Tíminn Sunnudagsblað - 18.11.1962, Page 21

Tíminn Sunnudagsblað - 18.11.1962, Page 21
atriðið að bjarga orðstír hersins: Þetta var s'em sagt orðið að stjórn- málalegu ákærumáli. Strax í upphafi málsins hafði með- ferð þess einkennzt að töluverðu leyti af Gyðingahatri. Nú tóku öll „þjóðholl öfl“ höndum sarnan um að koma í veg fyrir, að málið yrði tek'ð upp að nýju. Málið kom hvað eftir annað til umræðu í franska þinginu, og j hvert skipti, sem það bar á góma, hélt stjórnin því fram, að það væra ó- þjóðieg byltingaröfl, sem stæðu að baki kröfunum um upptekt málsins Það var meira að segja fullyrt, að erlend, andfrönsk öfl væru að verki á bak við tjöldin og það væru þau, sem stæðu raunverulega á bak við þá menn, sem kröfðust þess, að málið yrði tekið upp að nýju. 10. janúar 1898 var Esterhazy dæmdur sýkn saka. Þá var það, að Emil Zola greip til pennans. — Franski stjórnmálamaðurinn Ciemenc eau ritstýrði „L’Aurore — blaðinu. Þar sem grein Zola birtist — og hann sá í hendi sér, að með birtingu grein- arinnar fékk hann tækifæri til þess að verða virkur í- stjórnmálunum að nýju, en hann hafði beðið stjórnmála- fegan ósigur árið 1893 og ekki borið sitt barr síðan. Það var líka hann, sem setti hina áhrifamiklu og hrottalegu fyrirsögn á grein Zola — Ég ákæri —, en hún var opið bréf til forseta iýð- Veldisins. Ekki var lengur mögulegt að þegja málig í hel eftir birtingu þessarar greinar. En það var síður en svo, að sigur hefði unnizt endardega mcð bréfi Zola. Fjarri því. Hann var dreg inn fyrir rétt og dæmdur til þess að greiða skaðabætur, og fangeisisdóm fékk hann einnig. En Zola tókst að flýja til Englands, þar sem hann dvaldist fyrst um sinn. — Helztu and- stæðingar þess, að málið yrði tekjö uPp að nýju, voru Gyðingahatararnir, bjóðernissinnarnir, konungssinnar, og ■mikill hluti kaþóiikka. í nafni réttlæt- isins verður maður að reikna með því, að mikili hluti þessara manna Uafi í raun og veru trúað, að dómurinn vfir Ereyfus hafi verið réttlátur og að aUt annað, sem miðaðj að því að hnekkja bonum, væri ekki annað en refskák byltingarmanna eða annarra „óþjóð- hollra“ afia. — Þeir, sem efuðu heið- arleika dómsins og málsmeðferðar innar allrar, voru fyrst og fremst 111 enn af öllum trúarlegum og stjórn- málalegum skoðunum, og héldu þeir ^ví fram margir, að dómurinn væri hið svívirðilegasta óréttlæti, sem yrði a<5 bæta, ekki aðeins með tilliti til þess einstaklings, sem hafði orðið fyr- ir honum, heldur með tilliti til „hins eilífa frelsis Frakklands“ — eins og Charles Péguy orðaði það. Auk þess- ara manna var fjöldi róttækra manna og sósíalistískra stjórnmálamanna, sem sá sér stjórnmálalegan ávinning í því að berjast fyrir upptekt máls- ins; þetta mál gaf góðan höggstað á kirkjunni, hernum og yfirstéttinni. — Ritsmíð Zola var kölluð „byltingar- kenndasta verk aldarinnar", og var sú nafngift runnin undan rifjum ems hinna róttækari radikala í París. Það er ekki auðvelt, rúmum se.xtíu árnm eftir að þetta mál var efst á baugi, að átla sig á þeirri stemmn- ingu, sem ríkti f París — borg bylt- inganna — á þessum tíma. AUir töl- uðu um „málið“, og allir hlutu að taka afstöðu til þess. Fólk var um- svifalaust dregið í dilk eftir því, hvort það var með eða móti Dxeyfusi. Sum- ir voru hlutlausir og vildu halda sig utan við þessi átök, en jafnvel hiut- leysið er líka afstaða, svo sem kunn- ugt er í stjórnmálaheimi nútímans. Það má líka reikna með því, að marg- ir þeir, sem vildu fara hægar í sak- irnar og voru ekki sérlega hrifnjr sf því, að málið yrð'i tekið upp að nýju, ljáðu því samt máls, af því að þeir óttuðust, að annað gæti haft afdrifaríkar afleiðingar fyrir ríkis- stjórnina. — Það er ekki mögulegt að rekja alla þá þræði, sem spunnust í þessari baráttu. Hér verður aðeins minnzt á hina þýðingarmestu: Sumarið 1898 las hermálaráðherr- ann upp bréf í þinginu. Það var frá þýzka hermálafulltrúanum í París, stílað til starfsbróður hans á ítaliu. Hermálafulltrúinn talaði þar opin- skátt um samband sitt við „þennan Gyðing". — En hermálaráðherrann var heiðarlegur maður — a.m.k. að sumu leyti —; hann lét ekki við svo búið sitja, en lét rannsaka bréfið nán- ar, og þá kom það í ljós, sem mörgum fylgismönnum Dreyfusar hafði dottið í hug: Bréfið var falsað, og var strax gefin út opinber tilkynning um, að svo væri. Elcki lægði þetta óróaöld- urnar í Paris, og stuðningsmenn Dreyfusar fengu byr undir báða vængi og voru sannfærðari en nokkru sinni fyrr um sakleysi hans. — Liðs- foringi einn reyndist hafa falsað bréf- ið, og framdi hann sjálfsmorð, þegar upp um hann komst. Hermálaráðherr- ann sagði af sér — og við það skap- aðist stjórnarkreppa, sem var ekki sú eina, sem átti rót sína að rekja til Dreyfus-málsins. Þegar málið var loks tekið upp að nýju, héldu yfirvöldin enn fram sök Dreyfusar, og öll vitni innan hersins lýstu það sannfæringu sína, að Dreyf- us væri sekur. — Hinn nýi herréttur dæmdi hann sekan með fimm atkvæð- um gegn tveim, en vegna „mildandi aðstæðna“ var hann aðeins dæmdur í tíu ára fangelsi. Þessi dómur, sem kveðinn var upp 11. september 1898, var það síðasta, sem gerðist í málinu. En skömmu síðar náðaði forseti lýð veldisins Dreyfus. — Fulla uppreisn æru fékk hann sem sagt aldrei. En hann meðtók náðunina, enda þótt vinir hans réðu honum frá því, og það varð til þess, að óvinir hans þóttust hafa fengið staðfestingu á því, að hann væri sekur. Margar greinar í blöð, rit og bækur, hafa verið skrifaðar um viðbrögð Emil Zola í Dreyfusmálinu, og í bók- menntasögum nútímans gefur að líta mynd af forsíðu „L’Aurore”, þar sem hann ritaði grein sína til þess að bjarga mannorði eins einstaklings. Og margur kransinn hefur verið lagður á gröf hans í minningu þess, hve trú- lega hann hélt á málstað lítilmagnans. En sá, sem trúir því, að málið hafi í raun og veru snúizt um að sýkna eða sakfella einstaklinginn Alfred Dreyf- us, sem var yfirbugaður maður á sál og likama, þegar hann snéri heim frá Djöflaeynni, mun aldrei finna neinar greinar eða rit um hann. — Það er auðvelt að finna leiði Emil Zola, langi mann til að leggja blómsveig þar á — af leiði hins dæmda hafa hins vegar engar spurnir borizt. Ef til vill hefði hann fengið blómsveig á leiði sitt, hefði hann neitað náðun- inni og kosið að deyja píslarvættis- dauða á Djöflaey, en hann kaus að lifa, og því hlaut hann engan blóm- sveiginn, og minning hans lifir aðeins í „leksikonum", þar sem fjallað er um Emil Zola og stjórnmálasögu Frakklands. — Fullnægjandi svar við þeirri spurningu, hvort Dreyfus var sekur eða saklaus, hefur aldrei fengizt. SENÐIÐ Sunnudags- blaðinu greinar og þætti, en vandið mál ykkar ogfrásagnar- hátt. T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ 885

x

Tíminn Sunnudagsblað

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.