Pressan - 10.09.1992, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR PRCSSAN 10. SEPTEMBER 1992
Seðlabankinn sl. 10 ár
REKSTRARKOSTNAflUR
HEFUR AUKIST UM
230 MILLJÖNIR
Kostnaður vegna gestamóttöku, fundahalda, gjafa, styrkja, bóka- og myntsafns og
listaverkakaupa hefur tvöfaldast. Sömuleiðis bifreiðakostnaður og kostnaður vegna
fræðslu og þjónustu við starfsfólk.
Það kostaði 642 milljónir króna
á síðasta ári að líf og störf gengju
með eðlilegum hætti í hinni
svörtu peningahöll Seðlabankans
við Arnarhól. Tíu árum fyrr nam
kostnaðurinn 415 milljónum að
núvirði og hefur hann því vaxið
um nær 230 milljónir eða 55 pró-
sent á tímabilinu; báknið hefur
vaxið um meira en helming.
Þegar rekstrarkostnaður Seðla-
bankans á síðustu tíu árum er
skoðaðir blasir þvl við að heildar-
kostnaður hefur aukist um helm-
ing að raungildi, launakostnaður
um 43 prósent, kostnaður vegna
fræðslumála og starfsmannaþjón-
ustu hefur hátt í þrefaldast, tölvu-
kostnaður tvöfaldast og sömuleið-
is bifreiðakostnaður, ferðakostn-
aður hefur vaxið um helming á fá-
einum árum og liðirnir gestamót-
taka, fundahöld, gjafir, styrkir,
bóka- og myntsafn, listaverk og
fleira hafa tvöfaldast á tímabilinu.
LAUNAKOSTNAÐUR VAX-
IÐ LANGT UMFRAM FJÖLG-
UN STÖÐUGILDA
Skýringuna á hækkun rekstrar-
kostnaðar bankans er ekki nema
að hluta til að finna í auknum
mannskap. Árið 1982 voru 134
starfsmenn í 124 stöðugildum hjá
bankanum og hljóðuðu laun og
launatengd gjöld alls upp á 273
milljónir króna. Árið 1991 voru
156 starfsmenn í 144 stöðugildum
og hljóðuðu laun og launatengd
gjöld, að bifreiðastyrkjum frátöld-
um, upp á 390 milljónir króna.
Raunhækkun þarna á milli er því
43 prósent.
Starfsmannafjölgun er reyndar
lítil miðað við hækkunina á launa-
greiðslum. Á hinn bóginn hafa
launakjör auðsjáanlega batnað
talsvert á tímabilinu. Þannig sést
að árið 1983 voru launagreiðslur
sem nemur 156 þúsund krónum á
mánuði á bak við hvert stöðugildi,
en 1991 var samsvarandi tala
komin upp í 225 þúsund. Þarna á
milli er 44 prósenta kjarabót og er
það athyglisvert þegar haft er í
huga að einungis um þriðjungur
starfsfólks bankans er háskóla-
menntaður og almenn kaupmátt-
araukning í landinu töluvert undir
þessu.
Hlutfall launa og launatengdra
gjalda af almennum rekstrar-
kostnaði í heild var 66 prósent ár-
ið 1982 en 63 prósent í fyrra og því
Jóhannes Nordal yfirseðlabankastjóri. Á síðasta ári fóru um 32 millj-
ónir króna í gestamóttöku og fundahöld, gjafir og styrki, bóka- og
myntsafn og listaverkakaup. Þetta er um það bil tvöföldun á tíu ár-
um. Á sama tíma hafa styrkir Þjóðhátíðarsjóðs minnkað úr 25 til 30
milljónum á ári niður í 4 milljónir á síðasta ári og höfuðstóll sjóðsins
rýrnað um 76 prósent.
Seðlabankahöllin kostaði um 3 milljarða að núvirði, sem þótti og þykir mikið fé. Það tekur hins vegar
ekki nema fjögur og hálft ár að verja annarri eins upphæð í almennan rekstur Seðlabankans, m.a. í lista-
verkakaup.
greinilega annað en þessir tilteknu
liðir sem hefúr vaxið svona mikið
að umfangi. I grófum dráttum má
segja að rekstrarkostnaður annar
en launakostnaður hafi aukist um
100 milljónir á milli áranna 1982
og 1991.
21MILLJÓN í AÐ FRÆÐA
OG ÞJÓNUSTA STARFS-
MENN
Stór hluti þessarar kostnaðar-
aukningar tengist reyndar starfs-
mönnum bankans í beinu fram-
haldi af launagreiðslum. Árið
1982 til 1984 lagði bankinn fram 8
til 9 milljónir króna að núvirði í
námskostnað og félagsmál starfs-
manna. Frá 1987 hefur kostnaður
vegna fræðslumála og starfs-
mannaþjónustu verið 15 til 20
milljónir og var 21 milljón á síð-
asta ári. Kostnaður vegna þessara
mála hefúr þvl hátt í þrefaldast á
síðasta áratug.
Annar liður sem hefur stór-
hækkað er kostnaður vegna tölvu-
búnaðar og -vinnslu. Árið 1982
fóru samtals um 20 milljónir í
keyptar vélar og áhöld, viðhald
þeirra og „rafreiknikostnað“. Á
síðasta ári hljóðaði kostnaður
vegna skrifstofubúnaðar, viðhalds
og viðgerða búnaðar og aðkeyptr-
ar þjónustu vegna tölvuvinnslu
samtals upp á 42,6 milljónir. Hins
vegar er rekstur fasteigna ekki svo
miklu þungbærari nú en áður,
þótt byggt hafi verið ferlíki við
Arnarhól. Árið 1982 hljóðaði lið-
urinn „fasteignarekstur og húsa-
leiga“ upp á tæpar 26 milljónir, en
á síðasta ári fóru tæplega 32 millj-
ónir í sambærilega liði.
FERÐIRNAR HELMINGI
DÝRARIOG BÍLARNIR
TVÖFALT DÝRARI
Bifreiðakostnaður Seðlabanka
hefúr hms vegar hækkað nokkuð
síðastliðinn áratug. Hann hefur
reyndar verið sveiflukenndur ár
ffá ári, allt ffá 13 upp í 33 milljón-
ir, en að meðaltali um 23 milljónir
á tímabilinu. Árin 1982 og 1983
var bifreiðakostnaður 13 til 15
milljónir króna en á sfðasta ári var
hann, að bifreiðastyrkjum með-
töldum, alls tæplega 29 milljónir.
Hér er því um tvöfalda kosmaðar-
aukningu að ræða.
Ferðakostnaður er einnig orð-
inn fyrirferðarmeiri en áður. Um
85 til 95 prósent ferðakostnaðar
eru vegna ferðalaga erlendis.
Lengst framan af síðasta áratugi
var þessi kosmaður nokkuð stöð-
ugur, í kringum 15 til 17 milljónir
á ári. Hann var 15,4 milljónir árið
1988, hækkaði (17,8 milljónir árið
eftir, var 19,2 milljónir 1990 og á
síðasta ári fór hann upp í 22,9
milljónir króna. Á aðeins þremur
árum hefúr ferðakostnaðurinn því
hækkað um nær 50 prósent að
raungildi. Hár ferðakostnaður á
síðasta ári skýrist sjálfsagt að tals-
verðu leyti af ferð Jóhatmesar
Nordal yfirseðlabankastjóra og
Ólafs ísleifssonar, forstöðumanns
alþjóðadeildar bankans, á árs-
fundi Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
og Alþjóðabankans í Bangkok í
Tælandi.
33 MILIJÓNIR f GESTI,
GJAFIR, BÆKUR, MYNT OG
USTAVERK
Loks skal nefndur kostnaður
vegna þriggja reikningsliða sem
vekja sérstaka athygli; gestamót-
töku og fundahalda, gjafa og
styrkja og bóka- og myntsafns,
listaverka og fleira. Kostnaður
vegna gestamóttöku og funda-
halda var 7 til 8 milljónir í upphafi
tímabilsins, en hin síðari ár yfir-
leitt 10 til 12 milljónir. Liðinn gjaf-
ir og styrki var ekki að frnna sér-
greindan fyrr en 1988, en á síðasta
ári hljóðaði hann upp á 5,7 millj-
ónir. Liðurinn bóka- og myntsafn,
listaverk o.fl. hefur á sama tíma
hækkað úr 7 til 10 milljónum
króna í 15 til 16 milljónir.
Þessir þrír tilteknu liðir hafa þá
samtals hækkað úr 15 til 17 miílj-
ónum í 32 til 33 milljónir króna,
eða tvöfaldast að raungildi.
Til að fyrirbyggja misskilning
þá fela þessir styrkir ekki í sér ár-
legar styrkveitingar Þjóðhátíðar-
sjóðs, sem er í umsjá bankans.
Þróun þess sjóðs er reyndar at-
hyglisverð. Fyrsta heila starfsár
hans var 1978 og þá úthlutaði
sjóðurinn alls 31,4 milljónum að
núvirði. Helmingurinn fór sam-
kvæmt lögum til náttúruverndar
og þjóðminja, en 22 styrkþegar
skiptu með sér 15,7 milljónum,
sem gerði að meðaltali 713 þús-
und á mann. Fyrir þessa úthlutun
var höfúðstóll sjóðsins 236 millj-
ónir. Eftir þetta fóru heildarupp-
hæðir styrkveitinga æ minnkandi
um leið og höfuðstóllinn dróst
saman. Á síðasta ári var aðeins
liðlega 4 milljónum króna úthlut-
að, þar af 2 milljónum til náttúru-
verndar og þjóðminja, en 13
styrkþegar skiptu með sér 2 millj-
ónum, eða um 160 þúsund að
meðaltali. Náttúruverndarráð og
Þjóðminjasafn fengu 6 til 8 millj-
ónir hvor stofnun úr sjóðnum
fyrstu árin, en fengu aðeins 1
milljón hvor á síðasta ári. Eftir út-
hlutun síðasta árs var höfuðstóll
sjóðsins orðinn 56,6 milljónir og
hafði þá rýrnað um 76 prósent frá
1978. Sjóður þessi er því greini-
lega smám saman að lognast út af
íumsjábankans.
SAMSVARAR SEÐLA-
BANKAHÖLL Á FJÖGURRA
ÁRAFRESTI
Seðlabankinn er ekki gamall
sem slíkur, var lengi ffaman af
„skúffa í Landsbankanum“, en
varð sjálfstæður 1961 og hélt því
upp á 30 ára afmæli sitt á síðasta
ári. Þá voru stöðugildi við bank-
ann 66 eða helmingi færri en nú
er. Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra hefur oft gagn-
rýnt bankann harðlega, líkt hon-
um við óffeskju og kallað megnið
af starfsmönnum hans blýants-
nagara og hagfræðingastóð. Það
sem hefur svo hvað mest farið í
taugarnar á mörgum er bygging
svörtu hallarinnar við Arnarhól.
Frá byrjun framkvæmda Seðla-
bankahallarinnar 1982 til loka
þeirra 1988 nam byggingarkostn-
aðurinn 2.675 milljónum að nú-
virði, en ffamreiknuð áædun var
2.150 milljónir. Til viðbótar þess-
um 2.675 milljónum má þó bæta
við um 250 milljónum sem fóru í
lóðarkaup og bifreiðastæðagjöld
og um 185 milljóna króna fram-
lagi Seðlabankans vegna bíla-
stæðageymslu Reykjavíkurborgar.
Umffamkostnað við Seðlabanka-
höllina rekur bankinn „fyrst og
ffemst til vandaðri og dýrari frá-
gangs hússrns að utan en upphaf-
leg áædun gerði ráð fyrir“. Kostn-
aður Seðlabankans varð því lið-
lega 3 milljarðar króna og allur
greiddur af eigin fé bankans.
Miðað við óbreytt ástand tekur
það hins vegar ekki nema fjögur
til fimm ár að eyða annarri eins
þárhæð í almennan rekstur Seðla-
bankans.____________________
Friðrilc Þór Guðmundsson
50 milljónir króna á núvirði -
82 '91