Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1963, Qupperneq 13

Honum brást ekki bogalistin. Hann hremmdi lax, og nú kemur hann hróöugur
Grábirnir liggja í híði vetrarlangt,
og oft er smátt til fanga, er þeir fara
á kreik snemma vors. Leita þeir uppi
hræ á fjörum og í skógum, éta þang
og annan sjávargróður og naga unga
sprota á runnum, ef þeir klófesta
ekki annað' gómsætara. En það batnar
í búi, þegar kemur fram á vorið. Þeir
ganga á beit eins og búfénaður, þeg-
ar jörð fer að gróa, og háma í sig
grængresið. En sælusumar þeirra er
í júlí og ágúst. Þá flykkjast þeir að
ánum, standa á víð og dreif úti í
þeim og voka á bökkunum. Það er
lax, sem þeir ein að sælast eftir. Þá
gengur hann sem óðast upp árnar á
leið' til hrygningarstöðvanna, og grá-
bimir eru ötulir við veiðarnar. Og
þeir eru líka á varðbeigi, þegar hrygn
ingu er lokið og laxinn hrekst undan
straumi, máttvana og hálfdauður.
Síð'sumars eru líka margs konar ber
þroskuð, og eru þau björnunum mesta
lostæti: Bláber. krækiber, bjarnarber
og ylliber. Þegar birnirnir skríða að
lokum í híði sitt við vetrarkomu, eru
þeir að jafnaði akfeitir. En ekki veitir
af því að framundan er margra mán
aða svefn og dvali án næringar. Birn-
ir þeir, sem einvörðungu hafast við
inni á meginlandi, eru þó ekki jafn-
vei við vetri búnir og hinir, sem kýla
vömb sína í matarbúrum strandhér-
aðanna. Þeir verða að langmestu leyti
að láta sér nægja jurtagróður, enda
eru þeir innan við þúsund pund full-
vaxnir, þegar þeir leggjast í dvala.
Framan af sumii fara grábirnir ein-
förum um fjöli, dali og strendur. Þá
eru það aðeins makar, sem fylgjast
að, og húnar elta mæður sínar. Þeir
hópa sig ekki fyrr en laxinn tekur
að ganga. Þá halda þeir sig í dreifð-
um flokkum við fossa og strengi, þar
sem lax er þeim auðhremmd bráð.
En iafnvel um þetta leyti árs koma
þeir ógjarnan í höggfæri hver við
ant.an. og smærri dýrin víkja í tíma
úr vegi fyrir þeim, sem stærri eru og
öflugri, sérstaklega þegar matföng-
in eru í naumara lagi. Hætti lítill
björn sér undir hramma annars
stærri, gerír sa sér hægt um vik, ef
hann er hungraður, drepur hann og
étur..
Birnurnar gæta húna sinna sífelld-
lega. Þótt birna skilji þá eftir á ár-
bakka, þegar hún veður út í straum-
inn til þess að ná í lax, er hún jafnan
á varðbergi. Verð; hún einhverrar
hættu vör, er hún jafnskjótt komin til
þeirra.
Húnarnir eru mjög gáskafullir.
Þeir ólmast og leika sér allar stund-
ir, nema rétt á meðan þeir sofa og éta,
erta og elta hver annan og fljúgast á.
Venjulega hafa þeir þó gát á því, ef
hætta steð'jar að, en stundum ber það
við, að þeir ugga ekki að sér og verða
þess ekki varir, þótt aðvífandi björn
nálgist. En þá hefur móðirin verið á
upp á árbakkann meö bráð sína.
verði og kemur á vettvang, heldur
ófrýn á svip og til alls búin. Þegar
hún hefur hrakið óvininn á flótta,
veitir hún húnunum iðulega ráðningu,
löðrungar þá og hrekur. Þessir löðr-
ungar eru svo vel útilátnir, að hún-
arnir velta um koll. Eftir slíka áminn-
ingu hökta þeir aumingjalegir í kríng-
um móður sína nokkra stund. En áð-
ur en varir, eru allar raunir gleymd-
ar, og þeir eru farnir að leika sér á
ný.
Veið'ihugurinn vaknar snemma.
Oft standast litlir húnar ekki mátið,
þegar þeir sjá lax bylta sér í streng.
Þeir hlaupa út í og reyna að
grípa hann. Sé laxinn á göngu upp
ána, sprækur og nýrunninn úr sjó,
verða húnarnir oftast slyppifengir.
Þessar endasleppu viðureignir eru
oft harla spaugilegar og viðbrögð hún-
anna, sem missa af bráð sinni, hin
kátlegustu.
Þegar laxgengdin _ er ekki slík, að
birniinir við' árnar hafi allir kappnóg,
eru þeir, sem meira mega sín, harla
viðskotaillir. Stærstu og sterkustu dýr
in helga sér þá algerlega hluta af
ánni, og þegar þau eru að veiðum á
sínu svæði, vaka þau yfir því, að veiði
þjófar geri sig þar ekki heimakomna.
Halda þau sig þá spölkorn frá ánni,
þar sem vel sést yfir. Venjulega hörf-
ar veiðiþjófurinn, þegar rétthafinn
kemur á vettvang, en stundum ber
það líka við, að sá, sem innrásina
gerði, vill ekki víkja. Er það þá björn,
sem þykist eiga allmikið undir sér og
vera fær um að bjóða öðrum byrg-
inn. Ganga dýrin þá urrandi hvort í
T I M I N N — SUNNUUAGSBlAÐ
205