Tíminn Sunnudagsblað - 10.07.1966, Blaðsíða 16

lega máltíð í höllinai. Rauðstakkarn-
ir eru eitthvað að hreyfa sögina. Það
sýna skáalínurnar I klæðunum og
staða þeirra. Annars er myndin jöfn
(symetrisk). Mitt sagarblaðið er í
farinu. Eins er miðja sverðsins með
tilliti til brc-nnumanns. Engin ti!-
raun er gerð til að sýna hreyfingu
með misjöfnum hlutföllum.
Hvernig sýnir barnið fyrst hreyt-
ingu í myndum sínum? í fyrstunni
skynjar barnið ekki afstöðu hluta og
atburða hvers til annars. T1, - barns
ins hvarflar frá einu til annats. án
þ° að það skynji ’ið. Smám
saman eykst samhengisskyn barns-
ins og þegar það fer að skynja urn-
heiminn sem andlega heild, fer það
að sýna hreyfingu með misjafnri a;-
st.'ðu og skáalínum. Á svipuðum tima
og þörfin til að teikna hreyfingu
vaknar hjá barninu, fer það að tákna
fjarlægð með því að staðsetja fjar-
lægari hluti ofarlega á blaðið, en ná-
lægari neðarlega. Fijótlega eftir það
sýnir barnið fjarlægð með mismun-
andi stærðum.
Mynd 7 er mjög gott dæmi um
það timabil, þegar umheimurinn er
að vaxa saman í eina heild í huga
barnsins. Hreyfingar sýnir það með
skáalínum, sem hallast flestar nálægt
45°. Með misjafnri stærð víkinganna
sýnir það ólíka fjarlægð þeirra. Stærð
armunurinn er táknrænn en ekki sam
kvæmt fjarlægðarteiknun (perspect-
iv). Fimm víkingar eru nálægir og
álíka stórir. Hinir, allir jafnlitlir, eru
dreifðir um myndina langt hver frá
öðrum. Fjarlægð af þessu tagi er nýtt
atriði í myndum barnsins, þess vegna
eru vikingarnir ýmist smáir eða stór-
ir. Fjarlægðin er ein og nálægðin
ein og ekkert þar á milli.
Samstillin á myndfletinum verður
fjölbreytilegri samfara þessum tveim
þáttum, hreyfingu og fjarlægð. Barn
ið fer að hagnýta samröðrn þar sem
eitt form ber í annað. Til að byrja
með er þessi niðurskipan formanna
hikandi. Það kemur greinilega fram
í mynd 7, þar sem einn flötur snert-
ir annan. Strandlínan virðist t.d.
hvíla á hornum og hjálmtoppum vík-
inganna, sem horfa fram, og skips-
flöturinn er hvergi rofinn nema af
hjálmi víkingsins, sem lítur ti. vinstri.
Ástæðan fyrir þessu hiki er sú, að
barnið teiknar hvert atriði fyrir sig
og er þá bundið af þeirri staðreyn
að myndflöturinn er tvívíður.
Á 11. og 12. ári þróast barnamynd-
in meira en áður, eftir menningu
þess þjóðfélags sem börnin eru vax-
in úr. Börnin eldast og verða full-
orðin. Skólanámið krefst meiri ná-
kvæmni. Þau Iæra margs konar þekk-
ingaratriði í tesfögum og reikning-
ur verður margbrotnari. Hugmynda-
flugið og leikgleðin víkur því oft
fyrir þurrnm staðro.rndum kennslu
bókanna. Börnin óska þess heitar en
nokkru sinni fyrr að vera fullorðin
og gelgjuskeiðiö nálgast með öllum
þeim vandamálum sem kynþroskan-
um fylgja. Viðhorfið til umheimsins
breytist mikið. Eftir því sem lestrar-
kunnáttan eykst, vex fróðleiksþorst-
inn og samtímis þekkingin Mestur
tíminn, sem barnið eyðir án félags-
skapar, fer í lestur alls konar bóka.
Bókin á hug barnsins' allan. Það ifir
spennandi ævintýri og sögur, með
hjálp bókarinnar. Þannig veitir hún
útrás þeirri tjáningarþörf, sem áður
var aflvaki barnslegrar myndlistar.
Sjónvarp, kvikmyndir og myndablóð
eru alls staðar til reiðu Barninu
verður þess _vegna oftast tamara að
þiggja en g’efa. Áróðrj fjölmiðlun-
artækjanna er líka sjaldnast beint að
listum eða til hvatningar sjálfstæðrar
sköpunar. Listaverk þykja leiðinleg,
vegna þess að þau gera kröfur til
þess að hlustandinn eða skoðanJinn
gefi athygli sína óskipta og hugsi
sjálfstætt. Allt verður að vera ínal
að og sigtað, þangað til ekkert er
eftir nema duftið.
Þegar fyrstu kvikmyndirnar komu
hingað, gátu kvikmyndahúsagestir
ekki stillt sig um að taka þátt i at-
burðarásinni með hrópur.:, og köll-
Sigruðu helmingi oftar.
Þegar hin fræga vísnasöngkona
Jósefína Baker var einu sinni stödd
í ríkmannlegu samkvæmi í París,
hitti hún þar þekktan marskálk. Mar-
skálkurinn horfði með vanþóknun á
allar hinar dýrindisklæddu konur og
glitrandi gimsteina þeirra.
—íHvað er að, herra marskálkur,
spuði Jósefína.
— ÖH- þessi sóun fer í taugarn-
ar á mér, svaraði marskálkurinn. Vit
ið þér, að allt það fé, sem franskar
konur nota til klæða og skartgripa-
kaupa, er helmingi meira en það,
sem herinn fær til afnota.
— Það er vel mögulegt, svaraði
Jósefína. En vitið þér, herra mar-
skálkur, að franskar konur vinna
helmingi fleiri sigra en franski her-
inn?
Buxurnar.
Á frönsku hóteli sat eðlisfræðing-
urinn Ampére (1775—1836) og las í
blaði sínu. Þegar hann fletti í blað-
inu, var hann svo óheppinn að fella
um blekbyttu, sem stóð á borðinu.
Blekið helltist yfir annan hótelgest,
ríkan bankastjóra frá París. — Þetta
var hræðilegt óhapp, sagði eðlisfræð-
ingurinn afsakandi. En auðvitað bæti
ég yður buxurnar. Viljið þér vera
svo vænn að afhenda mér heimilisfang
um. Það kom jafnvel fyrir að þeir
reyndu frekari aðgerðir til þátttöku,
ef eitthvað sérstaklega spennandi var
á seyði. Nú hafa menn lært að horfa
án þess að taka verulega afstöðu til
þess, sem er að gerast á tjaldinu.
Blóðsúthellingar, sprengingar, morð
og allur sá hryllingur, sem mestur
finnst í veröldinni, þykir aðeins
skemmtiatriði og ástæðulaust með
öllu að láta sér bregða.
Meðan menn skildu ekki frumor-
sök náttúruaflanna, voru þau andar.
Stormurinn hét Kári og sjórinn Æg-
ir, hver ögn var lifandi. Álfar og
huldufólk bjuggu í steinum og klett-
um og tröll og forynjur í fjöllurn.
Nú er öldin önnur. Trúin á stokka og
steina hefur orðið að víkja fyrir vél-
inni og hinn Fullorðnt lifir án trú-
ar og tilgangs Æðsta markmið hans
er að eignast þægindi og r-ixandi
álit. Lífið er honum lítils virði.
Hann lifir fyrir bílinn og húsið og
gleymir að vera til. Það er því sann-
arlega ekki undarlegt, þó að flest
börn missi hæfileikann til að tjá sig
og leika sér á gelgjuskeiðinu. Já svo
tómt getur lífið orðið, að menu eigi
sér engin tilhlökkunarefni. Þá minn
ast þeir þess með tregðu, þeg3r þeir
voru börn og allt var lifandi
yða.. og þa skai ég senda vður fjár-
hæðina.
En bankastjórinn varð öskuvondur.
— Ég þekki yður ekki, öskraði
hann, og þér verðið að borga bux-
urnar hér á staðnum. Þær kostuðu
80 franka.
— Sjálfsagt, sagði eðlisfræðingur-
inn vinsamlega. tók upp veski sitt
og borgaðj fjárhæðina. Síðan bætti
hann við: — En nú verð ég að
krefjast þess, að þér notið ekki bux-
urnar rnínar lengur. Þér treystið mér
ekki, og ég get því ekki borið traust
til yðar. Viljið þér gjöra svo vel að
rétta mér buxurnar þegar í stað.
Bankastjórinn mótmælti, en árang
urslaust. Og þar sem allir þeir hótel-
gestir, sem höfðu fylgzt með atburð-
inum, stóðu með eðlisfræðingnum,
varð bankastjórinn að afhenda buxur
sínar undir hlátrasköllum og híi við-
staddra og flýja síðan sem skjótast
til herbergis síns.
Næst dyrunum.
Tristan Bernard (1866—1947), fræg
ur rithöfundur og háðfugl, var eitt
sinn spurður að því, hvaða málverk
hann myndi taka með sér úr mál-
verkasafninu Louvre, ef eldur brytist
skyndilega út og hann væri staddur
þar inni. — Það, sem væri næst út-
göngudyrunum, svaraði hann.
KORN 0Q MOLAR
568
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ