Tíminn Sunnudagsblað - 09.05.1965, Blaðsíða 8

dðnsku þjóðarinnar, sem eftir ósig-
urinn 1864 vann undir kjörorðinu:
Það, sem tapaðist út á við, skal vinn-
ast inn á við. Stærð landins ein hef-
ur ekki allt að segja, heldur nýting
þess. Hér kom manndómurinn fram
á áþreifanlegan hátt.
V. Blávand.
í dag er sólskin og hiti í Askov.
Við, nokkrir islenzkir kennarar frá
ýmsum skólastigum og með alls kon-
ar menntun, sem verið höfum hér
um þriggja vikna skeið að hlýða á
fræðandi fyrirlestra með misjöfnum
árangri, fáum að vita það einn dag-
inn, að eftir hádegið gefist okkur
kostur á að ferðast vestur að Norður-
sjó, á baðströndina Blávand.
Þetta verður góð tilbreyting, hugs-
um við. Eru nú fengnar tvær stórar
bifreiðir, og við íslendingarnir setj-
umst inn í aðra þeirra, en Danir og
annarra þjóða menn koma sér fyri:
í hinni. Þetta er ekki lengi ekið
Mikið lifandis ósköp er Danmörk lít-
ið og greiðfært land, hver vegarspotti
steyptur. Landið er bara svo drjúgt
tii ábúðar, því hver landsskiki er
ræktaður og nýttur. Nú er komið til
Blávand. Þá er sólskinið horfið að
mestu og skýjaður himinn. Ilvítur
fjörusandurinn er þó volgur og
liggja allmargir í honum. Aðstaða
til að klæða sig úr og í er bókstaf-
lega engin þarna. Fólk reynir að leita
hlés við sandhólana, sem eru þarna
nær óteljandi, skammt frá ströndinni,
og vantar sízt áhorfendur, því að í
gífurlegum háum vita þarna rétt hjá
er jafnan fjöldi fólks að skoða sig
um, auðvitað gegn gjaldi. Alls staðar
í Danaveldi, þar sem eitthvað er að
sjá, þarf maður að opna pyngjuna.
En nóg um það.
Ég afklæddist nú sem aðrir og
hafði margt áhorfenda, hélt síðan til
sjávar. Ekki fannst mér nú beint
hlýtt, en þetta vandist. Annað var,
að mér þótti straumur mikill til
norðurs. Það var því líkt, að ég væri
að vaða stórfljót heima á Fróni, varð
því minna úr sundi hjá mér en ella
mundi verið hafa. Klæddist nú opin-
berlega sem ég hafði afklæðzt. Fór
að litast um.
En hvað var þetta. Alls staðar
steinvirki, flest steypt djúpt í jörð
niðri, en önnur, sem steypt höfðu
verið framarlega í sjávarbakkanum,
lágu nú á ýmsum hliðum niðri í
fjöru sem illa gerðir hlutir. Þetta
voru varnarvirki Þjóðverja — byrgi,
sem þeir höfðu reist á kostnað
dönsku þjóðarinnar, meðan þeir voru
hér herraþjóð, meðfram allri vestur-
strönd Jótlands. Varnirnar mátti ekki
bresta. Svona verður erfitt að fjar-
lægja og borgar sig víst ekki. Hug
Dana til Þjóðverjanna gaf að líta á
einu steinvirkinu, en á því mátti lesa
þessi orð:
Deutschen sind ungewunscht —
Þjóðverjar eru óæskilegir. Það má
mikið lesa út úr þessari setningu —
allt hatrið á þessum skuggalegu gest-
um.
Byrgi er við byrgi svo langt, sem
augað eygir — grjót og meira grjót,
er vitnar um svartasta tímabilið í
sögu dönsku þjóðarinnar.
Heim er, háldið til Askovskóla.
Dagurinn varð að sumu leyti öðru
vísi en ég hafði kosið. Eftir er í hug-
anum mynd, sem aldrei gleymist:
Steinsteyptu varnarvirkin Þjóðverj-
anna. Þeir hafa haft vonda samvizku,
mennirnir, sem þau reistu.
VI. Furesöen.
Sólbjartur morgunn í ágúst. Það
er ákveðið að fara í skemmtiferð frá
Kaupmannahöfn til Furesöen,
skammt norður af borginni. Ekið er
viðstöðulaust að Lyngbyvatni og þar
sezt í bát, sem flytur okkur að hinu
fræga vatni. En þessi tvö vötn liggja
saman. Mjó er vatnaleiðin víða. Ekki
er hægt að sigla til Furesö, því að
yfirborð þess er einum metra rúm-
um hærra en yfirborð Lyngbyvatns.
Stígum við nú upp úr bátunum og
göngum góðan spöl að Furesö.
Þar setjumst við öll niður á grös-
ugan hól. Við horfum á vatnið, bað-
að sólskini og umgirt skógi á alla
vegu. Fegurð, hvert sem litið er. Við
tökum upp bók með dönskum söng-
textum, sem okkur hefur veiið feng-
in í hendur, og syngjum nú:
Flyv, fugl, flyv over Furesöens
vove,
nu kommer natten saa sort.
Við fyllumst angurblíðu og skilj-
um kvæðið nýjum skilningi. Hér hef-
ur Christian Winther máski ort kvæð
ið. Hann hefur áreiðanlega verið
kunnugur þessu umhverfi. Síðast
syngjum við íslenzku þýðinguna: Svíf
þú, fugl, yfir sævardjúpið víða. Mér
þykir vænt um þetta erindi síðan
kennari minn i barnaskóla, Sæmund-
ur Dúason, lét okkur skólakrakkana
læra það og syngja endur fyrir löngu
— einnig á dönsku, þó að við skild
um þá ekki mikið í því tungumáli
Nú söng dönskukennari okkar.
Ragna Lorentzen, þetta íslenzka er-
indi með okkur, en við höfðum verið
í tímum hjá henni í kennaraháskól-
anum í Kaupmannahöfn. Ragna hef-
ur numið íslenzku í háskóla íslands
og er handgengin bókmenntupi okk
ar að fornu og nýju.
Ég þarf ekki að skrifa mikið mál
um þetta fagra kvæði eftir Christian
Winther. Það hafa vonandi allir, þeir,
sem numið hafa dönsku eitthvað að
ráði, lesið og skilið. Ég get þó ekki
skilizt við það, án þess að tilfæra
eitt erindi úr því:
Flyv fugl, flyv over Furesöens vande
langt, langt bort í det blá!
Ensomt í skoven ved fjerneste
strande
ser du min favre at gá.
Gulbrune lokker de flagre í vinden,
let er hun rank, som et aks,
öjet er sort, og roser har kinden,
ak! du kan kende hende straks.
Það er sem við sjáum fyrir- okkur
allt efni kvæðisins: Nóttin er að
síga yfir, alls staðar er ástin að verki,
fuglinn flýgur frjáls, en maðurinn
verður að láta sér nægja að dreyma.
Þó eiga jafnvel hinar fljúgandi ver-
ur sínar þjáningar og sorgir. Við
höldum til baka, ríkari en áður af
góðum minningum, og kveðjum: Far-
vel, Furesö!
VII. Frilandsmuseet í Lyngby.
Miklir safnarar eru Danir. Við ís-
lendingar erum þar í stimanburði við
þá, vægast sagt, smáir. Sagan er rík-
ur þáttur í lífi dönsku þjóðarinnar.
Hér í Lyngby, skammt fyrir utan
Kaupmannahöfn, hafa þeir safnað
saman gömlum bóndabæjum frá flest
um landshlutum, byggt þá upp í ná-
kvæmlega sömu mynd og þeir voru
í sínum heimahögum. Mikið ná-
kvæmnisverk.
Við göngum um hlöð og stéttix og
lítum því næst inn í nokkra bæi.
Strá víðast á þaki, en veggir flestir
svonefnt „bindingsverk," en það er
þannig, að á milli bjálka, sem liggja
bæði lárétt og lóðrétt, hefur verið
hlaðið múrsteini eða aðeins hnull-
ungsgrjóti með leir á milli
Hér má líta sjálenzkan bæ — iang-
an, margra alda gamlan. Krítar-
steinar voru notaðir í „bindingsverk,"
eða hvað það af bergtegundum, sem
fannst í landareigninni. Nú erum við
komin inn í bæinn. Þetta er fínn
bær. Hér var rithöfundurinn Martin
A. Hansen tíðum í heimsókn og lét
sig dreyma. Reykháfurinn var hið
merkilegasta, sem hann vissi um á
bænum. Ritaði hann eina af beztu
smásögum sínum, Tanker i en skor-
sten, einmitt um þennan bæ. Reyk-
háfurinn er bæði hár og víður, ýms-
ir búshlutir minna á ísland. Lampi
með glasi, ekki ósvipaður og við, sem
nú erum miðaldra, áttum að venj-
ast heima í æsku. Lokrékkjur. Eftir
að gluggar með gleri í komu til sög-
unnar, var settur bekkur við vegginn
og langborð fyrir framan hann. Einn
ig skápur í eitt hornið. Ölkanna stóð
á borði fyrir alla. Húsbóndinn sat
fyrir borðsenda. Að loknum snæðingi
sleiktu menn skeiðarnar og hengdu
þær síðan upp við gluggann. Fiskur
var mjög notaður til matar. Brauðið
smurt á löngum fjolum. Kjöt átu
menn með fingrunum, eirfkum á Suð-
ur-Jótlandi.
Við skoðuðum marga gamla bæi,
Framhald á 405. siSu.
392
I I M I N N - SIINNUDAGSBLAÐ