Lesbók Morgunblaðsins - 24.03.2001, Qupperneq 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 24. MARS 2001
K
ARIN Sander, sem nú vígir
ný húsakynni gallerísins i8
við Klapparstíg, er einn
þeirra listamanna sem tölu-
vert hefur kveðið að í sam-
tímalist beggja vegna Atl-
antshafsins undanfarin ár.
Hún sýndi fyrst hér á landi í
galleríinu Annarri hæð, en í þetta sinn kom
hún hingað til að vera viðstödd opnun sýn-
ingar sinnar í i8 og halda fyrirlestur í
Listaháskóla Íslands. Hún gaf sér einnig
tíma til að setjast niður með blaðamanni og
segja frá verkum sínum og þeim hugmynd-
um sem liggja þar að baki.
Karin hefur gjarnan tekið hversdagslega
hluti á borð við veggfóður, mannshár, gólf-
teppi, egg eða jafnvel fólk, eins og í verkinu
1:10 sem nú er sýnt í i8, og sett þá í listrænt
samhengi þar sem þeir fá nýtt og afhjúpandi
hlutverk. Það lá því beint við að spyrja hana
í upphafi hvort þessir hversdaglegu hlutir
væru e.t.v. kveikjan að hugmyndum hennar?
„Já, ég held að það sé alltaf þannig að
listamenn reyni að skilja það sem býr í um-
hverfinu og rannsaka kjarna þess sem er
rétt við nefið á þeim. Oft er mun erfiðara að
komast að einfaldri og tærri niðurstöðu í
listrænum skilningi en að skapa óskaplega
flókið verk. Það sem virðist liggja í augum
uppi er iðulega mest ögrandi viðfangsefnið
vegna þess að það setur ákveðna hugmynd í
sitt hnitmiðaðasta form. Með því t.d. að
breyta yfirborði venjulegs eggs er hægt að
búa til úr því eitthvað sem er alveg nýtt og
hefur aðrar vísanir en áður,“ útskýrir Karin.
Persónuleikinn, efnið og andinn
Sýningin í i8 á skylt við þessa endur-
skoðun á hversdagslegum hlutum því hún
samanstendur af mörgum litlum skúlptúrum
sem eru tölvuunnar eftirmyndir raunveru-
legs fólks. Þær eru sláandi líkar fyrirmynd-
unum enda hefur þessum þrívíddarmyndum
Karin verið líkt við ljósmyndir. Þær hand-
sama ákveðið augnablik, ákveðinn sannleika
á sama máta og ljósmynd, án þess að lista-
maðurinn leggi túlkun sína í efniviðinn eins
og t.d. málari myndi gera.
„Þetta er raunverulega eins og þrívídd-
arljósmyndun,“ segir Karin, „því vélin skrá-
setur allt yfirborð líkamans eins og ljós-
mynd. Það sem er svo athyglisvert þegar
maður fer svo að skoða hverja styttu fyrir
sig er hversu mikið af innri manni ein-
staklingsins virðist liggja í þessu yfirborði.
Það er eins og persónuleikinn felist ekki síð-
ur í efninu en andanum, öfugt við það sem
maður vill ímynda sér. Kannski mótast innri
maður af yfirborðinu, ekki síður en yfirborð-
ið af persónuleikanum. Í þessu ferli kemur
fram athyglisvert samspil á milli hins mann-
lega og tækninnar. Tæknin sem ég nota er
hlutlaus að því leyti að hef engin áhrif á út-
komuna. Ég hvorki les í persónurnar né
reyni að draga fram það sem vekur áhuga
minn á þeim. Þetta er túlkun hlutlausrar vél-
ar og það er eins og hún segi meira um fólk-
ið en ef ég hefði sjálf reynt að koma skýrum
skilaboðum um það á framfæri án tækni-
legrar íhlutunar. Þrátt fyrir þá bjögun sem
óhjákvæmilega fylgir tækninni er það mann-
eskjan sjálf sem lætur allt það uppi sem
áhorfandinn skynjar og það er miklu áhuga-
verðara en ef ég væri milliliður.“
Karin kallar skúlptúrana „sjálfsmyndir“
og hún segir að það hafi vakið áhuga sinn að
þessar eftirmyndir séu ekki einungis upplýs-
andi um einstaklinginn og hans innri mann,
heldur einnig um tíðaranda okkar og það
hvernig við kjósum að stilla okkur upp gagn-
vart umheiminum. „Hver einstaklingur hefur
verið tekinn úr samhengi við ákveðið augna-
blik í lífi sínu og það er augnablikið sem við
skoðum. Eitt sinn voru þessar styttur sýnd-
ar á safni þar sem portrettmyndir frá ní-
tjándu öld voru til sýnis á veggjunum. Lík-
amsstaða, svipbrigði, klæðaburður og um-
hverfi var svo ólíkt því sem fólk myndi álíta
eðlilegt í dag að það var sláandi. Hugmyndir
fólks um sjálfsmynd sína hafa breyst jafn
mikið á þessum tíma og allt annað. Sjálfsvit-
undin er því breytingum háð ekki síður en
ytra umhverfi,“ útskýrir hún.
Hið einstaklings-
bundna og hið almenna
Í flestum verkum Karin Sander má finna
þessa hugmynd um samruna eða samspil
þess einstaklingsbundna og þess almenna.
Verkið 1:10 byggist ekki síður á hugmyndum
um „pars pro toto“ eða hluta fyrir heild en á
sjálfsímynd einstaklingsins. Karin stillir
„venjulegu“ fólki upp á stall í stað hefðbund-
inna minnisvarða af stórmennum og skapar
þannig minnisvarða um hversdagsleikann.
„Verkin eru eins konar þverskurður af
samfélaginu,“ segir Karin. „Einstaklingarnir
eru þarna á sínum eigin forsendum, en svo
eru þeir hluti af heildinni líka. Þegar horft er
yfir salinn virðist sem það sé ekki bara sýn-
ingargesturinn sem er að skoða fólk. Stytt-
urnar virðast líka vera að skoða hver aðra og
endurspegla því ferlið. Annars konar spegl-
un er fólgin í því að meðal styttanna er fólk
úr listheiminum, bæði listamenn og sýning-
YFIRBORÐ OG
INNRI MAÐUR
Verk þýska listamannsins Karin Sander hafa verið kennd við póst-naum-
hyggju og hugmyndalist og hverfast iðulega um flókin tengsl áhorfandans,
sýningarrýmisins og þess sem er til sýnis. FRÍÐA BJÖRK INGVARSDÓTTIR
tók hana tali í tilefni sýningar hennar í i8 sem nú stendur yfir. Kristján Guðmundsson, myndlistarmaður einsog hann birtist sýningargestum í i8.
Morgunblaðið/Þorkell
Hér sést yfir sýningu Karin Sander sem nú stendur yfir í galleríi i8.