Pressan - 06.05.1993, Page 13

S KOÐ A N 1 R
Fimmtudagurinn 6. maí 1993
PBESSAN 7 3
b8 -finpítm
íslandsbanki hf.
Síðasti aðalfundur íslands-
banka hf. var sögulegur fyrir
þær sakir helstar, að fundurinn
var fyrsti aðalfundur þessa stóra
almenningshlutafélags þar sem
hluthafarnir voru velkomnir.
Eignarhaldsfélög gömlu bank-
anna voru leyst upp og hluthaf-
ar þeirra fengu hlutabréf í
rekstrarfélaginu, en hlutabréfiil
eru aðgöngumiðar á aðalfund-
inn.
Fyrri aðalfundir líktust því af-
mælisveislum þar sem fulltrú-
um eignarhaldsfélaganna var
boðið kaffi og kökur en í hlut-
verki boðflenna voru nokkrir
starfsmenn gamla Útvegsbank-
ans sem höfðu slysast til að
kaupa hlutabréf þegar Útvegs-
bankinn varð hf. Ekki hafði bor-
ið á því að hluthafar í eignar-
haldsfélögunum hefðu keypt sér
aðgöngumiða til að skipta séraf
og skaprauna þeim, sem valdið
höfðu.
Fulltrúar eignarhaldsfélag-
anna voru leystir út með gjöfum
í formi bankaráðssæta. Til að
enginn réði meiru en aðrir var
fulltrúa grátkórsins, formanni
LIÚ, úthlutað 7. sætinu í banka-
ráðinu í umboði Fiskveiðasjóðs.
Að þessu sinni flutti grátfor-
maðurinn skýrslu stjórnar.
Fjallaði hún um taprekstur en
hann er ekki ókunnugur slíkum
rekstri, því það hefur verið sam-
fellt tap á útgerðinni í þann ald-
arfjórðung, sem hann hefur ver-
ið formaður LÍÚ, en formaður
bankastjórnar las og skýrði
rekstrarreikning bankans. Var
það ljótur lestur.
Ekkert var upplýst um það
hver væri uppruni hinna af-
skrifuðu útlána, enda talið að
upplýsingar um það gætu skað-
að samstöðu hluthafahópsins.
Hluthafar voru að vonum
óánægðir með árangurinn og
töldu að árangurinn af samein-
ingunni væri ekki góður. Bent
Scheving-Thorsteinsson, sem
safhar hlutabréfum eins og frí-
merkjum, þótti 2,5% arður lág-
ur, enda stendur svo lág arð-
greiðsla til einstaklinga ekki
undir opinberum gjöldum af
hlutabréfaeigninni. Arðgreiðsl-
an svarar til þess að bankinn
hefði allt hlutaféð að láni á inn-
lánskjörum hlaupareiknings.
Einhver hafði reiknað það út, að
bankinn tapaði útlánum, sem
næmu mánaðarlaunum banka-
stjóra á degi hverjum. Það er
ekki lítið.
Fundurinn stóð lengur en
aðrir aðalfundir, nema ef vera
skyldi fundir í Sameinuðum
verktökum hf. Samþykktir fs-
landsbanka hf. voru aðlagaðar
breyttum hfuthafahópi.
Kosning í bankaráð var með
öðrum hætti en verið hefur.
Framboðið til setu í bankaráð-
inu var meira en eftirspurnin.
Einn frambjóðandinn. Jón Hall-
dórsson, þorði ekki í framboð
því hann fann enga stuðnings-
menn. Annar frambjóðandi
svo enn opinberaður þegar hið
nýkjörna bankaráð fór að til-
mælum radda á hluthafafundi
og lækkaði tvo bankastjóra í
tign og gerði þá að fram-
kvæmdastjórum. En eitthvað er
þetta nú málum blandið því
bankastjórnin, sem effir er, og
framkvæmdastjórarnir fimm
mynda svo sex manna „banka-
stjóm“.
Skipulagsleg uppbygging
bankans hefur verið vandamál
hans frá stofnun. I upphafi voru
tvö boðorð, sem fara skyldi eft-
ir. Boðorðin voru þau, að oln-
bogarými yrði fyrir alla banka-
stjóra gömlu bankanna, svo og
alla þá sem þeim voru þóknan-
legir. Stöður voru skapaðar fyrir
menn, en ekki sniðnar að stærð
bankans. Því var það mjög vel
þegið þegar starfsmenn í „stöð-
um“ létu af störfurri. Ásmund-
ISLANDSBANKI H F
hafði unnið sína heimavinnu
betur en hinir ffambjóðendurn-
ir. Orri Vigfusson hafði smalað
vel og hafði í raun 4% fleiri at-
kvæði en hann þurfti til að ná
kjöri í margfeidiskosningu.
Höfðaði hann til þess að í
bankaráðinu sætu aðeins full-
trúar stofhana og fýrirtækja en
hann væri fulltrúi litla manns-
ins. Hann og fjölskylda hans
höfðu sett gamlan síldargróða í
hlutabréf í Verslunarbankan-
um.
En svo þurfti bankaráðið að
skipta með sér verkum. Orri
hefur vafalaust gert sér grein
fyrir því að honum yrði ekki
gatan greið í formannsstólinn
og hefur því vafalaust dottið í
hug að gera bandalag v'ið Guð-
mund H. Garðarsson gegn því
að Guðmundur yrði formaður
en-hann varaformaður. En svo
fór nú ekki, því fulltrúi ríkis-
valdsins, grátformaðurinn, var
kjörinn formaður í þessum
einkavædda banka.
Tilvistarvandi bankans var
ur, forseti ASÍ og fyrsti formað-
ur bankaráðs, sagði að samein-
ingin hefði á allan hátt verið
framkvæmd eftír ffæðikenning-
um. En fræðikenningar um
sameiningu segja að best sé til
frambúðar að losa sig við alla
gömlu yfirmennina til að losna
við ríg og meting á neðri þrep-
um.
Mörg kveðjuhóf voru haldin
fyrsta misserið og þeir, sem
voru kvaddir, voru ekki kvaddir
með söknuði. Við hverja brott-
för var stjórnskipulagið endur-
skoðað.
Nú bíða hluthafar spenntir
eftir árangri hins nýja banka-
stjóra. Tekst honum það sem
þremur tókst ekki áður og verð-
ur þá sameiningin fullkomnuð
með því að taka aftur í notkun
gömlu Iðnaðarbankaskiltin eða
þarf hann að láta bankann leita
ásjár eigenda sinna og biðja um
nýtt hlutafé á hlaupareiknings-
kjörum?
Það er spurningin.
FJÖLMIÐLAR
Et tu, 19. júní?
Nítjándi júm er núna þrisvar
á ári. Blaðið, það er að segja,
málgagn Kvenréttindafélags ís-
lands. Það kom út um daginn í
fyrsta sinn á árinu, en óvart var
þá komið inn í það annað blað,
blað Jafnréttisráðs íslands.
Tímamót í samstarfi, segja for-
mennirnir tveir í greinum í
blaðinu.
Tímamót? Gott og vel. En
mér er spurn: Af hverju í ósköp-
unum er Jafnréttisráð ríkisins
að gefa út blað í samvinnu við
Kvenréttindafélag íslands? Það
er allt sem mælir á móti því -
ekkert sem mælir með því:
Fyrst er að nefna að stofnun-
in heitir Jafnréttisráð en ekki
Kvenjafnréttisráð. Þótt tilefni
stofnunar þess sé óþolandi mis-
rétti gagnvart konum hafði Ai-
þingi blessunarlega vit á að fela
því að gæta réttar karla lika. Og
slík mál hafa komið til kasta
þess. Má búast við því að Jafn-
réttisráð bjóði næst upp á sam-
starf við karlafélög á borð við
Rótaryumdæmið á íslandi? Eða
frímúrararegluna?
f annan stað minnist ég um-
ræðu fyrir skömmu um stöðu
og framtíð Kvennalistans. Þar
var áberandi það sjónarmið
kvenna, sem standa fyrir utan
listann, að kvennabaráttan væri
orðin of mörkuð af þessum
stjórnmálaflokki sem hefði
sömu einkenni og aðrir flokkar:
innbyrðis samkeppni og flokka-
drætti, öfund og valdaásælni,
sem drægi athygli kvennanna
ffá því sem þær ætluðu og eiga
að vera að fást við. Ef Kvenna-
listinn, sú kaotíska fylking, er
orðinn sú stofnun að hugsan-
lega ógni kvennabaráttunni, þá
hef ég svona prívat verulegar
efasemdir um að henni sé þjón-
að með blaðaútgáfu á vegum
Jafnréttisráðs ríkisins. .
Loks hlýtur þessi stefna að
ganga þvert á þær hugmyndir
sem þokkaleg samstaða hefur
verið um síðustu misseri, sumsé
að ríkið hætti að borga fyrir
hvers lags starfsemi á vegum
„Má búast við því að Jafnréttisráð bjóði
nœst upp á samstarfvið karlafélög á borð
við Rótaryumdœmið á íslandi? Eðafrí-
múrararegluna?“
hagsmunasamtaka. Það nægir
að nefha Fiskifélagið, Búnaðar-
félagið og hvað þetta heitir sem
saman einu sinni var kallað vel-
ferðarkerfi atvinnuveganna.
Ríkið hefur dregið verulega úr
kostnaði sínum vegna starfsemi
þessara félaga. Þessi „tíma-
mótasamvinna“ Jafnréttisráðs
við Kvenréttindafélag Islands
gengur þvert á þá stefnu.
í þessu samhengi er athyglis-
vert að rifja upp hver er núver-
andi formaður Kvenréttindafé-
lags íslands. Það er enginn
gamalkommi sem aldrei hefur
kunnað að gera neitt nema á
kostnað skattgreiðenda. Nei,
konan sú heitir Inga Jóna Þórð-
ardóttir.
Karl Th. Birgisson
STJORNMAL
Denni snýr aftur
Stormviðvörun: Steingrímur
Hermannsson er ekki að hætta í
-pólitíL Hann tók þá ákvörðun-
eftir að hafa lesið litla frétt á
blaðsíðu 34 í Morgunblaðinu á
laugardaginn. Fyrirsögnin var:
Framsókn mælist nú stærsti
flokkurinn.
Gott og vel. Síðustu vikur
hafa ekki verið mikill hamingju-
tími fyrir afmælisbörnin í ríkis-
stjórninni. Það segir raunalega
sögu þegar Páll Pétursson frá
Höllustöðum er þess umkom-
inn að gerast siðameistari og
hirta forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins einsog hverja aðra
óknyttadrengi.
En það voru eiginlega allir
búnir að gleyma garminum
honum Steingrími. Síðustu ár
hefur maður gengið undir
manns hönd við að útvega hon-
um vinnu annarsstaðar svo
hann gæti stimplað sig útúr pól-
itík. Rifjum upp fáein brot úr
þeim farsa.
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra staðfesti á
sínum tíma að hann hefði kalls-
HRAFN
JÖKULSSON
að við kollega sína á Norður-
löndum hvort vænta mætti
stuðnings við Steingrím Her-
mannsson í embætti aðalritara
Sameinuðu þjóðanna. Þessari
málaleitan mun hafa verið tekið
af samnorrænni kurteisi, og
ráðherrarnir lofuðu að athuga
málið. Einhverra hluta vegna
náði þessi hugmynd aldrei
lengra, en lifir víst enn í dag
góðu lífi — sem brandari í
diplómataboðum.
Þar fór aðalritaraembættið.
En framsóknarmönnum var í
mun að rýma til fyrir Halldór
erfðaprins Ásgrímsson, og ein-
hver fékk þá snjallræðishug-
mynd að gera Steingrím að
seðlabankastjóra. í fyrstu hugn-
aðist Steingrími þessi tilhugsun
vel, enda lítil vinna, gott kaup
ognógaflaxi.
En því miður! Hver hefði
skipað Steingrím í embættið?
Jú, Jón. Sigurðsson. Og hver
verður innan tíðar aðalbanka-
stjóri Seðlabankans?
Átti Steingrímur að verða
undirmaður Jóns Sigurðssonar?
Over my dead body, sagði
Denni.
Og þannig fór bankastjóra-
stóllinn sömu leið og staða aðal-
ritans.
Þegar Vigdís Finnbogadóttir
gaf enn einu sinni kost á sér í
fyrra kom hún síðan í veg fyrir
að Steingrímur gæti orðið for-
seti lýðveldisins. En sú var tíðin
að það var aðeíns talið formsat-
riði að Steingrímur yrði bóndi á
Bessastöðum.
Og þannig varð Steingrímur
Hermannsson smám saman
hornkerling í húsi maddömu
Framsóknaf. Ný kynslóð var
komin til sögunnar, kynslóð
með aðra lífsskoðun og aðra
pólitík en Steingrímur. Þessi
kynslóðaskipti kristölluðust í
EES-málinu í vetur þegar þing-
flokkurinn klofnaði í tvennt.
Unga fólkið fylgdi Halldóri Ás-
grímssyni og gekk í berhögg við
Steingrím. Hverjir fylgdu for-
ingjanum? Jú, heilagur 'Páll frá
Höllustöðum, Ólafiir Þ. og
gamla gengið.
Það virtist formsatriði að
parkera Denna, og það átti að
gerast á flokksþingi Framsókn-
ar haustíð 1994. En bíddu hæg-
ur, Halldór minn! Steingrímur
Hermannsson er nefnilega bú-
inn að finna sér starf við hæfi.
Hann ætlar að verða forsætis-
ráðherra.
Steingrímur Hermannsson,
formaður stærsta stjórnmála-
flokksins og verðandi forsætis-
ráðherra, hélt fyrstu ræðuna í
eldhúsdagsumræðum á mánu-
daginn.
Það var einsog hann hefði
yngst um tíu ár við að lesa ff étt-
ina á blaðsíðu 34 í Mogganum á
Iaugardaginn. Landsfaðirinn
ljúfi var mættur aftur og talaði
blaðalaust til þjóðar sinnar.
Boðskapurinn var gamalkunn-
ur og traustvekjandi, og ræðan
byggð upp á áhrifamikinn hátt í
kringum stefið: Ég hef áhyggj-
ur...
Steingrímur Hermánnsson
reyndist hafa áhyggjur af öllu
milli himins og jarðar. Einkum
hafði hann þó áhyggjur af þeim
manni sem nú gegnir embætti
forsætisráðherra. Myndavélam-
ar sýndu okkur Davíð Oddsson
þarsem hann hímdi hnípinn
bakvið hauga af skjölum og
reyndi að líta út einsog maður
sem ekki hefur áhyggjur af því
að vera bara formaður næst-
stærsta stjómmálaflokksins.
Steingrímur Hermannsson,
formaður stærsta flokks þjóðar-
innar nú um stundir, talaði í tíu
mínútur. í níu mínútur úthúð-
aði hann núverandi rfkisstjótn.
Helst var á honum að skilja að
Davíð Oddsson bæri persónu-
lega ábyrgð á hruni þorsk-
stofnsins. Og alveg áreiðanlega
var það Davíð að kenna að rík-
issjóður tekur ekki nærri nóg af
lánum til að redda atvinnumál-
unum.
Eftir að hafa lýst sívaxandi
áhyggjum sínum í níu mínútur
sagði Steingrímur að sér dytti
ekki í hug að vera með tóma
gagnrýni en engar tillögur til úr-
bóta. Svo lýsti Steingrímur því
hvernig hann ætlar að leiða
þjóðina útúr eyðimörkinni. Það
tók eina mínútu.
Steingrímur ætlar að lækka
vexti, og það með handafli ef
þörf krefur. Hann ætlar líka að
fella gengið og ná þjóðarsátt við
fólkið í landinu svo allir snúi
bökum saman. Og hann er sko
ekkert smeykur við það að taka
lán.
Semsagt: Þjóðarsátt um
gengisfellingu, vaxtalækkun og
stórfelldar erlendar lántökur
þegar Steingrímur verður kom-
inn á sinn stað affur í stjórnar-
ráðinu.
Ljómandi. Steingrímur er
kominn aftur í pólitík og hann
hefur ekkert breyst. En áður en
hann tekur formlega við stjórn-
artaumunum affur ætti hann að
spyrja hollvinina gömlu úr SÍS
afhverju þeim hafi ekki dottið
það snjallræði í hug að taka
bara meira af lánum til að redda
sér.
Höfundur er rithöfundur.
Á UPPLEIÐ Ý
STEINGRÍMUR
HERMANNSSON
FORMAÐUR FRAMSÓKNAR-
FLOKKSINS
Miðað við útkomu Fram-
sóknarflokksins í skoðana-
könnunum er þjóðin alveg
búin að gleyma stjórnarárum
Steingríms. Ogþví fleiru sem
þjóðin gleymir um Steingrím,
því hærra verður gengi hans.
HRAFN
GUNNLAUGSSON
FRAMKVyEMDASTJÓRI
SJONVARPS
Það er undantekningarlaust
merki um að eitthvað hefur
verið gert rétt þegar pólitísku
varðhundarnir í útvarpsráði
byrja að gelta.
JÓN MÚLIÁRNASON
KOMMUNISTI
Hann þorði það sem laumu-
kommarnir eru löngu hættir
að þora: boða byltinguna
enn, þrátt fýrir allt og allt.
Á NIÐURLEIÐ
MARKUSORN
ANTONSSON
BORGARSTJORI
Allar hans reikningskúnstir
og prósenmbrot bjarga hon-
um ekki frá afspyrnulélegri
útkomu í skoðanakönnun
Heimsmyndar.
ÓLAFUR SKÚLASON
BISKUP
Það sem
stendur upp
úr eft ir nokk-
urra ára
embættissetu
er að helm-
ingurþjóðar-
innar vill
taka hann af launaskrá ríkis-
ins.
GÆSASTOFNINN
Það er ekki nóg með að Flug-
málastjórn langi á skyttirí,
heldur vilja Skotar núna að
við drepum gæsir fýrir þá.
Hvar er Greenpeace?