Tíminn Sunnudagsblað - 10.07.1966, Blaðsíða 19
ÚR FÓRUM ALDARINNAR
SUNNUDAGSBLAÐ
V
Styrjöldin 1904-1905 var óumflýj-
anleg vegna útþenslustefnu Japana
og Bússa í hinum fjarlægu Asíu-
löndum. Japan hafði verið einangr-
að frá heimsviðburðunum frá því um
1850 og margir reiknuðu með því,
að Japan yrði brátt innlimað 1 ný-
lenduveldi hvíta mannsins, enda var
nágrannaland þess, Kína, á góðum
vegi með að hljóta þau örlög. En
í stað þess gerðist það ótrúlega, að
Japan varð eins konar afbrigði’.egur
fulltrúi hinnar vestrænu menningar,
hvað verktækni áhrærði, eftir að hafa
komizt í kynni við menningu hvíta
mannsins. Það tók Japani ekki nema
þrjátíu ár að breytast úr miðalda-
legu lénsríki í nútíma iðnaðarríki.
Japan byggði upp her sinn samkvæmt
þýzkum fyrirmyndum og flota sinn
eftir enskum fyrirmyndum. Öll
kennsla var skipulögð eftir beztu
amerískum fyrirmyndum. Fólksfjölg-
un var geysilega ör. Um 1870 var
þjóðin um 30 milljónir manna, en
fjörutíu árum síðar var hún orðin
50 milljónir manna. Árið 1895 sigr
uðu Japanir Kínverja í mikilli styrj
öld, sem var raunverulega sprottin
af þörf Kínverja fyrir meira land
rými. En rússneska keisarastjórnin
neyddi þá til að láta af hendi við
sig talsverðan hluta kínversks lands,
sem Rússar ^íðan stjórnuðu í sam-
ræmi við samkomulag við Kínverja
sjálfa árið 1898.
í Rússlandi hafði allstór hóp
ur áhrifamanna þá skoðun, að Rúss
ar ættu að vinna Asíulöndin undir
sig smátt og smátt á friðsamlegan
hátt með því að byggja járnbrautir
og ávinna sér verzlunarréttindi. En
aðrir vildu ganga til verks með rót
tækari hætti. Og nú höfðu nokkrir
vafasamir „ævintýramenn" þau áhrif
á Nikulás keisara, að hann hóf að
gera ráðstafanir til þess að leggj«
Kóreu undir sig og Mansjúríu, en á
báðum þessum stöðum gætti mikilla
japanskra áhrifa. Vilhjálmur II.
Þýzkalandskeisari hvatti Nikulás lil
þess að láta til skarar skríða, enda
hafði hann ekkert á móti því, að
rússneski herinn væri upptekinn ann
ars staðar en við hin þýzku landa-
mæri.
Rússar og Japanir héldu nú marga
og ^tranga fundi um þessi sameig-
inlegu áhugamál sín, Kóreu og Man
sjúríu. Keisarinn skipaði stríðssinn-
aðan flotaforingja yfir „umráðasvæði
rlkisins“ í austri, og með því
kunngerði hann raunverulega, að
landsvæði þau, þar sem Rússar höfðu
„fengið að leigu“ mcð samningi sín
Nogi stendur fyrlr miðju, umkringdur foringjum sínum og skálar viS myndavélina.
Á borSinu stendur rússnesk sprengikúla upp á endann. Þelr höfSu hana á borS-
inu til þess aS auka matarlystinal
í síðasta blaði var lítillega fjallað
um Búastríðið, sem um skeið virtist
ætla að verða hinu brezka heims-
veldi allerfitt viðureignar. Hér verður
nú vikið að öðru stríði, sem átti sér
stað skömmu upp úr aldamótunum,
þ.e. styrjöldinni milli Japana og Rússa
1904—1905. Það er þó ekki af stríðs-
ást, að þessar styrjaldir eru teknar
til meðferðar hvor á eftir annarri,
lieldur vegna þess, að báðar eru þær
sögulegir atburðir.
Styrjöld Japana og Rússa verður
þó að teljast miklur afdrifaríkari en
Búastríðið. í fyrsta lagi áttust þarna
við tvö mikil herveldi sem bitust
með öllum þeim tækjum, sem samtíð
in hafði yfir að ráða, og í öðru lagi
komu Japanir algerlega á óvart með
hinni miklu hernaðargetu sinni, sem
sýndi ótvírætt, að Asíuþjóð gat til-
einkað sér tækni hims hvíta manns,
og staðizt honum snúning, ef því var
að skipta. Þessi styrjöld hafði líka
meðal annars geigvænleg áhrif á þró-
un innanlandsmála í Rússlandi og
átti sinn þátt í því, að hrinda rússn-
esku þjóðinni út I býltingu. Það var
um Japani eins og Búa, að þeir upp
skáru samúð og menn hrifust af hug
rekki þeirra og hreysti, glöddust yfir
sigrum þeirra gegn hinu volduga keis
aradæmi, sem var að vísu ekki vold
ugt nema í yfirborðslegum skilningi,
þar sem innviðir þess léku á reiði-
skjálfi. Hatursmenn þess sleiktu út
yfir óförum þess gegn hinni „litlu
og elskulegu þjóð“, Japönum.