Tíminn Sunnudagsblað - 23.05.1965, Blaðsíða 14

RÝÚNÓSÚKE AKÚTAGAWA:
- - - '^aI- ■•-
MEYDÓMUR ÞJÓN-
USTUSTÚLKUNNAR
Litlu eftir hádegi 14. dag maímán-
aðar árið 1868 var svolátandi viðvör-
un fest upp í borginni Edó: „í dög-
un í fyrramálið munu hersveitir keis-
arans leggja til atlögu við liðsmenn
shógúnsins, sém búizt hafa um á Tóei
hæð. Fólk, sem á heima í grennd
við Úenó, leiti sér afdreps, íjvar
sem það er að finna.“
i húsi því, sem Masabei Kógaja,
kryddsali í Míkóme í Shítaja-matsí,
hafði flúið úr, hnipraði sig deplóttur
köttur, líkastur skjaldböku á litinn,
fyrir framan stóra öðuskel í einu
horni eldhússins. Allir gluggar höfðu
verið byrgðir svo vandlega, að myrkt
og hljótt var inni, þótt um hábjart-
an dag væri. Það hafði rignt dögum
saman, og eina hljóðið, sem heyrðist,
var buldur regnsins á þakinu. Úr-
koman' dvínaði annað veifið, en
færðist í aukana þess á milli, og
í hvert skipti sem buldrið jókst, lét
kötturinn rifa í rafkynja augu sín:
Það glórði óheillavænlega í þessi
fosfóraugu í myrkri eldhússins, þar
sem ekki sást einu sinni votta fyrir
eldstónni. En þegar kötturinn varð
þess áskynja, að ekkert gerðist nema
hvað regnbuldrið magnaðist, hirti
hann ekki um að hreyfa sig. Hann
lygndi augunum og kipraði þau sam-
an, unz þau voru eins og þráðarspotti
á milli augnalokanna.
Þetta gerðist hvað eftir annað, og
loks hefur kötturinn líklega sofnað
því að hann hætti að opna glyrn-
urnar. Við og við stytti upp, en þess
á milli skullu þungar hryðjur á þak-
inu. Klukkan varð þrjú — fjögur.
Degi hallaði og rökkrið og gnauð
regnsins rann saman í eitt.
Klukkan var orðin fimm, þegar
kötturinn glennti skyndilega upp
kringlótt augu og horfði af íhygli
fram fyrir sig eins og eitthvað hefði
vakið honum ótta. Það var hætt að
rigna, og ekkert hljóð heyrðist nema
hróp burðarkarlanna, sem skokkuðu
með burðarstóla sína niður götuna
úti fyrir. Þögn hafði ríkt nokkur
andartök, þegar skyndilega lagði
skímu inn í eldhúsið. Hver hluturinn
af öðrum varð sýnilegur: Eldstóin
birtist, og það glitti í vatn í lok-
lausri krukku. Helgiskrínið kom í
ljós, og þarna var snúran, sem tekið
var í, þegar ljórinn var opnaður. Kett
inum varð æ órórra. Hann reis sila-
lega á fætur, stór og bústinn, og gaut
augunum í áttina til útidyranna, sem
opnuðust í þessari andrá.
Sá, sem í húsið gekk, laulc ekki
einungis upp útidyrunum, heldur
einnig innri dyrunum, hratt upp papp
írshurðinni. Þetta var rennblautur
flækingur, betlari. Hann teygði fram
hálsinn, sem hann hafði brugðið um
gömlu handklæði, lymskulegur í hátt
um, og beið þess hlustandi, hvort
hann yrði var við nokkra hreyfingu
í þöglu húsinu. Þegar hann hafði
sannfært sig um, að húsið væri mann-
laust, arkaði hann inn í eldhúsið —
durgslegur maður, sem reyrt hafði
utan iim sig nýja hálmfléttu til hlífð-
ar sér í rigningunni. Það skein á
votan, gulhvítan hálminn.
Kötturinn lagði kollhúfur og hop-
aði undan. Betlarinn veitti honum
ekki athygli fyrst í stað, Iokaði papp-
írshurðinni á eftir sér og rakti hand-
klæðið í makindum af hálsi sér. Hár
hans var furðulega sítt, og límbor-
Rýúnósúke Akútagawa var Japani, svo sem þessi saga ber
meS sér. Hann lifSi skamma ævi, en vakti mikla athygli í
Japan framan af þessari öld, Hann var boðberi þeirrar kenn-
ingar, að sjálfsafneitun, jafnvel sjálfsútþurrkun, væri veg-
urinn til hamingjunnar. Efni í sögur sínar sótti hann mjög í
japanskar þjóðsagnir, er hann mótaði og fór með eins og
hugur bauð. Hann er enn í metum í Japan, og sögur hans hafa
einnig verið þýddar á útlend mál og gefin út á Vesturlöndum.
446
T
inn pappír loddi við andlit hans á
tveimur stöðum. En þó að hann væri
harla óhreinn og illa til reika, voru
andlitsdrættirnir ekki óþekkilegir.
„Kis-kis,“ sagði hann lágri röddu
um leið og hann strauk framan úr
sér og renndi handklæðinu yfir renn-
vott hárið. Kötturinn reisti eyrun,
líkt og hann kannaðist við röddina.
En hann hreyfði sig ekki, heldur lét
sér nægja að gjóta augun-
um tortryggnislega til gests-
ins öðru hverju. Flækingur-
inn leysti af sér hálmfléttuna, hlamm
aði sér á gólfið fyrir framan kött-
inn og krosslagði fæturna, sem voru
svo forugir, að varla sást hörunds-
litur á leggjunum.
„Heil og sæl, kisa mín,“ sagði
hann, hló niður í bringuna og klapp-
aði á hausinn á kettinum. „Ég sé,
að húsið er mannlaust. Það hefur
skilið þig hér eftir í ráðaleysi."
Snöggvast virtist kötturinn ætla að
spretta á fætur og forða sér. En
hann gerði það ekki. Hann sat kyrr,
þar sem hann var kominn, og smám
saman fóru augun að dragast sam-
an. Flækingurinn hætti að klappa á
kollinn á honum og dró í þess stað
skammbyssu upp úr vasa sínum, löðr-
andi í olíu, og grandskoðaði gikk-
inn við skímuna, sem lagði inn í
eldhúsið. Það var undarlegt atferli
að sitja þarna flötum beinum á gólfi
eldhússins, þegar orrusta vofði yfir.
Kötturinn átti ekki slíku að venjast.
Samt sat hann kyrr með kipruð augu
og skaut upp kryppunni af viðlíka
skeytingarleysi og honum væru all-
ir leyndardómar opin bók.
„Jæja, kisi minn,“ sagði flækingur-
inn við köttinn. „í fyrramálið rign-
ir hér byssukúlum, og þú deyrð, ef
þær lenda á þér. Mundu mig um það
að fara ekki út úr húsinu hvað sem
yfir dynur. Þú ættir að fela þig und-
ir gólffjölunum."
Hann reri með bakföllum.
„Við höfum verið vinir,“ hélt hann
áfram, „en nú sjáumst við í síðasta
sinn.“ Þetta endurtók hann kvað eft
ir annað á meðan hann skoðaði byssu
sína. „Morgundagurinn verður okkur
báðum djöfuls hrelling, þér og mér.
Og á morgun dey ég kannski. En
þó að' ég sleppi heill á húfi, ætla
ég ekki að snuðra lengur kringum
sorphaugana. Þér líkar það líklega?“
Nú skall á hryðja með miklu
buldri og gnauði. Regnmóðan huldi
helluþakið, og það rökkvaði tii muna
í eldhúsinu. Flækingurinn leit ekki
upp. Hann hafði skoðað skammbyssu
sína til hlítar og tók að bauka við
að hlaða hana.
„Heldurðu, að þú saknir mín, þeg-
ar ég er farinn?" hélt hann áfram
„Nei — kettir gleyma því fljótt, þó
að þeir hafi notið elsku og ástúðar
í þrjú ár — svo hef ég heyrt sagt.
Það er ólíklegt, að þú sért áreiðan-
í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ