Nýja dagblaðið - 24.12.1936, Blaðsíða 20

20
N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
sólarbros er birta él,
heitir Hel“.
Þr,i ú erindi úr öðrum sálmi:
„Englar hæstir, andar stærstir,
allir lofi drottins nafn. —
Allt sem andar, allt öém lifir
uppi, niðri, himnum yfir,
dýrki, lofi Drottins nafn.
Himinn fagur, hver einn dagur,
hver ein nótt með stjömusafn,
stonnar, þrumur, hvað sem hræðir,
hvað sem vekur, örvar, glæðir,
lofi Herrans, heilagt nafn.
Fjallið háa, fjólan smáa,
fold og mar með lífsins safn;
svalir jöklar, svartir rindar,
sólu krýndir regintindar
lofi Drottins dýrðarnafn".
Á þúsund árum hafa íslendingar eignazt tvö, og
ekki nema tvö trúarskáld. Það getur ef til vill verið
huggun fyrir þá, sem fram að þessu hafa álitið
heppilegt að halda miklu af áhrifamestu trúarljóð-
um Matthíasar í nokkurri f jarlægð við þjóðkirkj-
una, að hann eigi tímann fyrir sér. Það muni að
líkindum líða nokkrar aldir þar til hið þriðja mikla
trúarskáld fæðist á íslandi.
XIII.
Til að þýða úr erlendu máli, svo að það fái lífs-
mátt og lífsgildi, þarf mikið skáld. Mestu skáldin
eru líka þeir, sem þýða bezt. Þess vegna eru Jónas
Hallgrímsson og Matthías Jochumsson mestir Ijóða-
þýðendur allra sinna landa. Jónas dó meðan hann
var tiltölulega ungur maður, en Matthías varð fjöiv
gamall og starfaði að ljóðaþýðingum í marga ára-
tugi, með áhuga og hraðvirkni, sem má heita dæma-
laus. Þýðingarstarfsemi hans er ómetanleg fyrir
íslenzkar bókmenntir og íslenzkt menntalíf, bæði
sem fyrirmynd seinni kynslóðum og beinlínis til að
flytja heim mörg hin mestu skáldverk germanskra
og engilsaxneskra þjóða og inn í heimili hvers ís-
lendings, sem kann að meta slíka fegurð.
Matthías var sífellt á kynningarferðum til annara
landa, bæði með hinum tíðu siglingum, en þó ekki
síður með stöðugum lestri erlendra skáldrita og
bókmenntafræða. Hann varð á þann hátt, þrátt fyr-
ir einangrun sína í dreifbýli sveitanna eða litlum
kaupstað, stöðugt í náinni kynningu við hin mestu
skáld og rithöfunda þeirra þjóða, sem mest hafa
skarað fram úr í bókmenntum. Hann stóð þess
vegna á háum sjónarhói í sínu ríki. Hann hafði
yfirsýn um þau andlegu verðmæti, sem næst stóðu
þjóð hans. Og hann varði mjög miklu af skáldskap
sínum til friðsamra og göfugmannlegra víkinga-
ferða til að sækja andans dýrgripi til annara þjóða
og gera þá að óafturkræfri eign íslendinga.
Gáfur Matthíasar voru alveg sérstaklega vei
fallnar til þessarar bókmenntaiðju. Þegar hann las
snilldarljóð á öðru máli, v^r harpa hans auðhreyfð.
Hann varð hrifinn og hjarta hans fylltist fögnuði.
Yfir hann kom eldmóður, eins og sigursælan her-
konung, sem horfir yfir vígvöll, þar sem honum er
leikur einn að sigra. Einstakar ljóðaþýðingar virð-
ist hann hafa gert svo að segja í einu áhlaupi.
Þá varð honum allt til hjálpar: Hin mikla hrifning,
myndauðgi og líkingaauðurinn, mælskan og orð-
kyngin. Mjög oft finnst íslendingum að Matthías
hafi gert sum hin mestu snilldarverk erlendra stór-
skálda jafnfögur og þau eru á frummálinu og þó
um leið algerlega íslenzk. Þýðingar Matthíasar eru
mjög oft heilsteyptari en hans eigin kvæði. Þess
er áður getið, að hann hafði ekki sterka skipulags-
gáfu, og var fyrst og fremst háður innblæstri og
hrifningu. En þegar hann þýddi kvæði skálda, sem
höfðu fastari formgáfu, bar eldur andagiftarinnar
hann yfir alla erfiðleika, og fjölmargar af þvílíkum
þýðingum eru nú í eigu Islendinga, fullkomnar og
gallalausar eins og fágaðir gimsteinar.
Þó var Matthías Joehumsson ekki jafnvígur á
allar ljóðategundir. Bezt létu honum hetjukvæði og
trúarljóð, því að þau stóðu næst hjarta hans. Aft-
ur á móti gat hann ekki náð jafnvel hinum hug-
ljúfa blæ léttra ljóða, eins og sum önnur skáld.
Matthías myndi ekki hafa getað þýtt „Stóð ég út í
tunglsljósi“ eða „Dunar í trjálundi“ jafnvel og
Jónas Hallgrímsson og þýðing Steingríms á Lorelei
er miklu betri og skáldlegri en þýðing Matthíasar.
Af sömu ástæðu hefir Matthíasi mistekizt að þýða
þjóðsöng Norðmanna „Ja, vi elsker“, því að yfit*
því kvæði er dularfullur léttleiki, sem átti ekki
hljómgrunn í sál hins íslenzka hetjuskálds.
En þó að gerðar séu þessar undantekningar, þá
er þýðingaheimur Matthíasar stór og víðfaðma.
Hanh tekur konungsljóð Dana, yrkir það um og
lyftir því í hærra veldi. — Á frummálinu er fyrsta
vísan ófimleg árás á Svía, jafnframt því að her-
konungur Dana er hylltur. En í höndum Matthíasar