Tíminn Sunnudagsblað - 05.08.1962, Page 15

hans. í því kann að vera fólgin vís-
bending um, að prestur hafi skilið
við sýslumann í reiði, þegar hann
þeysti frá Víðivöllum og sá viðskilnað-
ur orðið vísir að þessari sögu.
Skagfirðingar þeir, sem skrifuðu
um hvarf séra Odds, og aðrir, er
gagnkunnugastir máttu vera í hér-
aði, láta þess ýmist ógetið, að lík
hans hafi nokkurn tíma fundizt eða
segja berum orðum, að það hafi
aldrei fram komið, svo sem Jón Espó-
lín gerir. Þó eru til tvær heimildir,
er segja annað.
í bréfi, sem Ragnheiður Þórarins-
dóttir, tengdadóttir Skúla fógeta,
skrifaði Sveini Pálssyni úr Viðey 6.
ágúst 1789, eru þessi orð:
„Séra Oddur Gísiason er í vor fund-
inn niðri í iæk þeim, er Gegnir
heitir“.
Svo vill til, að þetta er staðfest í
Vatnsfjarðarannál yngsta, sem skráð-
ur var af séra Guðiaugi Sveinssyni í
Vatnsfirði og er samtíðarheimild. Þar
segir um hvarf séra Odds og leit að
honum:
„Fannst ei, þó af fimmtíu manns
leitað væri nokkra daga, fyrr en ári
síðar“.
Venzlafólk Skúla landfógeta mátti
hafa glöggar fregnir af því, sem gerð
ist í Skagafirði, hvað sem segja skal
um séra Guðlaug í Vatnsfirði. Þó er
náttúrlega ekki loku fyrir það skot-
ið, að Ragnheiður Þórarinsdóttir hafi
byggt ummæli a flugufregn, sem ekki
átti við rök að styðjast. En þessi saga
hefur að minnsta kosti borizt um
landið. Það sýnir Vatnsfjarðarannáll.
Á hinn bóginn geta rök legið til
þess, að líkfundinum væri leynt.
Fundur líksins i Gegni var nokkurn
veginn óræk sönnun þess, að prest-
ur hefði fyrirfarið sér. Þá v>ar hann
ekki kirkjugræfur, og fé það, sem
hann lét eftir sig, var fallið undir
konung. Þótt engir gerðu sér ómak
til þess að leyna slíkum atburðum,
þegar umkomuiítið fólk átti í hlut,
gat öðru máli gegnt um prest og bisk
upsson. Biskupsfrúin gamla, móðir
séra Odds, var enn lifandi. Nýi bisk-
upinn, sem vígður hafði verið þetta
vor, Sigurður Stefánsson, var systur-
sonur hennar. Faðir ekkjunnar frá
Miklabæ, séra Jón Sveinsson, var enn
prestur í Goðdölum og virðingarmað-
ur í héraði. Nýi presturinn á Mikla-
bæ, séra Pétur Pétursson, var kunn-
ingi séra Odds og Guð'rúnar maddömu.
Þótt engin linkind fengist á, þe.gar
Solveig átti í hlut, gátu margir svar-
izt í bræðralag þagnarinnar, er um
séra Odd var að tefla. Það er gömul
saga og ný, að menn sameinast til
yfirhylmingar, þegar þeir standa and-
spænis óvæntum atbuiðum, jafnvel
þótt það kosti hinar ævintýralegustu
tiltektir og á almannavitorði sé, að
ekki er allt með felldu. Það er þvi síð-
ur en svo fyrir það að sverja, að
mektarmenn i Skagafirði hafi tekið
sig saman um að jarða lík séra Odds
á laun í vígðri mold og láta svo sem'
hann hefði ekki fundizt, þrátt fyrir
þann orðróm, sem sýnilega hefur
komið upp. En þá er vart annað
hugsandi en menn eins og Jón sýslu-
maður Espólín og séra Pétur Péturs-
son á Miklabæ hafi vitað hið sanna.
En vel hefur þá séra Pétur að minnsta
kosti gætt síns leyndarmáls, því að
sonur hans, Jón Pétursson, háyfirdóm
ari, hinn mikli fræðimaður, hefur
skrifað við frásögnina um líkfundinn
í Vatnsfjarðarannál:
„Séra Oddur fannst aldrei".
Sú skoðun hefur líka verið alger-
lega drottnandi fram á þennan dag,
að séra Oddur hafi ekki fundizt, og
til voru í Skagafirði þeir menn, sem
svo sannfærðir voru um, að prestur
lægi í dys Solveigar, að þeir buðu
að veði höfuð sitt, ef svo reyndist
ekki við uppgröft. Einn var sá, er
kunni jafnvel frá því að segja, að
séra Oddur lægi á grúfu í dysinni
og sneri norður og suður, en Solveig
þversum þar ofan á og hefði haus-
kúpu prests undir brjósti sér.
Svo mögnuð var trúin á það, að
séra Oddur lægi á grúfu í dys Sol-
veigar og sneri þar þversum, að á
þessari öld myndaðist saga, sem átti
að fela í sér staðfestingu á því. Eng-
lendingurinn Howell drukknaði í
Héraðsvötnum sumarið 1901 og var
jarðaður að Miklabæ. Menn þeir, sem
tóku gröfina, áttu að hafa komið nið-
ur á fætur manns, er lágu þvert á
gröfina og sneru tærnar niður. Fylgdi
það sögunni, að á fótunum hefðu ver-
ið fúin reiðstígvél með sporum. Séra
Jón Hallsson var prestur á Miklabæ
þegar Howell drukknaði, og átti hann
að hafa látið moka aftur niður í gröf-
ina og lagt ríkt á, að ekki væri haft
orð á þessu. Þegar þetta gerðist,
hafði kirkjugarðurinn verið stækkað-
ur frá því, er fyrr var, og auðvitað
fylgdi það sögunni, að þetta hefðu
verið fæturnir á séra Oddi í dys Sol-
veigar. En við þessa sögu er það at-
hugavert, að kunnugir menn hafa
opinberlega fullyrt, að ekkert sér-
legt hafi fundizt, þegar Englending-
urinn var jarðaður.
IV.
Margtalað' var um afdrif Solveigar
og séra Odds, þótt árin liðu. Geig-
urinn vék ekki úr hugum fólks, og oft
bar margt í drauma. Séra Pétur Pét-
ursson dreymdi eitt sinn, að forveri

Miklabæjar-Solveig lifði i
heila öld í vitund hvers
unglings í SkagafirSi.
T 1 M 1 N N
SUNNUDAGSBLAÐ
543