Vísir - 19.05.1978, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 19. mal 1978 vism
VÍSIR
útgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
, Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm. >
• ólafur Ragnarsson ,
RitstjórnarfullfKii: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmund-
ur Pétursson. Umsjón með helgarblaði: Árni Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind
Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson,
Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrín Pálsdóttir, Kjartan Stefáns-
son, Öli Tynes, Sæmundur Guðvinsson, Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L.
Pálsson. Ljósmyndir: Björgvin Pálsson, Jens Alexandersson. Útlitog hönnun: Jón
Öskar Hafsteinsson, Magnús Ölafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur: Siðumúla 8.
símar 86611 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
Jlitstjórn: Siðumúla 14 simi 86611 7 línur
1 Askriftargjald erkr. 2000 á
mánuði innanlands.
Verð i lausasölu
kr. 100 eintakið.
Prentun
Blaðaprent h/f.
HUGM YNDA FRÆÐI,
FRAMKVÆMDIR OG
KJARABARÁTTA
Sjónvarpsumræðurnar á miðvikudagskvöld mörkuðu
greinilega upphaf að lokaspretti kosningabaráttunnar
vegna borgarstjórnarkosninganna. Að sumu leyti báru
umræðurnar þó merki þeirrar deyfðar, sem ríkt hefur í
þessum efnum að undanförnu og virðist hafa valdið
nokkrum taugatitringi i herbúðum stjórnmálaflokk-
anna.
Eigi að síður urðu nokkur þáttaskil með þessum sjón-
varpsumræðum. Segja má, að kosningabaráttan hafi
með þeim færst nær hinu hefðbundna formi eða þeim
umræðuvenjum, sem menn eiga að venjast. Minnihluta-
flokkarnir hafa t.d. alveg látið það vera þangað til í
þessum umræðum að stæla um það, hver þeirra hefði
mesta möguleika á að hnekkja veidi meirihlutans, en
þetta hef ur jafnan verið snar þáttur kosningabaráttunn-
ar.
I annan staðsýndu þessar sjónvarpsumræður skarpari
grundvallarágreining en oftast nær áður hefur komið
fram við borgarstjórnarkosningar. Flokkarnir hafa
yfirleitt látið við það sitja að þrátta um, hvernig óska-
listunum hafi verið fullnægt. Að undanförnu hafa á hinn
bóginn farið fram umræður í ríkari mæli en áður á
grundvelli ólíkrar hugmyndafræði.
Að því leyti eru átökin í þessum kosningum fyrst og
fremstá milli Sjáifstæðisf lokksins og Alþýðubandalags-
ins. Sósíalistar boða nú miklu ákveðnari hópmennsku en
áður. Þeir vilja t.d. einkabílinn feigan, þeir boða um-
fangsmikinn atvinnurekstur í höndum borgarstjórnar,
hafna uppbyggingu í gömlum hverfum og boða leigu-
íbúðastefnu í stað eiginhúsnæðisstefnu.
Á móti þessu tef la meirihlutamenn fram einstaklings-
sjónarmiðum varðandi uppbyggingu borgarsamfélags-
ins. Þeir leggja áherslu á að skapa svigrúm fyrir fólk til
þessað nota eigin bila samhliða almenningsvagnakerf i.
Þeir hafna auknum opinberum atvinnurekstri, en leggja
fram áætlun um ef lingu f rjálsrar atvinnustarfsemi. Og í
húsnæðismálum leggja þeir áherslu á eiginhúsnæðis-
stefnu.
Þetta eru aðeins örfá dæmi, sem sýna grundvallar-
ágreining. Við þessar nýju aðstæður verður Fram-
sóknarflokkurinn svolítið utan gátta. Afstaða hans til
einstakra f ramkvæmdaatriða skiptir minna máli f hug-
myndafræðilegu uppgjöri eins og nú er á döfinni. Það
verður einfaldlega erfitt fyrir Framsóknarflokkinn að
komast inn í átökin.
Alþýðuf lokkurinn er í sókn á landsmálasviðinu og mun
að öllum líkindum njóta ávaxta hennar í borgarstjórnar-
kosningunum, þrátt fyrir heldur veikt f ramboð. Fulltrú-
ar flokksins höguðu málflutningi sínum í sjónvarpinu
augljóslega í samræmi við það.
Til hliðar við hugmyndaf ræðilega ágreininginn töluðu
höf uðandstæðingarnir á ská og skjön, þegar þeir höfðuðu
til kjósenda í lokin. Alþýðubandalagið lagði áherslu á að
ekki yrði kosið um borgarmálefni, heldur kjaramál.
Kjósendur yrðu að fella kaupránsflokkana, fyrst í
borgarstjórn og svo á Alþingi.
Meirihlutamenn með borgarstjórann í broddi fylking-
ar telja sig á hinn bóginn hafa sterkari málef nalega víg-
stöðu en ríkisstjórnin og segja því: Dæmið okkur af
verkunum. Þeir benda í því sambandi á framkvæmdir
við umhverfis- og útivistaráætlunina, miklar fram-
kvæmdir í þágu aldraðra, fleiri dagvistunarpláss en í
öðrum sveitarfélögum, þrátt fyrir skort, og áætlun um
bætta aðstöðu fyrir framleiðslustarfsemina í borginni.
Þetta eru í stórum dráttum þær línur, sem f ram komu
í þessum sjónvarpsumræðum. Enöll þessi barátta stend-
ur ekki um f jöldann, heldur þá fáu, sem enn eru óráðnir.
Agnar Guðnason viðhaföi ýmis
stóryrði i grein, sem hann ritaöi i
tilefni af pistlinum „Lif og
heilsa”, sem birtist i laugardags-
blaði Visis þann 6. mai sl. undir
nafninu „ágreiningur um mata-
ræði”. Þessir pistlar hafa birst
reglulega i blaöinu, en þeir eru
byggðir á erlendum greinum um
heilsurækt. 1 greininni var mælt
með minnkaðri sykurneysiu og
fituneyslu, en aukinni neyslu á
jurtaafurðum og mögrum dýra-
afurðum.
t tilefni af grein Agnars sneri
Vfeir sér til dr. Jóns Óttars
Ragnarssonar, matvælaverk-
fræðings og spurði hann álits á
fullyrðingum Agnars.
Telur þú, að i greininni i Visi
um daginn hafi komið fram
„fáránlegar fullyrðingar” um
mataræði?
Þessuér fljótsvaraö. Ég tel svo
ekki vera. Manneldisfræðingar
eru furðu sammála um þessi mál
þegar tekið er tillit til þess hve
þau eru viðamikil og flókin. Agn-
ar Guðnason hefur enga f ormlega
þekkingu á næringarfræði að þvi
hann hefur sjálfur tjáð mér og
það er augljóst af skrifum hans,
að þessi fræðigrein er honum al-
gjörlega ofviða.
Finnst þér þá skjóta skökku við
þegar aðili, sem nefnir sig ,,upp-
lýsingaþjónusta landbúnaðarins”
fer að senda frá sér álit á máli,
sem þú telur hann bera litið skyn-
bragð á?
Éghefi ekki farið dult með, að
ég tel að hlutlaus upplýsingamiðl-
un um landbúnað þjóni hagsmun-
um bænda mun betur en einhliða
áróður fyrir ákveðnum fæðu-
tegundum. Til þess að afla hlut-
lausra upplýsinga um manneldis-
mál verður að leita til sérfræð-
inga á sviði næringarfræði eða
annarra aðila, sem hafa þekkingu
á þessum málum.
1 grein Agnars er farið niðrandi
orðum um bók tveggja hús-
mæörakennara fyrir að gefa ráð-
leggingar um mataræði.sem
Vegna komandi byltingar I
fjarskiptum standa þjóðir
frammi fyrir þeirri staðreynd, að
innan fárra ára verði hægt að sjá
sjónvarpsútsendingar meö jafn-
auðveldum hætti og nú er hlustaö
á útvarpssendingar hvaðanæva
að. Þessi staðreynd hefur valdið
nokkru fjaðrafoki, og þó einkum
i þeim löndum, sem telja
einangrun hvers konar til varna
sinna, ogmega varla sjá af manni
i annað land öðru visi en tryggt sé
að hann komi til baka.
*Lókalpatriótar”
Norðurlöndin hafa nokkuð rætt
komandi breytingar á fjar-
skiptum sin i milli. Hafa Sviar og
Finnar einkum haft uppi gagn-
rýni á þær fyrirætlanir Norður-
landamanna að skjóta upp
sjónvarpshnetti — meira til
bjargar sér en að þau telji að
málum væri ver komið eins og
þau eru hvað snertir sjónvarps-
hann telur ekki eiga rétt á sér.
Éger alveg undrandi á Ágnari.
Þessar konur hafa unnið merki-
legt brautryðjendastarf með rit-
un bókarinnar ,,Viö matreiðum”,
sem Isafoldarprentsmiðja gaf Ut
árið 1976. Ég hvet alla, sem hafa
áhuga á umbótum f matreiðslu til
þess aðútvegasér þessabók. Þær
ráðleggingar um mataræði, sem
þær gefa eru að visu ekki alveg
eftir minu höfði, en þær ganga i
rétta átt.
Hvers konar ráðleggingar
myndir þú gefa um mataræöi fyr-
ir almenning?
Þessu er erfitt aö svara í stuttu
máli en i grófum dráttum myndi
ég skipta neytendum eftir aldri og
kyni. Börneiga t.d.aö taka lýsi og
drekka mjólk ef kostur er og
sneyða sem mest hjá sælgæti og
sykurvörum. Konur fá miklu sið-
ur hjartasjúkdóma en karlar og
þurfa sjaldan að gætasin á fitunni
nema til þess að foröast offitu.
Karimönnum yfir tvitugu svo og
konum, sem vinna andlega erfið
störf ráðlegg ég eindregið að
stilla fituneyslu i hóf, einkum
neyslu á mettaðri fitu svo og auð-
vitað sykurneyslu.
Yfirleitt skiptir mestu að stílla
fæðuneyslu i hóf, gæta þyngdar-
innar og borða fjölbreytt fæði i
hófi. Með fjölbreytni á ég við að
neyta daglega fæðu Ur öUum
fæðuflokkunum, þ.e. kjötafurða,
mjólkurmatar, kornmetis og
garðávaxta. Hins vegar er ekki
æskUegt að fituneyslan verði of
naum. Fitan gefur að jafnaði um
40% af orkunni og má neyslan
helst ekki fara undir 25%. Æski-
legasta hlutf.allið er liklega
30-35%.
En geturðu ekki gefið almenn-
ari ráðleggingar um fæðuval?
Það er erfitt að gera það. Senni-
lega verður það hlutverk Mann-
eldisráðs tslands og Manneldisfé-
lags íslands að koma sér saman
um slUcar ráðleggingar. Þær
verða að taka mið af aðstæðum
sendingar. Sviar eru miklir
„lókalpatriótar” bæöi fyrir sig og
Norðurlöndin i heUd og hafa
vanið sig á það að þrýsta sjónar-
miðum sinum upp á grann-
þjóðirnar. Hvað norrænan sjón-
varpshnött snertir — Nordsat —
eiga þeir þó ekki allir skylt mál.
Finnskir kommúnistar
öðru máU gegnir með Finna.
Þeir, sem helzt mótmæla Nordsat
á norrænum fuUtrúafundum um
gervihnöttinn, eru finnskir
kommúnistar. Þeir halda uppi
stöðugu málþófi gegn norrænum
gervihnetti og siðast þegar ég
frétti var ekkert lát á þeim.
Kemur það heim við sjónarmið
grannanna i austri, sem eru mjög
harðvitugir andstæöingar þess,
að farið verði að nota gervihnetti
til sjónvarpssendinga með þeim
hætti, sem nú er fyrirhugað. Má
vera að reynsla Sovétrikjanna af
útvarpsstöðvum, eins og Voice of
innanlands, þvi, sem framleitt er
i landinu og heilbrigðisástandinu
áhverjum tima. Hins vegar hafa
margar þjóðir sent frá sér slikar
ráðleggingar og ber þeim yfirleitt
furðurvel saman. 1 stuttu máli
eru þær eitthvað á þessa leið:
• Aukið neyslu á grænmeti,
grófu korni og ávöxtum
« Aukið neyslu á mögrum
dýraafurðum
« Dragið úr sykurneyslu
• Dragið úr neyslu á fitu, eink-
um mettaðri fitu.
Þetta eru raunar svipaðar ráö-
leggingar og komu fram i pistlin-
um, sem þú spurðir mig um hér
að framan.
En hvað um kólesteról I blóði?
Það má ekki leggja of mikla
áherslu á blóðfitu. Það er svo
margt annað sem máli skiptir og
margar ástæður fyrir þvi að það
er æskilegt að draga úr fitu-
neyslu. Mestu skiptir, að fitan er
svo orkurik og inniheldur fá eða
engin bætiefni. Með þvi að draga
úr fituneyslu verður rúm fyrir
annan mat og hollustugildi fæð-
unnar ætti að aukast. Nákvæm-
lega sömu sögu er að segja um
sykurinn.
Hvað varðar blóðfituna þá er
margsannað, að aukin neysla
mettaðrar fitu eykur blóðfituna
og aukin neysla á fjölómettaðri
fitu dregur úr henni og þarf ekki
sjúkling til. Áhrif kólesterols i
fæði eru aftur á móti lítil. Hins
vegar er ekki réttað leggja mikla
áherslu á fjölómettaða fitu vegna
þess að hún er ekki framleidd inn-
anlands. Mest er um vert að
draga úr fituneyslunni og þá sér-
staklega neyslu á mettaðri fitu.
Hvað varðar mjóikurfituna verð-
ur þó að fara með gát þvi að hún
er aðaluppspretta A-vitamins i
fæði Islendinga. En kjötfitu ættu
allir fullorðnir karlmennað nota i
hófi.
Ágnar lætur að því liggja í grein
America, eða hvað þær nú heita,
sem miða starfsemi sina við að
koma útvarpssendingum til
austantjaldslanda, eigi nokkurn
þátt i þvi aö Rússar þykist
þurfa menningarhelgi að verja.
Mikið fyrirtæki
peningalega séð
Og auðvitað er margt til I þvf,
að komið hefur fram sem gagn-
rýniá norrænan sjónvarpshnött. í
fyrsta lagi, þá er þetta mikið
fyrirtæki peningalega séð og
kostar endurnýjun stofn-
kostnaðar á nokkurra ára fresti.
Vandamál munu risa vegna
höfundarréttar á þvi efni, sem
sent verður yfir Norðurlönd frá
þessum hnetti, kannski einar sjö
dagskrár i einu. Og þótt það kunni
aðgleðja einstaka háttstemmdan
talsmann norrænnar samvinnu,
þá getur orðið nokkuð erfitt að
umbera möguleikann sem felst i
þvi að geta valið á milli sjö rása