Tíminn Sunnudagsblað - 16.10.1966, Blaðsíða 17

vel, hvað ég reyndi að hitta -þig, en
þú hljópst alltaf í hvarf.“ Ja, þú
getur ímyndað þér, hvað mér sló fyr-
ir brjost að sitja svona við hliðina
á manni, sem hafði reynt að drepa
mig. Ha, ég stökk úr bílnum og sagði
manninum, að hann skyldi þakka guði
fyrir, að ég sæi enga lögreglu. Ja,
svona getur maður hitt gamla kunn-
ingja alveg óvænt. Það voru hryllileg
ar mannverur, þessir HlPU-menn,
enda hataði fólkið þá eins og djöful-
inn sjálfan. Það skeði margt hrylli-
legt í Kaupmannahöfn á stríðsárun-
um. Einu sinni tók lýðurinn HIPU-
mann, þar sem hann stóð vörð úti
á götu, gelti hann með vasahníf og
hengdi hann upp í ljósastaur. Ha,
það var svart maður.
Sigurjón stendur á fætur, enn
óskotinn, og minnist alls þessa með
sömu kumpánlegu glettninni.
— Allir töluðu um stríð, íólkið
hugsaði um stríð, fólkið dreymdi
stríð, og aftur stríð, Kaupmannahöfn
var ein allsherjar fanganýlenda.
Hann gengur að vinnuborðinu, tek
ur upp sköfu og hreinsar á sér negl-
urnar af stakri umhyggjusemi.
— Heyrðu, ég man þó eftir einum
manni, sem hafði ekki hugmynd um,
að stríð geisaði í heiminum. Ilann
vissi það bókstaflega alls ekki, eða
gerði sér að minnsta kosti alls ekki
grein fyrir því. Það var Otto Gelsted.
(Otto Gelsted er danskt ljóðskáld,
talinn eitt fremsta ljóðskáld Dana á
þessari öld. Hann er fæddur 1888 og
lifir enn.) Ég kynntist honum fljótt
í Höfn. Hann hafði alltaf og hef-
ur enn mikinn áhuga á íslandi, og
allir íslendingar eru vinir hans. Ég
held, að fáir Danir vilji íslandi eins
vel og hann Gelsted. Ég kynntist hon
um einfaldlega vegna þess, að ég var
íslenzkur, og við urðum miklir vin-
ir. Hann er sá bezti og skemmtileg-
asti maður, sem ég hef þekkt. Og
hann hafði einn stórmerkilegan hæfi-
leika, skal ég segja þér. Hann gat
nefnilega húðskammað og nítt fólk,
án þess að segja eitt aukatekið ill-
yrði eða bölvað. Og hann gerði dálít-
ið mikið að þess háttar. Og sumum
er hálfilla við hann, því að hann
hefur farið svo illa með þá, án þess
að vera dóni En hann gat líka verið
eins bitur og orðheppinn í Ijóðum
sínum og vísum. Og mér er sérstak-
lega minnisstæð þessi vísa, sem sýnir
eimmitt vel skoðun Gelsteds á lífinu
og tilverunni. Heyrðu, bíddu nú við,
já, hún er einhvern veginn svona:
Skal við havne til sidst í en skumring
hvor de rödeste katte er grá,
ga til grunde í alskens forplumring
som en ándelös ladegárdsá
og gá væk. Vi er trætte af at tro pá
de forsonlige udviklingsmænd,
for vi ved at för fanden fár sko pá
er de erdt í det gamle igen.
Já, svona komst Gelsted að orði,
ég held ég hafi alveg farið rétt með
það. Hann kunni að nota sína dönsku
finnst þér ekki? Ég man þegar við
hittumst fyrstu skiptin, þá sagði
hann við mig, að hann skyldi kenna
mér góða dönsku, beztu dönsku í allri
Danmörku, og það gerði hann. Hann
gerði mig alveg fullnuma á því máli,
en hann áleit, að maður hefði fullt
vald á tungumáli, ef hann gæti skamm
azt og rifizt, án þess að bölva. Og
þetta tókst með mig, en ég skal ekki
fullyrða, að ég sé eins flinkur og Gel
sted. Sko, hann gat alls ekki þagað,
þegar slíkt átti við. Ef honum þótti
ástæða til að segja eitthvað, þá gerði
hann það, án þess að hilca. Aiveg
sama, hvernig á stóð. Þetta voru
hreinustu vandræði fyrir okkur, vini
hans og félaga, því að við dauöskömm
uðumst okkur fyrir hann oft og tíð-
um. En hann gat alls ekki skammast
sín fyrir neitt. Ilonum fannst bara
sjálfsagt að segja það, sem honum
bjó í brjósti. Hann hefði hiklaust
gengið fyrir kónginn og sagt, að
hann væri bjáni, ef honum hefði þótt
ástæða til þess. Sko, og svo var hann
svo sniðugur að finna höggstað á
fólki, og hann mældi menn út, gerði
sér grein fyrir andlegu ásig'komulagi
fórnarlambsins og hagaði síðan
ádrepunni til samræmis við það. Og
þvílíkar óskapa pillur, maður. Hann
hreint og beint malaði menn í smátt,
ha.
Sigurjón leggur frá sér sköfuna.
— Tungan í Gelsted var akkúrat
eins og blaðið í sköfunni hérna. Beitt
og hvöss, hörð sem stál. Eini mun-
urinn er sá, að hún lét ekki
að stjórn. Stundum var tiann hreint
eins og barn. Við höfðum einu sinni
bollaleggingar uppi um það, að bjóða
honum hingað til íslands, hann er
mikill vinur margra hérna heima,
Gunnars Gunnarssonar, já yfirleitt
allra listamanna, sem hafa verið úti
í Höfn, en við hættum víð það. Við
vorum hræddir um, að hann myndi
segja einum of mikið við íslenzka
ráðamenn, þegar hann hitti þá í
opinberum 'veizlum. Ha!
Honum þótti sérstaklega gaman að
pína fólk, sem hann kallaði „halv-
begavet," það er að segja fólk, sein
var hvorki heimskt né gáfað, hvorki
fávitar né ofvitar, heldur svona á milli
vita. Nei, Gelsted mátti ekki kómast
í tæri við hið opinbera hér uppi á
íslandi. Hann hefur aldrei komið
hingað. Ég reyndi stundum að stríða
honum, en það tókst yfirleitt ekki.
Jú, einu sinni varð hann fonnemáður
út í mig, þegar ég orti um hann
svona vísu og hafði yfir upphátt fyrir
hann:
Er du dum sá vær blot stum
men með en klögtig mine,
sá nár folk pá dem ser
tænker dþd og pine.
Konumynd
Sigurjón skellihlær, tekur ofan
pottlokið og strýkur höfuðið.
— Já, maður, loksins varð hann þá
svolítið vondur út í mig, en það stóð
ekki lengi.
Heyrðu, en svo kom stríðið til
allra, nema Gelsteds. Hann vissi svo
sem, iivað var að ske í kringum hann
en hann gat ómögulega sætt sig við
að vera í stríði. Ilann vildi vera frjáls
maður og geta sagt áfram allt, sem
honum fannst þörf á. Hann var
rauður og skrifaði í Land og Folk og
var ekkert blíðmáll í garð Þjóðverja.
En það var ekki nóg með, að hann
úthúðaði þeim í blaðinu, hann réðist
líka á þá á götum úti.'og slíkt athæfi
var stórhættulegt í allra augum, nema
Gelsteds. Heyrðu, hann drakk mikið
og var oft mikið fullur, og þá fylgdi
ég honum tíðum heim til hans. Tvisv-
ar gerði hann mig svo skelkaðan á
slíkum næturferðum, að ég beið bara
eftir að skotinu beint í hjartað.
í fyrra skiptið mættum við nokkr-
um þýzkum liðsforingjum. og skiptir
engum togum, en Gelsted hristir mig
af sér, stillir sér upp fyrir framan
liðsforingjana og fer að syngja Inter-
nationalinn fullum hálsi. Liðsforingj-
arnir urðu auðvitað mjög styggir á
svipinn, en létu okkur sleppa, aðal-
lega vegna þess, hve við vorum vel
við skál. .
í seinna skiptið erum við að koma
út úr sporvagni og göngum þá fram
á þýzka liðsforinga, og Gelsted hneig-
ir sig djúpt og segir: Mit Leid (því
miður). Was meinen Sie (hvað eigið
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
881