlendis.
Nú hafa tvö þessara félaga
haf ið áætlunarf lug til útlanda, og
sækja fast á um leyfi frá sam-
gönguyfirvöldum um frekari út-
þenslu millilandaferða. Málatil-
búnaður þeirra byggist fyrst og
fremst á forsendum frjálsrar
samkeppni, annmörkum þess að
eitt félag hafi einokun á flug-
samgöngum við útlönd. Núver-
andi samgönguráðherra, Stein-
• grímur Hermannsson, hefur fall-
ist á þessi sjónarmið og hefur
reyndar upplýst að hann hafi alla
tíð verið andvígur sameiningu
Flugfélags íslands og Loftleiða.
Ráðherrann verður ekki skilinn
öðru vísi en svo, að hann stef ni að
sama ástandi í flugmálum og
rikti, áður en til sameiningarinn-
ar kom.
Þetta eru nokkur tíðindi.
Hér er stórmál á ferðinni.
I blaðagrein í gær lýsir Kjartan
Norðdahl, flugmaður, sem
skrifað hefur margt skynsam-
legt um flugmál, furðu sinni á
þeirri staðreynd, að íslenskir
stjórnmálamenn láti sér fátt um
finnast. Þeir hafi, enga skoðun á
því, „þegar núverandi valdhafar
ætla sér að ónýta samkomulag og
loforð fyrri valdhafa", segir
Kjartan.
Það er hárrétt hjá Kjartani, að
þögn þeirra vekur athygli. I
þessu sambandi skipta Flug-
leiðir, Arnarflug eða Iscargo
ekki höfuðmáli, heldursú megin-
spurning, hvert stefni í íslensk-
um flugmálum.
Skoðun Vísis er sú, að ekkert sé
viðþaðaðathuga, að fleiri en eitt
flugfélag stundi áætlunarflug til
útlanda. En þau verða að hafa
nána samvinnu og ný flugfélög
verða sjálf að finna nýja áfanga-
staði því útilokað verður að flug-
félögin fljúgi á sömu „rútum"
með hálftómar vélar. Víti eru til
að varast þau.
Flokkur I upplausn?
neöamnals
Forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins þurfa ekki aB kvarta
yfir tómlæti fjölmiöla né al-
mennings yfir flokksmálefnum
undanfarna daga.' Þar hefur
hver viðburöurinn rekið annan,
en eftir er aö sjá hvort þeir
veröa allir honum að gæfu.
Hæst ber i þessum fréttum
samþykkt fulltrúaráös flokksins
i Reykjavik um aö útiloka alla
aöra en þá, sem annaö hvort eru
flokksbundnir eöa hafa sótt um
inngöngu i flokkinn, frá aö
greiöa atkvæöi i prófkjöri
vegna borgarstjórnarkosning-
anna i Reykjavik. Mikla athygli
hefur lika vakiö, aö samkvæmt
skoöanakönnun Dagblaösins
setur rúmlega helmingur þeirra
kjósenda, sem afstööu hefur
tekiö, traust sitt á einhverskon-
ar sjálfstæöisflokk, enda þótt
tveir af hverjum fimm þeirra
styöji rikisstjórnina og sé þann-
ig i andstööu viö flokksforyst-
una. Nú siöast hafa kosningar á
Alþingi enn aukiö á óvissuna i
þessum stóra stjórnmálaflokki.
ótti við opið prófkjör
Prófkjör Sjálfstæöisflokksins
i Reykjavik og viöar hefur veriö
svokallaö opiö prófkjör, þar
sem segja má aö hver sem er
geti komiö og greitt atkvæöi,
hafi hann samvisku til. Ein-
hverja loöna yfirlýsingu um
stuöning á liöandi stund hefur
þurftaö gefa, en samviskulitlir
pólitiskir andstæöingar hafa
ekki vilaö fyrir sér aö gefa sllk-
ar yfirlýsingar, þar sem opin
prófkjör hafa veriö viö höfö.
Þessi opnu prófkjör hafa þvi
öðrum þræöi veriö skollaleikur,
en þau hafa óneitanlega einnig
vakið athygli á viökomandi
flokki, og vist er um þaö, að
mörgum hefur þótt gott aö geta
þannig haft áhrif á framboð
þessa flokks, sem þeir ætla aö
styöja, enda þótt þeir vilji ekki
hafa nafn sitt á félagaskrá. A
þaö hefur veriö bent að slfk
prófkjör séu hættuleg litlum
flokkum, þar sem tiltölulega lit-
inn utanaökomandi hóp þarf til
þess aö hafa áhrif. Andstæðing-
ar geti komiö „óskaandstæöing-
um” á lista og ekki fráleitt aö
reynt hafi veriö aö leika þann
leik stöku sinnum.
Þessi hætta minnkar eftir þvi
sem prófkjörsflokkurinn er
hlutfallslega stærri á hverjum
staö, og þvi hefur oft veriö hald-
iö fram aö liklega væri Sjálf-
stæöisflokkurinn i Reykjavik
skýrasta dæmiö um þaö aö vera
nægilega stór I hlutfalli viö and-
stæöinga sina til þess aö geta
óhræddur haft opiö prófkjör.
Mikill fiöringur hefur veriö i
flokksforystunni vegna væntan-
legs prófkjörs viö borgarstjórn-
arkosningarnar i Reykjavik,
Hún er búin aö ákveöa hver
skuli leiöa liöiö, en veit lika aö
ekki eru allir á sama máli. Al-
bert Guömundsson, sem hefur
mest fjöldafylgi á bak viö sig af
öllum borgarfulltrúum og þing-
mönnum flokksins, hefur óspart
látiö þá skoöun I ljósi, aö fólkiö
eigi aö ráöa. Til aö koma i veg
fyrir slika ósvinnu var fulltrúa-
ráöið látiö samþykkja hinar
breyttu reglur.
Ekki fyrsta tímaskekkj-
an
Auðvitaö brugöust margir ■
ókvæöa viö, og vist er um þaö aö
þessi ráöstöfun mun kosta
flokkinn þó nokkur atkvæöi. Þaö
viröist ekki aöalatriði i augum
sumra forystumanna, meira sé
um vert aö halda völdum I
flokknum. Þaö mun líka reynast
næsta auðvelt fyrir flokks-
forystuna aö ákveöa borgar-
stjórnarlistann eftir hinum nýju
reglum, nema andstæöingar
hennar geti komiö meö einhvern
ófyrirséöan krók á móti bragöi.
Hér skal enginn dómur lagöur
á hin opnu prófkjör, utan þaö
sem fyrr segir i greininni. Þaö
skal bara endurtekiö, aö þau eru
beggja handa járn. Hitt held ég
aö megi vera hverjum manni
ljóst, að þessi samþykkt nú er
um þaö bil þaö fráleitasta sem
unnt var aö gera, ef stefnt er aö
sáttum i flokknum. t þetta skipti
mátti alls ekki hafna hinum
opnu prófkjörum, ef stefnt væri
til sátta. Margir stuöningsmenn
rikisstjórnar Geirs Hallgrims-
sonar á sinum tima höfðu þaö á
oröi, að hún væri einstaklega
lagin viö að gera rétta hluti á
vitlausum tima. Svo virðist sem
þessi lagni elti flokksforystuna,
hvenær sem örlagarikar
ákvaröanir þarf aö taka.
Flokkur að riðlast?
Ég benti á þaö i grein fyrir
nokkru aö Sjálfstæöisflokkurinn
væri nú I mikilli hættu vegna
innbyrðis ósamkomulags, en ör-
lögin myndu væntanlega ráöast
fljótlega eftir landsfund. Þaö
færi eftir þvi hvernig formann-
inum tækist til viö aö lægja öld-
urnar. Ég hélt þvi fram, og held
þvi enn fram, aö Geir Hall-
grlmsson sé sáttfús maöur. En
þaö er ekki nóg, ef skósveinar
hans fá aö fara sinu fram,
hverju sem tautar og raular.
Svo viröist sem þeir séu nú aö
sækja I sig veöriö svo um mun-
ar, og helst aö þeir vilji giröa
fyrir allar sættir, svo hagsmun-
um þeirra og völdum sé ekki
hætt. Til þess er gripiö til allra
ráöa, og þaö læöist aö manni sá
grunur aö Dagblaöiö blessaö
hafi oft sagt meiri vitleysu en
þá, aö sumir þar á bæ meti
meira aö hafa mikil völd I litlum
flokki en lítil völd I stórum.
Ósagt skal látið hvort Sjálf-
stæðisflokkurinn riölast endan-
lega á næstunni. Þaö er I hönd-
um nokkurra oddvita þeirra,
sem fyrirsjáanlega veröa undir
i þeim deilum sem þar hafa ver-
ið á bæ. Enginn vafi er á þvi, aö
þeir hafa á bak viö sig nægilegt
fylgi til þess aö mynda nýjan
flokk, sem aö minnsta kosti i
Magnús Bjarnfreðsson
skrifar um Sjálfstæðis-
flokkinn og leggur mat á
stöðu hans eftir síðustu
atburði. Magnús segir:
Ég benti á það í grein
fyrir nokkru að Sjálf-
stæðisflokkurinn væri nú
í mikilli hættu vegna inn-
byrðis ósamkomulags# en
örlögin myndu væntan-
lega ráðast fljótlega eftir
landsfund. Það færi eftir
því hvernig formannin-
um tækist til við að lægja
öldurnar.
byrjun heföi afl til þess aö koma
mönnum bæöi I sveitarstjórnir
og á þing. Sagan kennir okkur
hins vegar, að nýir flokkar eiga
erfitt uppdráttar hér, þegar
nýjabrumiö er af. Þess vegna
kann svo aö fara aö þeir kjósi
heldur aö láta ýta sér út úr póli-
tik smám saman. Eins og nú
horfir með sættir I Sjálfstæöis-
flokknum er ljóst, aö innan hans
hafa þeir ekki bolmagn til þess
aö risa gegn þeim mönnum,
sem virðast hafa formanninn
sem bandingja til þess að
tryggja eigin völd og hagsmuni.