Lesbók Morgunblaðsins - 31.08.2002, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 31. ÁGÚST 2002
inu sem umlykur mann, en það er undirstaða spaklegs samleiks við staðinn. Þú ert ná-
kvæmlega á þeim stað sem þú ert á og hvergi annars staðar; líkamshiti þinn, hiti vatns-
ins og loftsins rennur einmitt saman í þér, fyrir tilstilli munúðar og hrífandi skynjunar á
mismun. Hér er því leið til að leggja hvergið undir sig án þess að breyta eigindum þess.
Og það er lykillinn – að vera hvergi, að koma aftur til hvergisins, að staldra við og jafnvel
þrá hvergið, en leyfa hverginu að vera það sjálft.**
* Á myndinni að ofan sést Mórudalur, Barðaströnd, Vestfjörðum, 1991.
**„Itself is all the like it has –“ (Það sjálft er það eina sem líkist því) úr ljóði nr. 826 frá 1864, eftir
Emily Dickinson.
Þetta er fjórtándi hluti flokks sem í heild ber heitið: Iceland’s Difference (Sérkenni Íslands). © fyrir
ljósmynd, 1991, fyrir hönnun og texta, 2002, Roni Horn. Fríða Björk Ingvarsdóttir þýddi.
HJÖRTU HVERGISINS: Í næstu köflum langar mig til að staldra við hin mörgu hjörtu
hvergisins sem dreifð eru um Ísland.* Það mun marka upphaf; verða lítil samantekt á
þessum óvenjulegu og nauðsynlegu stöðum.
Útilaugar og heitir pottar gefa hvergjum eyjunnar einstakt aðdráttarafl vegna
tengsla sinna við heitt vatn. Ef til vill er það ekki einungis nálægð þeirra við uppsprettu
hita sem greinir reynsluna af þeim svo rækilega frá allri annarri, heldur sú staðreynd að
sá hiti er ekki af því tagi að manni falli allur ketill í eld. (Hann er samt ekki tengdur skjóli
eða öðrum þægindum eða aðstöðu sem náttúran hefur upp á að bjóða.) Þess vegna er
stund í heitum pottum og ákveðnum laugum sem maður rekst á líkleg til að vera laus við
nágranna og mannlega athafnasemi yfirhöfuð. Hún er einnig líkleg til að vera þrungin
hinu stórbrotna og því sem er síður aðgengilegt.
Veigamikill þáttur nautnarinnar, athafnarinnar og umbúnaðar þessara smáu
en upprunalegu gleðigjafa felst í því að hreiðra um sig í landslagi fjarlægra staða. Þar
gefst möguleiki á náinni upplifun, eða jafnvel einveru úti á víðavangi. Náinni upplifun og
einveru sem ekki hefur orðið til fyrir tilstilli stefnumótunar eða félagslegra tengsla,
heldur vegna óvenjulegs samruna hins afskekkta, nánast ósnortins náttúrulegs um-
hverfis og þeirrar athafnar að vera í heitu vatni úti undir beru lofti, og á almannafæri.
Það er þessi staðreynd sem gefur þeim einstaka eiginleika og gerir þau tilefni sem þeir
bjóða upp á svo fáguð.
Reynslan af ylnum í þessum laugum og pottum veltur að miklu leyti á hitastig-