Tíminn Sunnudagsblað - 19.05.1963, Side 16
GIISÁR VALLA-G VENDUR
Það fólk, bæði konur og karlar,
seni kallað var förumenn, flækingar,
umrenningar eða öðrum slíkum nöfn-
um, er nú fyrir löngu horfið af sjón-
arsviðinu, dáið, grafið og gleymt flest.
Oftast mun það hafa verið fólk, sem
ekki tolldi í vistum eða fékk ekki
vistir vegna einhverra annmarka,
sem á því þóttu vera. Mun sumt af
þessu fólki hafa verið óupplagt til
að vinna og kunnað lítið til verka,
geðbilað, vanþroskað til sálar eða
líkama, svo að það hafi þótt l'ítt hæft
til vinnu, eða þá af öðrum orsökum
orðið vandræðamenn, sem „meinleg
örlög“ hafa með ýmsum hætti leikið
svo hart, að það eins og slitnaði upp
af rót sinni, lenti á hrakningi, undi
sér hvergi til langfram'a og varð svo
margt af því heimilislaust, eigna-
laust og vonlaust um úrbætur á hög-
um sínum, en dró fram lífið með því
að flökta manna á milli, láta hverjum
degi nægja sína þjáningu, en taka
því, sem að höndum bar, með nægju-
semi. Nokkuð mun það samt hafa
orðið misjafnt, hvernig þessu fólki
farnaðist á sinni erfiðu göngu í gegn-
um lífið. En brjóstgæði almonnings
og gestrisnin íslenzka, sem lengst hef-
ur verið viðbrugðið, hefur þó verið
því sú hjálparhelia, sem það mátti
sízt án vera.
Einn af slíkum auðnuleysingjum
var Gilsárvalla-Gvendur eða „Gend-
ur“ eins og hann sjálfur nefndi sig,
því að hann var dálítið blestur á máli.
Fullu nafni hét hann Guðmundur
Guðmundsson, fæddur í Hafrafells-
tungu í Axarfirði 8. öktóber 1835.
Foreldrar hans voru hjónin Guð-
mundur Sigvaldason og Soffía Sigurð
ardóttir, búendur þar. Föðurætt
Gvendar var austfirzk, en móðurætt-
in norður-þingeysk. Sigvaldj afi
Gvendar var Eiríksson Styrbjörnsson-
ar á Sieðbrjót í Jökulsárhlíð Þor-
steinssonar. Eru þeir feðgar, Eiríkur
og Styrbjörn, kunnir af afreksmanna-
sögum Sigfúsar Sigfússonar. Soffía
móðir Gvendar var Sigurðardóttir frá
Skógum í Axarfirði Þorgrímssonar,
en móðir hennar (síðari kona Sigurð-
ar), var Rannveig dóttir Skíða-Gunn-
ars.
Foreldrar Gvendar fluttu búferlum
að Áslaugarstöðum í Vopnafirði og
þaðan aftur eftir 6 ár að Oddsstöðum
á Melrakkasléttu og þar varð Guð-
mundur Sigvaldason úti árið 1843 eða
44 á leið frá Raufarhöfn heim til sín.
Er talið, að hann hafi verið að sækja
meðul handa konu sinni í barnsnauð.
Fór hann að heiman að morgni dags,
fékk meðulin og lagði af stað með
þau til Blikalónsheiðar í ótryggu veð
urútliti og varð úti á fjallinu, en
fannst ekki fyrr en að sjö árum liðn-
um, að smali frá Daðastöðum í Núpa-
sveit rakst á hann sitjandi upp við
stein og sýndist hann vera lifandi,
en er hann kom við líkið, hrundi það
saman og varð að dufti, utan beinin.
Þekkti smalinn eigi líkið, en tók með
sér bolfatahnapp þess og þekktu
menn þá, að þar hafði látizt Guð-
mundur Sigvaldason. Var þá gerð út-
för hans. Þótti með ólíkindum hve
langan veg hann hafði farið, áður
en hann barst þama fyrir. Guðmund-
ur Sigvaldason var talinn hafa verið
mjög líkur um skap og karlmennsku
Eiríki afa sínum. Þótti að honum
mannskaði mikill.
448
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ