Pressan - 21.01.1993, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR PRESSAN 21. JANÚAR 1993
Bopgin kaupir
litla sjoppu á
6 milljónir
Meirihlutinn í borgarráði
hefur samþykkt að kaupa um
tuttugu fermetra þrjátíu ára
gamlan timburkofa á mótum
Þrastargötu og Suðurgötu og
er kaupverðið 6 milljónir
króna. Um er að ræða söluturn
og biðskýli í eigu Árna Bergs
Eiríkssonar.
Árni hafði fengið úthlutað
byggingarrétti að nýjum sölu-
turni álóðinni, á hæpinni laga-
stoð að mati Ólínu Þorvarðar-
dóttur borgarfulltrúa, en vegna
háværra mótmæla frá ná-
grönnum ákvað borgin síðan
að kaupa kofann og koma þar
upp leiksvæði og gróðurreit.
Markús Örn Antonsson hefúr
svarað því lil um kaupverðið
að milljónirnar 6 séu greiddar
fyrir söluturninn, leiguréttind-
in, byggingarrétt á lóðinni,
greidd gatnagerðargjöld og all-
an áfallinn hönnunarkostnað
vegna hinnar fyrirhuguðu ný-
byggingar. Verðið sé byggt á
mati Hjörleifs Kvaran, fram-
kvæmdastjóra lögfræðisviðs
borgarinnar.
Sigrún Magnúsdóttir kallar
hins vegar kaup þessi „loftfim-
leika“ og greiðasemi við
sjoppueigandann, sem feli í sér
fordæmi og stefnumörkun
gagnvart öðrum sjoppueigend-
um. Ólína Þorvarðardóttir seg-
ir þetta með vandræðalegustu
málum sem komið hafi upp í
borgarkerfinu.
Að sögn Hjörleifs Kvaran
keypti Ámi í apríl 1987 sjoppu-
bygginguna á 4,2 milljónir að
núvirði og reksturinn á 10,7
milljónir að núvirði. Þá hefur
Árni greitt 478 þúsund krónur
í gatnagerðargjöld. Sé aðeins
miðað við fasteignina og
gatnagerðargjöldin geti 1,3
miUjónir ekki talist mikið fýrir
viðskiptavild, innréttingar og
útlagðan kostnað.
Tíu ára gamlar tillögur stjórnarskrárnefndar
46 þúsund undirskriftir til
knýja fram þjóðaratkvæði
Stjórnarskráin hefur verið í endurskoðun í tvo áratugi með takmörkuð-
um árangri. Væru tillögur stjórnarskrárnefndar komnar til framkvæmda
hefði forseti íslands getað óskað eftir þjóðaratkvæðagreiðslu um EES-
samninginn án þess að neita því fyrst að skrifá undir lögin. 1
að
Vigdís Finnbogadóttir, forseti fslands. Samkvæmt tillögum stjórnar-
skrárnefndar hefði hún getað óskað eftir þjóðaratkvæðagreiðslu
um EES-samninginn án þess að stilla sér upp sem andstæðingur
meirihluta þingsins. Samkvæmt sömu tillögum hefði þurft 46 þús-
und undirskriftir til að knýja fram þjóðaratkvæðagreiðslu, en and-
stæðingum EES-samningsins tókst „aðeins" að safna 35 þúsund
undirskriftum.
Tíu ár eru liðin frá því stjórnar-
skrárnefnd „hin síðari" lagði fram
skýrslu um endurskoðun á stjóm-
arskrá íslands. Ef stjórnarskráin
væri nú í anda tillagna stjórnar-
skrárnefndar hefði forseti Islands
verið í þeirri stöðu að vísa EES-
samningnum til þjóðaratkvæða-
greiðslu án þess að neita fyrst að
undirrita lögin. Með öðrum orð-
um hefði forsetinn getað óskað
eftir þjóðaratkvæðagreiðslu innan
tveggja mánaða án þess að stilla
sér upp sem andstæðingur ríkis-
stjórnar og meirihluta þings. Þá
væri í stjórnarskránni ákvæði um
að fjórðungur alþingiskjósenda
gæti óskað eftir því að fram færi
þjóðaratkvæðagreiðsla um ein-
stök málefni.
ANDSTÆÐINGA EES VANT-
AÐI11 ÞÚSUND UNDIR-
SKRIFTIR
f núgildandi stjórnarskrá, sem
að megineftti er nær 120 ára göm-
ul, eru engin slík ákvæði. Hitt
stendur þó óhaggað að um 35
þúsund manns rituðu undir
áskorun um að EES-samningur-
inn færi fyrir þjóðaratkvæði.
Hefði það dugað til, með breyttri
stjómarskrá?
Svarið er neitandi. Þótt stjórn-
arskránni hefði verið breytt með
þessum hætti hefðu 35 þúsund
undirskriffir einfaldlega ekki dug-
að til. f þingkosningunum 1991
vom 182.768 manns á kjörskrá og
á væntanlega að miða við þá tölu.
Fjórðungur af slíkum fjölda at-
kvæðisbærra manna er tæplega
45.700 manns og hefði því skort
nær 11 þúsund undirskriffir til að
uppfylla ákvæðið. Geta má þess að
fulltrúar Alþýðubandalagsins
vildu að fimmtungur atkvæðis-
bærra manna dygði til, sem þýðir
að undirskriftirnar hefðu þurft að
vera rúmlega 36.550 og skortir þá
enn um 1.600 undirskriftir. Fylgj-
endur þjóðaratkvæðagreiðslu
hefðu þurft að standa sig mun
betur. Má reyndar gera ráð fyrir
öllu meira átaki ef ofangreint
ákvæði hefði verið í gildi, en hvort
fundist hefðu um 11 þúsundum
fleiri til að skrifa undir — yfir 30
prósentum fleiri — er umdeilan-
legt.
Til samanburðar má nefna
undirskriftasöfhun forvígismanna
Varins lands 1974 um að „leggja á
hilluna ótímabær áform um upp-
sögn varnarsamningsins við
Bandaríkin og brottvísun varnar-
liðsins“. Þar skrifuðu 55.522 at-
kvæðisbærir einstaklingar undir
eða 47 prósent miðað við þann
fjölda sem var á kjörskrá í þing-
kosningunum næst á undan. Til
að slá það met hefðu EES-undir-
skriftirnar þurft að fara yfir
85.900. Samanburður þarna á
milli er e.t.v. ekki fyllilega rétt-
Matthías Bjarnason er formaður
hinnartíu manna stjórnarskrár-
nefndar. Nefndin hefur ekki
komið saman um nokkurra
mánaða skeið, meðal annars
vegna veikinda formannsins.
mætur, en sýnir þó hvaða árangri
er hægt að ná með miklu átaki.
SAMMÁLA UM FLEST NEMA
AÐ KOMA BREYTINGUN-
UMÍGEGN
Stjórnarskráin hefur að form-
inu til verið í endurskoðun í alls
21 ár, í höndum tveggja nefnda.
Fyrri nefndin hóf störf 1972 en
sofnaði. Sú nefnd sem enn er að
störfum hóf ferii sinn 1978 og
lagði fram áðurnefnda skýrslu í
janúar 1983. Sú skýrsla vakti at-
hygli og þá ekki síst það hversu
mörg ákvæði fulltrúar allra þáver-
andi stjórnmálaflokka voru sam-
mála um. Má nefna ákvæði um
skerta þingrofsheimild, þrengingu
á heimild til útgáfu bráðabirgða-
laga, um rannsóknarhlutverk
þingnefnda, mannréttinda-
ákvæði, ákvæði um réttaröryggi
borgaranna, ítarlegri ákvæði um
ffiðhelgi heimilanna og tjáningar-
ffelsi, ákvæði um náttúruvernd og
þjóðareign á auðlindum, um bann
við afturvirkni skatta og ákvæði
sem auðvelda mundi breytingar á
stjómarskránni í ffamtíðinni.
Þarna voru og gerðar tillögur
um breytingar sem tekist hefúr að
koma í gegn án þess að breyta
stjórnarskránni, en þá er átt við
lög um kosningar og kjördæma-
skipan. Óhætt er að fullyrða að
flokkarnir hafa ekki treyst sér til
að breyta stjórnarskránni, því ef
það er gert þarf sérstakar þing-
kosningar í kjölfarið. En stjórn-
málamönnunum tókst að finna
leið til að breyta því sem snýr að
þeim sérstaklega. Þeim tókst að
breyta lögum um kjördæmaskip-
an og kosningar; af þeim ákvæð-
um sem stjórnarskrárnefnd vildi
koma í framkvæmd hefúr tekist
að lækka kosningarétt í 18 ár og
hafa þinghaldið í einni málstofu.
Og stofna embætti „Ármanns Al-
þingis“, þ.e. umboðsmanns. Og
þeim tókst að fjölga þingmönnum
um þrjá og bæta dreifingu at-
kvæða.
PRÓFKJÖRSÞREYTTIR
NEFNDARMENN RÆDDU
HELST UM PERSÓNUKJ ÖR
Að öðru leyti hefur lítið sem
ekkert gerst og nefndin er meira
og minna sofnuð undir for-
mennsku Matthíasar Bjamason-
ar. Fyrir nokkrum árum voru
nefndarmenn helst að ræða um
þá breytingu á kosningalögum að
taka upp persónukjör, þ.e. að
heimila kjósendum að endurraða
ffambjóðendum á þeim lista sem
þeir kjósa og jafnvel velja menn af
mismunandi listum. Þarna voru
stjórnmálamennirnir ekki síður
að hugsa um eigin vasa en aukið
lýðræði; prófkjör og forvöl voru
þá lifandi að drepa og kostuðu
mikinn pening.
Auk Matthíasar formanns eiga
sæti í nefndinni Gunnar G.
Schram og Tómas Tómasson fyr-
ir Sjálfstæðisflokk, Sigurður Giz-
urarson og Þórarinn Þórarinsson
fýrir Framsóknarflokk, Magnús
Torfi Ólafsson og Gylfi Þ. Gísla-
son fyrir Alþýðuflokk, Ólafur
Ragnar Grimsson og Ragnar
Amalds fyrir Alþýðubandalag og
Málmfríður Sigurðardóttir fyrir
Kvennalistann. Um skeið sat sr.
Gunnar Björnsson í nefndinni
fyrir Borgaraflokk, eða þar til sá
flokkur geispaði golunni. Sérstak-
ur ritari nefndarinnar er Guð-
mundur Benediktsson, fyrrver-
andi ráðuneytisstjóri í forsætis-
ráðuneytinu. Þá er Þorsteinn
Magnússon, starfsmaður Alþing-
is, nefndinni til ráðgjafar.______
Friðrik Þór Guðmundsson
VIKAN FRAMUNDAN
21. janúar 1793
var Lúðvík 16.
konungur
Frakklands
hálshöggvinn
og sömu örlög
biðu konu
hans, Marie
Antoinette.
21. janúar
1895 fæddist
Davíð Stefáns-
son skáld.
21. janúar
1924 lést
Vladimír
Ilyich Lenín, 53 ára að aldri.
21. janúar 1981 losnuðu
amerískir gíslar úr prísund sinni
í Teheran eftir 444 daga vist í
bandaríska sendiráðinu.
H 22. janúar
1918voru
. fádæma
r ^ frosthörkur
um land allt.
Þennan dag var frostið yfír 20
stig í Reykjavík og Kollafjörður-
inn var sem ein íshella. Því gátu
Reykvíkingar gengið út í Viðey
ogEngey.
22. janúar 1973 dæmdi Hæsti-
réttur Bandaríkjanna í máli Roes
gegn Wade, sem fjallaði um fóst-
ureyðingu. Dómur þessi mark-
aði tímamót og gerði fóstureyð-
ingar Iöglegar í öllum ríkjum
Bandaríkjanna.
22. janúar 1983 lýsti tennis-
leikarinn Björn Borg því yfir að
hann væri hættur að spila tennis.
Síðustu ár hefur hann þrásinnis
reynt að fóta sig að nýju í
atvinnu-
mennskunni,
enán
árangurs.
23. janúar 1907 kom fyrsti tog-
arinn sem fslendingar létu smíða
til landsins. Það var Jón forseti,
251 tonns skip smíðað í Englandi
fyrir útgerðarfélagið Alliance.
23. janúar 1973 hófst eldgos í
Heimaey. Vakti gosið mikla at-
hygli víða um heim og þennan
sama dag var það aðalfréttaefni
blaða, útvarps og sjónvarps á
Norðurlönduni.
23. janúar 1981 var tilkynnt að
Snorri Hjartarson hlyti bók-
menntaverðlaun Norður-
landaráðs fyrir ljóðabók
sína „Hauströkkrið yfir £
mér“.
23. janúar 1989 lést
Salvador Dali.
24. janúar 1712 fædd-
ist Friðrik mikli Prússa-
keisari.
24. janúar 1965 lést
Winston Churchill eftir
hjartaáfall.
25. janúar 1971 var
Charles Manson fundinn
sekur um samsæri um að
myrða Sharon Tate og
íjóra aðra.
25. janúar 1981 banaði ung
kona manni sínum í íbúð við
Kötlufell með því að hella yfir
hann bensíni og bera eld að.
26. janúar 1866 fékk ísafjörður
kaupstaðarréttindi.
26. janúar 1906 var verka-
mannafélagið Dagsbrún stofnað.
26. janúar er þjóðhátíðardagur
Ástralíu og Indlands.
27. janúar 1891 var
V erslunarmannafélag
Reykjavíkur stofnað.
27.janúar 1904
hrakti kaupmaðurinn
H.Th.A. Thomsen í
opnu bréfi í blaðinu
Reykjavík sögu-
sagnir um að
starfsstúlkur í
vindlagerð hans væru
smitaðar af sárasótt.
Þetta neyddist hann til að
gera vegna þess að vindla-
sala hafði algerlega dottið niður.
27. janúar 1907 var stofndagur
Kvenréttindafélags íslands.
AFMÆLI
21.janúar
Halldór Jónatans-
son, forstjóri Lands-
virkjunar, verður 61
árs.
Jón úr Vör verður 76 ára.
Christian Dior tískukóngur
fæddist árið 1905.
Telly Savalas, sköllótti
leikarinn, verður 68 ára.
JackNicklaus, Gullni björninn,
verður 43 ára.
Placido Domingo verður 42
ára.
22.janúar
Guðmundur J.
Guðmundsson
verkalýðsfrömuður
verður 66 ára.
Þórarinn Sigþórsson, tann-
læknir og laxveiðimaður, verður
55 ára.
Ágúst Strindberg fæddist árið
1849.
23.janúar
Sighvatur Björg-
vinsson heilbrigð-
isráðherra verður
51 árs.
Valgeir Guðjónsson tónlistar-
maðurverður41 árs.
Ólafur Kvaran listfræðingur
verður 44 ára.
Þórður Steinar Gunnarsson
hæstaréttarlögmaður verður 45
ára.
Sergei Eisenstein kvikmynda-
frömuður fæddist árið 1898.
24. janúar
Hrólfur Jónsson slökkviliðs-
stjóri verður 38 ára.
Sverrir Hreiðarsson í Smiðju-
kafft verður 25 ára.
Desmond Morris, höfundur
Nakta apans, verður 65 ára.
Nastassja Kinski leikkona
verður 32 ára.
25.janúar
Jóhann Þórðarson lögfræðing-
ur verður 66 ára.
Wirginia Woolf fæddist árið
1882.
Edvard
Schevardnadze,
forseti Georgíu,
verður 65 ára.
26. janúar
Friðrik Ólafsson,
skrifstofustjóri Al-
þingis, verður 58
ára.
Paul Newman verður 68 ára.
27. janúar
Wolfgang Amadeus Mozart
fæddistárið 1756.