Pressan - 29.12.1989, Qupperneq 6

6
Föstudagur 29. des. 1989
Við vorum næstum einangruð í um klukkustund. Það var
hræðilega kalt en á endanum tókst okkur að komast inn á torg-
ið í gegnum litla götu. Allt í einu fylltist sú gata af lögregluþjón-
um og þegar við litum í kringum okkur sáum við að í öllum
hliðargötunum í kringum torgið hafði lögreglumönnum verið
komið fyrir. Við vorum umkringd hundruðum lögreglumanna.
Flestir þeirra báru rauða kolla og voru úr sérsveit lögreglunn-
ar. Við höfðum aldrei séð þennan einkennisbúning fyrr.
Öllum verslunum og íbúðarhúsum við götuna hafði verið
lokað af leynilögreglumönnum til að tryggja að við gætum
ekki forðað okkur. Þegar þeir byrjuðu að berja fólkið átti það
sér enga undankomuleið. Lögreglan lokaði öj.lum götum sem
lágu út frá torginu og hún hafði læst dyrum að öllum húsum
við götuna.
Sópuðu fólkinu með snjóplógum
Þá byrjaði það. A fyrstu sekúndunni gat okkur ekki órað fyrir
öllum þeim hryllingi sem við áttum eftir að sjá á næstu klukku-
stund. Auðvitað sáum við aðeins brot af öllu með eigin augum.
Hitt fréttum við frá vinum okkar, af ljósmyndum og af mynd-
böndum. En það sem við sáum með eigin augum var jafnvel
hræðilegra en það sem fjölmiðlar greindu frá. Skyndilega
komu lögreglumenn úr öllum áttum. Þeir báru hvíta hjálma
með hlífðargleri fyrirandlitum. Þeir gengu fylktu liði inn í hóp
mótmælenda og hófu barsmíðar með trékylfunum. Fólk byrj-
aði að hlaupa, reyndi að flýja, en slíkt var ógjörningur. Það var
ekkert hægt að komast og það myndaöist algjört öngþveiti. Þá
birtust allt í einu brynvarðir vagnar. Þeir óku þeim mitt inn í
þvöguna. Framan á flestum þeirra voru snjóplógar, sem notað-
ir voru tilað ryðja fólkinu úr vegi. Þeir sem lentu í þessum snjó-
plógum slösuðust alvarlega. Öngþveitið var slíkt að við áttum
erfitt um andardrátt. Innan um var gamalt fólk og lítil börn.
Margir reyndu að bjarga lífi sínu með því að skríða undir bif-
reiðir sem þarna hafði verið lagt. Bílarnir forðuðu þeim frá bar-
smíðum og þeir sem voru svo heppnir að komast undir þá gátu
loks náð andanum.
Spörkuðu í meðvitundarlaust fólk
Vesalings fólkið sem stóð fremst í röðinni var barið illa með
trékylfunum en lögreglan lét sér ekki nægja að berja þá sem
næstir stóöu, heldur tóku þeir líka einn og einn út úr hópnum
og létu kylfurnar ríða á þeim. Margir lágu meövitundarlausir
í götunni eftir barsmíðarnar, en þaö virtist ekki duga lögreglu-
mönnunum sem héldu áfram að sparka í þá liggjandi með
gaddastígvélunum. Ég veit ekki hvers vegna, en mér virtist
þeir enn ruddalegri við stúlkur en pilta. í einni þröngri hliðar-
götu stóðu lögreglumenn beggja vegna götunnar. Þeir gáfu
fólki merki um aö það kæmist út í gegnum þessa götu. Þeir
sem reyndu að flýja þar í gegn hlupu eftir miðri götunni meðan
kylfurnar buldu á þeim frá hægri og vinstri. Þessi aðferð var
notuð á síöustu öld og nú var veriö aö endurvekja hana. Við
endann á þessari götu biðu lögreglumennirnir með rauöu húf-
urnar. Þeir voru flestir um fertugt og virtust viti sínu fjær. Ég
vil ekki segja hér í smáatriðum frá því sern þeir gerðu við
námsmennina. Það eina sem ég vil segja er að þeir höfðu með
sér úlfhunda og spörkuðu í þá sem þegar lágu í götunni. Þeir
voru allir í stígvélum meö göddum. Gaddarnir stungust í maga
og nýru fólksins og margir verða varanlega skaddaöir af völd-
um þeirra.
Fölnuð blóm og tætlur úr fötum
Eftir aö þessari martröð var lokið fórum við aftur inn á torg-
iö. Sú tilfinning sem greip mig þegar ég leit yfir staðinn er sú
versta sem ég hef upplifað á ævinni. Allt var yfirfullt af sjúkra-
bifreiöum með blikkandi Ijós, fólk frá Rauða krossinum, lækn-
ar og hjúkrunarlið báru þá mest slösuðu í burtu. Torgið var fullt
af blómum og kertum. Þar lágu líka tætlur úr kápum og húfum
og margir liöfðu misst veskin sín. Veggir sumra húsanna voru
rauöir að lit; rauðir af blóði. Þarna voru líka margir lögreglubíl-
ar fullir af fólki sem verið var að handtaka. Bílarnir dugðu
ekki, þeir fylltu heilu strætisvagnana af fólki sem þeir fluttu á
lögreglustöðina. Á götunni sat ungt fólk alblóðugt á höndum
og í andliti. Margir mótmælendanna stóöu með hendur upp að
húsvegg og biðu þess að verða teknir af lögreglunni. Það var
farið með fólkið eins og stórglæpamenn. Þetta var hræðileg
sjón og ég réð ekki viö tárin. Ég var heppin að Jon var meö
fimm lögreglumenn með kylfur. Þeir réðust á hann og börðu
hann. Það síðasta sem við sáum var að þeir hentu honum inn
í lögreglubíl.
Alls staðar var fólk, sem var annaðhvort rautt í andliti af
blóði eða næstum grænt af óhugnaðinum sem blasti við. Við
komumst inn á lítið kaffihús en gátum ekki einu sinni pantað
okkur kaffi því við skulfum svo mikið. Þegar við komum heim
um nóttina var frændi minn, sem nú býr hjá okkur, ekki kom-
inn. Það leið þó ekki á löngu þar til var hringt á bjöllunni. Fyrir
utan stóðu tvær konur með frænda á milli sín. Hann skalf svo
mikið að hann gat ekki staðið. Þegar við komum honum úr
peysunni blöstu við okkur bláir marblettir yfir allt bakið. Hann
hafði verið einn þeirra sem reyndu að komast út í gegnum göt-
una sem lögreglumennirnir stóðu báðum megin við. Við þorð-
um ekki annað en fara með hann í sjúkrahús því auk marsins
á bakinu var hann með stóran skurð á höfði sem þurfti að
sauma saman.
Á flótta eftir húsþökum með
úlfhunda ó hælunum
Við fengum margar upphringingar frá samstarfsmönnum og
vinum. Einn starfsfélagi minn hringdi skömmu eftir miðnætti
til að vita hvort við hefðum komist heilu og höldnu heim. Rödd
hans skalf svo mikið að hann gat varla talað. Sjálfur er hann
læknir og hafði ásamt fimmtíu öðrum komist undan barsmíö-
um lögreglunnar með því að flýja inn í íbúðarhús. íbúar húss-
ins hjálpuðu þeim upp í þurrkherbergi sem staðsett er uppi við
þakrjáfur. En lögreglan elti þá inn í húsið með úlfhunda. Þeim
tókst að komast upp á þak á þessu sex hæða húsi og það varð
þeim til lífs að húsin við götuna eru byggð hvert upp við annað.
Þeir hlupu eftir þökum, með lögreglu og óða úlfhunda á hæl-
unum. Einn vinur hans var næstum farinn fram af, svo mikill
var asinn að komast undan hundunum.
Við sváfum ekkert þessa nótt. Svo kom laugardagur. Við
þorðum ekkj niður í bæ en héldum sambandi viö vini okkar
símleiðis. Við höfðum á tilfinningunni að eitthvað hræðilegt
hefði gerst, því ekkert þessu líkt hafði gerst frá því við fædd-
umst. Svo komu dagblöðin. Þar stóðað lögreglan hefði aðeins
verið að biöja námsmennina um nafnskírteini. Það var hreint
ótrúlegt hvað blaðamaðurinn gat logið!
Aftur á Wenceslas-torgi
Á laugardagskvöldið ákvað fólk að reyna að yfirgefa heimili
sín og fara niður að torginu. í fyrstu mættu 10.000, svo 20.000
en fyrr en varði var Wenceslas-torgið yfirfullt. Við vorum í
þessum hópi, en við vorum dauðskelkuð um að lögreglan birt-
ist og allt hæfist að nýju. En ekki einn einasti lögregluþjónn
kom að Wenceslas-torgi þetta kvöld.
Stúdentarnir hófu mótmæli að nýju og fóru fram á stuðning
stjórnarinnar og hvöttu til almennra verkfalla. Þeir báðu jafn-
framt um rannsókn á þeim atburðum sem ættu ekki að geta
gerst hjá nokkurri siðmenntaðri þjóð. Kröfur okkar um frelsi
urðu háværari ogígegnum hörmungarnar 17. nóvember náðu
raddir okkar og leiðin til frelsis hófst. Það sem nú er að gerast
í Tékkóslóvakíu eru hlutir sem þið getið varla trúað. Það er
yndisleg tilfinningað nú getum við talað frjálslega, mótmælt
frjálslega. Ríkisstjórnin hefur hafið rannsókn á málinu og gefið
þjóðinni loforð um að atburðir af þessu tagi muni aldrei henda
sig aftur.
Við verðum alltaf sterkari aðilinn
Þegar við fórum að torginu í seinna skiptið og ég leit yfir
hópinn gerði ég mér grein fyrir að viö gætum sigrað. Þegar ég
sá þessar þúsundir vissi ég að við yröum alltaf sterkari aðilinn.
Við héldum fund í sjúkrahúsinu á mánudeginum þar sem sam-
þykkt var að allir starfsmenn styddu kröfur námsmanna. Allt
varð betra frá þessum degi og núna, einum mánuði eftir mót-
mælin, getur sá sem ekki er í landinu vart ímyndað sér þær
breytingar sem hafa orðið.
Ég geri mér grein fyrir að þetta bréf, sem átti aö vera jóla-
bréfið mitt, er nokkuð dapurlegt og ég biðst afsökunar á j)ví.
En það gleður ykkur örugglega að hér er allt orðið svo gott og
ég veit að í framtíöinni munuð þið aðeins fá gleðilegar fréttir
frá Tékkóslóvakíu, , ,
ykkar
Zuzana."
mér. Hann tók mig næstum með valdi með sér af torginu. Við
reyndum að komast heim en óttuðumst lögreglumennina sem
enn réðust á þá sem reyndu að komast í burtu. Enginn vissi
hvers vegna þeir börðu, sumt af þessu fólki hafði ekki einu
sinni tekið þátt í mótmælunum. Við sáum eldri mann koma út
af veitingahúsi. Þegar hann leit yfir götuna kallaði hann upp
yfir sig; ,,Guð minn góður! Ég hef aldrei séð neitt þessu líkt fyrr.
Hver gerði þetta? Hvers vegna, hvers vegna?!“ Um leið birtust
Sovéskir hermenn votta virðingu sina námsmanni sem
sagður var hafa látist af völdum barsmida 17. nóvember.
Siðar kom i Ijós aö höggin höfðu ekki reynst banvæn.
„Þeirbáru stórar trékylfur. Okkar vopn voru nellikur," segir
Zuzana meðal annars i bréfinu sem lýsir deginum á Wen-
ceslas-torgi.
VINNINGSNÚMER
í Happdrætti
Krabbameinsfélagsins
" 1 Dregið 24. desember 1989 ————————-
SUBARU LEGACY STATION 1.8 GL: 56601 79707 102893
500.000 KR. GREIÐSLA UPP í BIFREIÐ AÐ EIGIN VALI:
11201 116460 136315 143386
FERÐ AÐ EIGIN VALI MEÐ SAMVINNUFERÐUM-LANDSÝN EÐA VÖRUR AÐ
EIGIN VALI FRÁ JAPIS EÐA HÚSASMIÐJUNNI FYRIR 100.000 KR.:
5601 20738 35906 57775 75585 94149 113450 158495 171465
12836 21353 38661 58949 81227 96443 117554 160779
14358 29585 45635 61247 90392 105769 143829 165279
15517 35565 47666 70828 92755 109117 157550 167802
VÖRUR AÐ EIGIN VALI FRÁ HEIMILISTÆKJUM EÐA IKEA EDA UTILIFI
FYRIR 50.000 KR.:
2971 30846 51338 80940 95811 112041 128732 150092 174474
5315 31531 58603 81909 102736 116544 130322 151948 174782
13369 36355 62355 82535 104734 118296 130588 157179 175578
14975 37901 64628 83321 104894 120480 133527 159329 178334
17721 38645 64703 83930 105984 121681 139876 163341
23599 41207 68515 85864 108114 123248 144645 163423
26190 46190 76288 92637 109953 126830 145166 165875
Handhafar vinningsmiða framvísi þeim
á skrifstofu Krabbameinsfélagsins
að Skógarhlíð 8, sími 621414.
Krabbameinsfélagið
þakkar landsmönnum
veittan stuðning.
§
é
Krabbameinsfélagið
Slys gera ekki boð á undan sér! S“ Bili bíllinn getur rétt staðsettur - / a \ VIÐVÖRUNAR / / \\ ÞRIHYRNINGUR //MW Skipt öllu máli // ' £.'\
Urað míUMFERÐAR ( ) UrAo ''-o nr-y -
INNLAUSNARVERÐ
VAXTAMIÐA VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
Í1.FL.B1986
Hinn 10. janúar 1990 er áttundi fasti gjalddagi vaxtamiða verðtryggðra
spariskírteina ríkissjóðs með vaxtamiðum í 1. fl. B1986.
Gegn framvísun vaxtamiða nr. 8 verður frá og með 10. janúar nk. greitt sem hér segir:
__________Vaxtamiði með 50.000,- kr. skírteini_kr. 4.063,05 _
Ofangreind fjárhæð er vextir af höfuðstól spariskírteinannafyrirtímabilið
10. júlí 1989 til 10. janúar 1990 að viðbættum verðbótum sem fylgja hækkun
sem orðið hefur á lánskjaravísitölu frá grunnvísitölu 1364 hinn 1. janúar 1986
til 2771 hinn 1. janúar nk.
Athygli skal vakin á því að innlausnarfjárhæð vaxtamiða breytist aldrei eftir gjalddaga.
Innlausn vaxtamiða nr. 8 fer fram gegn framvísun þeirra í afgreiðslu Seðlabanka Islands,
Kalkofnsvegi 1, Reykjavík, og hefst hinn 10. janúar 1990.
Reykjavík, 29. desember 1989
SEÐLABANKIÍSLANDS