Tíminn Sunnudagsblað - 23.05.1965, Qupperneq 19

Teiknimynd af Grundtvig, hinum nafntogaða frömuði i dönskum skólamálum.
unnt að láta í askana. Þetta er sú
efnishyggja, sem lengst Lefur mjak
að áfram framförum í Danmörku,
ekki sízt á sviði landbúnaðarins.
Danski bóndinn veit allt, sem vita
þarf um búreksturinn, en hann veit
líka oft lítið annað. íslenzkir stéttar-
bræður hans vita alla skapaða hluti,
en kannski eitthvað minna um bú-
skapinn. Það er þessi húmanismi ís
lenzkra bænda, sem hefur gert það
að verkum, að þeir hafa aldrei orð
ið kengbognir lífstíðarpuðarar, held-
ur verið vakandi í andlegum efnum.
Enginn skilji þó orð míh þannig, að
ég meti lítils verkmenningu, heldur
þarf hún að haldast í hendur við
andlega strauma.
En þetta var útúrdúr. Eftir að
hafa skoðað skólann í Vinding, sann-
færðumst við um, að hann muni skila
nemendum sínum vel verkfærum út
í þá hringiðu, sem nefnd er líf. Og
er þá til einskis barizt?
Skammt frá Vinding er hinn fagri
staður, Monkebjerg. Við borðum
nesti okkar hér í veitingahúsinu.
Eins og nafnið bendir til, er hér um
hæð að ræða. Er héðan allbrött
brekka niður að Vejlefirði. Er mik-
ill fjöldi fólks að fara upp og
niður hinar geysimörgu sjálfrenn-
andi tröppur. Það kostar fimmtíu
aura að fara eina ferð. Ég segi, að
staður þessi sé fagur. Það er hann
vegna síns fríða útsýnis og trjágróð-
urs í brekkunum, enda er ferða-
mannastraumur mikill hingað, að því
er bezt verður séð.
Nú skal enn heimsóttur skóli. Hald-
ið er nokkuð til norðvesturs. Þá er
komið að Engelshólmskvennaskóla.
Þetta er heilmikið slot. Rakti núver-
andi skólastjóri, Soni Andreasen,
sögu staðarins og var nokkuð lang-
orður. Fyrst var byggt hér 1593.
Knud Brahe, einn af ættingjum Tych-
os Brahes stjörnufræðings, bjó hér
um skeið. Hann kvæntist lærðri
stúlku, Soffíu að nafni. Sneri hún
latneskum textum á franska tungu.
Knud orti fögur kvæði til Soffíu.
Síðar slitu þau samvistum, og bjó
Knud eftir það í Þýzkalandi í aum-
-ingjaskap og fátækt. Brahe-ættin dó
út í Danmörku árið 1727. í Engels-
hólmi dvöldust ýmis stórmenni Dana.
og var þá staðurinn oft nefndur Ver
salir Danmerkur.
Sá, sem fyst rak hér skóla, hét
Níels Rósenkranz. Núverandi eigandi
og forstöðumaður skólans keypti
Engelshólm árið 1939 fyrir sextíu
þúsund krónur. Það var ekki mikið
verð, en þá var líka allt í niður-
níðslu. Þurfti miklu til að kosta, svo
að hæft væri til skólahalds, meðal
annars þurfti að leggja miðstöð, sem
mér skildist, að hefði engin verið
áður. Gat kennsla hafizt 1940, en
140 stúlkur eru jafnan við nám hér
frá nóvember til ágúst. Allar hafa
slúlkurnar verið i einhvers konar
húsmæðraskólum áður en þær koma
hingað.
Árið 1944 hertóku Þjóðverjar Eng
elshohn, fylltu allt húsið af sínu
drasli frá kjallara til kvists, eins og
Andreasen sagði. Var nú skólahald
allt úr sögunni í bili. En 7 maí
1945 létu Þjóðverjar slotið laust
Buðu þeir Andreasen allt sitt hafur
task að gjöf, en hann afþakkaði og
bað þá að fjarlægja það fyrir alla
muni. Mun víst enginn lá honum það.
Húsið var mjög illa farið eftir dvöl
Þjóðverjanna, ekki lengri en hún þó
varð. Og vonandi verður Engelshólm-
ur ekki fyrir slíkri hremmingu i
bráð.
Að lokum er haldið til lýðskólans
í Uldum, skammt vestur af Horsens.
Líklega er þessi skóli í einna mest-
um vexti aiira lýðskóla í Danmörku.
Þar standa nu yfir miklar bygging-
arframkvæmdir, meðal annars er ný-
byggð innisundlaug. Hér er skóla-
stjórinn ungur guðfræðingur, Marie
Svend Petersen að nafni. Stofnaður
var Uldum-lýðskóli árið 1859. Sá,
sem lengst manna st.ýrði skólanum,
var Svend Petersen, frá 1911 til 1943,
er hann andaðist af hjartaslagi. Okk-
ur lízt einkarvel á hinn unga for-
stöðumanns, framkoma hans óþving-
uð og skemmtileg. Hér er ekki á ferð
neitt merkikerti, sem eins og virð-
ist veröldin til orðin vegna sín, held-
ur maður, sem kann að blanda geði
við aðra. Meðan hann fræðir okkur
um sögu skólans og starfsemi, situr
hann uppi á ræðustólnum og lætur
fæturna lafa fram af. Ef til vill finnst
sumum hér fulllangt gengið í þá átt
að vera alþýðlegur. En tímarnir nú
heimta annað fas og aðra framkomu
fíIHINN - SUNNUDAGSBLAÐ
451