Nýja dagblaðið - 24.12.1936, Blaðsíða 8

8
N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
PÁLMI HANNESSON:
JÓLIN O G BÖRNIN
Jólin eru í nánd.
Nú, eins ög áður, er það kaupmennskan, sem set-
ur svip á undirbúning þeirra allan. — Nú, eins og
áður, auglýsir hún jólavarninginn af miklu kappi
og fyllir sýningarglugga sölubúðanna góðgæti og
glysi. Nú, eins og áður, virðist Mammon ætla vin-
um sínum álitlegan arð af fæðingarhátíð frelsarans,
—- þrátt fyrir alla kreppu. —
Engar vörur eru þó auglýstar svo mjög sem leik-
föng og lostæti, því að þrátt fyrir allt eru menn á
einu máli um það, að jólin séu hátíð bamanna,
fyrst og fremst. Gluggar glysbúðanna tindra í
marglitri ljósadýrð, eins og annarlegur æfintýra-
heimur. Og allt virðist stefna að því einu að æsa
ílöngun blessaðra barnanna.
Hver hefir ekki séð þau, þessi litlu skinn, standa
í hópum við búðargluggana og fletja út andlitin við
ískaldar rúðurnar, til þess að horfa inn í alla dýrð-
ina? Hver hefir ekki komizt við, er hann hugsaði
til þess, hve mörg þessara barna munu eiga þess
engan kost að eignast neitt af öllu þessu glingri?
— Fátæktin og félagslegur andhælisháttur er aldrei
eins andstyggilegur, eins og þegar börn eiga í hlut.
Og jólin eru hátíð barnanna. —
Einhvemtíma fyrir jólin í fyrra, átti ég leið nið-
ur í „Edinborg“. Þar var mikil þröng af krökkum í
anddyrinu og við gluggana. En utan við hópinn stóð
dálítill drenghnokki, svo sem 6 eða 7 ára. Hann var
fátæklega til fara, skælandi, berhöfðaður og homg-
ur. Ég hélt, að hann hefði týnt aurunum sínum eða
orðið viðskila við þann, sem með honum var og
spurði hann því, hvað væri að honum. — Hann var
ekki greiður til svars og leit á mig með þessu und-
arlega samblandi ótta og óbilgimi, sem einkennir
götustrákana. Loks sagði hann þó.
„Ég var rekinn ú-út!“
„Fyrir hvað?“
„Fyrir ekkert“.
„Jæja, auminginn, varstu rekinn út fyrir ekk-
ert?“
„J’ ætlaði bara að sjá jólasveininn“. —
Þá kom mér í hug, að „Edinborg“ hafði auglýst
einhvern jólasvein undanfama daga. Ekki íslenzkan
Stekkjarstaur, hann mun vera allt of sveitalegur
fyrir ungu kynslóðina hér í höfuðstaðnum, heldur
alútlendan Santa Klás, klyfjaðan jólagjöfum. Hann
ætlaði að vera til sýnis, ég held í gluggum verzlun-
arinnar, og svo man ég ekki betur en að „hann
byði bömunum að koma til sín“ — og sjá vaming-
inn hjá sér. Ég sagði þess vegna við strákangann:
„Nú, máttirðu ekki sjá jólakallinn, maður mínn?“
„Af því að maðurinn spurði, hvort ég ætlaði að
kaupa nokkuð og af þVí að ég sagðist ætla að kaupa
ekkert. Og þá sagði hann, að ég fengi ekki að fara
inn“. —
Ég var dálítið vantrúaður á þessa sögu, kvaddi
drenginn og hélt inn í búðina. Þar var blindös, og
auðvitað bar langmest á börnunum. Litlu krakk-
amir göptu af undrun yfir ósköpunum, sem fyrir
augun bar, en þau stærri tróðust fram og aftur í
þrönginni, og sumir strákarnir voru jafnvel í síð-
asta leik.
Við eitt borðið stóð gömul kona með grænköflótt
sjal. Hún handlék vandræðalega, líkt og í einhverri
leiðslu, ýmis leikföng, sem henni voru sýnd, en ekki
keypti hún neitt, svo að ég sæi. Hendurnar voru
stórar, hrukkóttar og með bláum æðum. — Líklega
nefir árangurinn af öllu þeirra striti verið heldur
rýr, svo að löngunin til að gefa „ömmudreng“ eitt-
hvað fallegt á jólunum hefir ekki átt samleið með
kaupgetunni.
Afgreiðslufólkið var ekkert nema ljúfmennskan
og þolinmæðin, þrátt fyrir annríkið og ólætin í
krökkunum. Þama voru þó tveir óróaseggir teknir
og látnir út með hægð. Þeir fóru ekki langt og
sendu tóninn inn í búðina. — Jú, það var satt, sum
bömin fengu ekki að koma inn. — Þau vom spurð
um það, hvort þau ætluðu að kaupa nokkuð, og ef
þau sögðu nei. ... Litli karlinn minn hafði ekki
sagt ósatt.
Og þama stóðu þau úti fyrir í kuldanum, þessir
litlu píslarvottar sannleikans. Þau þurftu ekki ann-
að en segja, að þau ætluðu eitthvað að kaupa, þá
fengu þau að fara inn. En þau komu sér ekki að
því að segja ósatt. Þess vegna vora þau út-
skúfuð og fengu aðeins að horfa inn, liorfa inn í
allsnægtir og gleði úr aúðnuleysi sinnar ósjálfráðu
fátæktar.
Ég þykist vita, að forráðamenn verzlunarinnar
hafi aðeins út úr neyð bannað þessum vesalings
börnum „að sjá jólasveininn". En það var gert.
Og þegar ég fór út, varð mér það að kreppa hnef-
ann í kápuvasanum. Ég þóttist sjá, að hér var því
sæði sáð í hugi barnanna, sem síðar kann að gefa
illan ávöxt.
En bömin, sem vora útvalin, hverju voru þau
bættari? Vafalaust hafa sum þeirra flotið inn á
ósannsöglinni og öðlast þannig illa reynslu á siða-
lögmálum fullorðna fólksins. Og öll gátu þau séð
muninn á sér og hinum, sem vora- fyrir utan. Öll
\