Tíminn Sunnudagsblað - 17.11.1963, Blaðsíða 12

atSai Þrír prestar drukkna
TIL VILJUN
EÐA
LÖGMÁL ?
* Séra Otítíur á Miklabæ hvarf sem uppnumínn
værí hausíí'S 1786, 46 ára gamall.
* Séra Jón Jénsson á AuSkúiu, iengdasonur séra
Odtís, drukknaói í Svínavatni, 46 ára.
* Séra Gísli í Kálfhaga, sonur séra Jóns, drukkn-
aði í Ölfusé, 46 éra gamali, og hafði hann ver*
i« nítjén ár prestur eins og séra Oddur, afi
hans.
* Bróðír hans, séra Daníei á Eiði, drukknaði
einnig, röskum áratug síðar.
Hvarf séra Odds á Miklabæ er svo
tíðrætt enn í dag og öllum kunnugt
af sögum, að óþarft er að rekja það
í smáatriðum í sambandi við þær hug
leiðingar og frásagnir, sem hér fara
á eftir.
Séra Oddur var fæddur 1740, eftir
því sem næst verður komizt, sonur
Gísla Magnússonar, skólameistara í
Skálholti og síðar biskups á Hólum,
og konu hans, Ingibjargar Sigurðar-
dóttur frá Geitaskarði, Einarssonar.
Hann lauk embættisprófi frá Hafnar-
-háskóla 1765 og var vígður til Mikla-
bæjarprestakalls í Blönduhlíð 1767.
Tíu árum síðar kvæntist hann Guð-
rúnu, dóttur Jóns prests Svéinssonar
í Goðdölum.
Þeim Oddi og Guðrúnu varð tveggja
barna auðið —Gísla, sem lengi var
prestur og bjó síðast á Hafsteinsstöð-
um í Skagafirði, d. 1855, og Ingibjarg-
ar, sem varð prestsfrú á Auðkúlu og
fðar verður sagt frá, fædd 1782.
Séra Oddur Gíslason þjónaði á
(,'iklabæ'í nítján ár, eða þar til hann
hvarf að-5völdi hins 1. október 1786,
á ferð frá_Víðivöllum að Miklabæ, en
það er fEémur stutt bæjarleið. Hann
var 46 áíg-'gamall við endadægur.
Hin svipjegu afdrif séra Odds voru
sett í samband við afturgöngu þá, er
Miklabæjar-Solveig hefur verið köli
uð og kunn er af þjóðsögum og kvæði
Einars skálds Benediktssonar: Hvarf
séra Odds á Miklabæ.
Solveig- þessi hafði verið ráðskona
prestsins-áður en hann festi ráð sitt,
en styttúsér aldur á hryllilegan hátt
nokkrunT mánuðum eftir að brúð-
kaupið stóð, 11. apríl 1778. Átti hún
áður að hafa heitazt við séra Odd
vegna meintra brigða hans við hana.
Það bætti og ekki úr skák, heldur
margfaldaði affurgöngu Solveigar, að
hún fékk ekki legstað í kirkjugarði.
Slíkt þótti ekki sama þeim, sem for-
gerðu sjálfviljugir lífi sínu, eins og
hún. Fylgir þó sögunni, að séra Oddur
hafi gert allt, sem í hans klerklega og
veraldlega valdi stóð, til þess að fá
kirkjuhöfðingjana til að veita henni
rúm í vígðri mold.
Börn séra Odds á Miklabæ voru
bæði í bernsku, þegar hans missti
við, Gísli níu ára, en Ingibjörg fjög-
urra. Maddama Guðrún flutti sig þá
frá Miklabæ að Vöglum í sömu sveit,
og þar bjó hún frá 1787 til 1798, að
hún fluttist að Sjávarborg. En síðustu
æviárin var hún í horninu hjá Ingi-
björgu, dóttur sinni, á Auðkúlu. Þar
dó hún hinn 14. febrúar 1811.
— o —
„Jón í vatninu“.
Ingibjörg Oddsdóttir gekk ung að
eiga Jón Jónsson, síðar prest á Auð-
kúlu í Svínadal. Hann hefur verið tíu
árum eldri en hún, fæddur að Garps-
dal í Gilsfirði 28. janúar 1772. For-
eldrar hans voru séra Jón prófastur
Sveinsson, sem síðast hélt Stað í Stein-
grímsfirði og dó þar 1810, og kona
hans, Guðriður Jónsdóttir lögréttu-
manns, Vigfússonar.
Jón Jónsson ólst upp í Víðidals-
tungú hjá nafna sínum og frænda,
Jóni vísilögmanni Ólafssyni og konu
hans, Þorbjörgu Bjarnadóttur, sýslu-
manns, Halldórssonar á Þingeyrum.
Hann nam í Hólaskóla og útskrifaðist
þaðan vorið 1733 Eftir það fór hann
til maddömu Guðrúnar Jónsdóttur á
Vöglum, og gerðist ráðsmaður henn-
ar. Þar kynntist hann Ingibjörgu
Oddsdóttur og kvæntist henni 1798.
Tveirn árum síðar, 1800, vígðist hann
aðstoðarprestur til séra Ásmundar
Pálssonar á Auðkúlu, en þrem árum
síðar andaðist séra Ásmundur og
hlaut þá Jón brauðið og staðinn eftir
hann.
Séra Jón var talinn góður klerkur
og ágætur búþegn, skáldmæltur nokk-
uð og mikill gleði- og söngmaður.
Hann hafði yndi af góðum hestum,
var reiðmaður góður og sló ekki
hendi við guðaveigum. Að sjálfs
hans sögn, var hann ekki fríður í
andliti, lágur á vöxt, en gildur nokk-
uð —, „sæmilegur kennimaður“.
Þeim Ingibjörgu varð níu barna
auðið, en þrjú þeirra dóu ung. Tveir
synirnir urðu prestar, Daníel og
Gísli, sem síðar getur. Mikil ætt er
komin frá þeim hjónum, og þykir
þar margt af kjarnafólki.
Og líða svo tímar fram.
Hinn 4. febrúar 1817 bar gest eða
gesti að garði á Auðkúlu. Þótt slíkt
teldist ekki til nýmæla á höfuðbóli,
varð þessi gestkoma afdrifarík fyrir
Kúluheimilið. Gesturinn er nefndur
Guðbrandur Erlendsson úr Hjaltadal.
(Rétt er og, að maður með því nafni
býr um þetta leyti á Hrafnsstöðum
í Hjaltadal, samanber Jarða- og bú-
endatal Skagafjarðarsýslu). Guð-
brandur var ríðandi og á leið suður
í ver. Hann ætlaði, sem leið liggur
út og vestur frá Auðkúlu að Reykj-
um á Reykjabraut. Svínavatn liggur
þarna um endilanga sveit. Nú var
- Heínði Solveig harma siima í þriðja og fjérSa lið?
948
T í M I N N - SUNNUDAGSBLAf)