Tíminn Sunnudagsblað - 30.10.1966, Blaðsíða 15

verk eða nokkra handavinnu í sæti
|inu. Ekki man ég til, að ég sæi
íiann taka prjóna í hönd. Við norður
stafn á loftinu var lítill ofn og mó-
kassi við ofninn, sem var fylltur á
morgnana. Skaraði karl niður ösku
og bætti á ofninn á daginn.
Eftir aldamótin var hætt að
skammta hverjum á sinn disk á heim-
ili foreldra minna, svo sem víðast
var áður siður um sveitir. AUir borð-
uðu eftir það við sama borð, nema
Kristján gamli — hann heimtaði að
fá sinn mat sér á diski og sér í skál,
en matarskál sina nefndi hann spil-
komu. Hann fór að mat sinum með
sérstökum hætti og borðaði jafnan
hið bezta síðast, til dæmis feitasta
kjötbitann. Kartöflur voru þá minna
etnar en síðar, en brauð og smjör
aðalátmaturinn. Fyrstu brauðsneið-
arnar gerði hann aðeins ígráar af
smjöri. En smjörið ofan á síðustu
sneiðunum átti helzt að vera þykkara
en brauðið.
Ekki fór karl á fætur venjulega á
veturna fyrr en rétt um morgunverð,
sem var borðaður, þegar piltar komu
úr fjárhúsum. Hann þvoði sér jafn-
an úr köldu vatni og sápulaust mjög
vandlega um munn, nef og augu, þeg
ar er hann kom niður, gekk síðan út
og signdi sig með mestu virktum og
fór svo að taka í pokaskjatta sína
og bera heim að dyrum.
Kristján var mikill munntóbaks-
maður og kaffimaður. Hann átti sér
stóran bolla, sem hann drakk jafnan
úr með öðru fólki. En auk þess hit-
aði hann sér sitt eigið kaffi, þegar
hann kom inn á morgnana. Eldstóin
var gömul kolavél með stórum hringj
um yfir eldhólfi og öðru hliðarhólfi
minna. Stóra hólfið kallaði hann
kaffihólf, en heimilisfólkið matar-
hólf. Hann var aðgangsfrekur að
komast að stóra hólfinu við kaffi-
hitur sínar. Eldakonum líkaði mið-
ur.
Ekki var rennt á í einni lotu. Fyrst
renndi hann mjög litlu á og hellti
í sinn eigin bolla. Síðan nokkru
meira, en það kaffi fengu foreldrar
mínir og > fjármaðurinn, sem gaf
Kempu. En loks var rennt miklum
mun meira á og fengu þá allir, sem
viðstaddir voru. Kaffi sitt, sykur og
tóbak fékk hann sent frá Akureyri,
og sá Jón Stefánsson, dóttursonur
hans, um að hann þryti aldrei þá
hluti. Mestan hluta flestra daga sat
Kristján inni á rúmi sínu og las
guðsorð, mest sálmabókina. Þó gekk
hann oft út, einkum ef von var gesta,
en þjóðleið lá um blaðið. Er gestir
gistu eða töfðu, hafði hann mjög
gaman af að spjalla við þá og spyrja
tíðinda, og hafði margur gaman af
karli, því að hann var orðhnyttinn.
Eitt starf fékk Kristján sérstakt á
hverju vori: Snjólaug á Laxamýri
sendi honum jafnan nokkra poka af
Gamla húsið í Yztafelli, sem reist var fyrir síðustu aldamót. í þessu húsi dvaldisf
Kristján Jóhannesson þau ár, er var hann hjá Sigurði í Yztafelli.
Ljósmynd: Páll Jónsson.
óhreinum æðardúni. Þá fékk Kristján
ullarþvottapottinn og setti á hlóðir
frammi í gamla eldhúsi og hitaði
dúninn. Hann átti stóra grind með
mörgum snærisstrengjum. Hann tók
heitar dúnviskar og urgaði á streng-
ina og við það losnaði mikið af
mori. En marga daga var karl síðan
að tína fisið úr dúninum og þótti
dúnn hans vandaður. Þenna dún
seldi hann og hafði þannig vasapen-
inga, sem mest fóru fyrir brenni-
vín.
Kristján hélt sig heima á vetrum,
en eftir að vegir urðu færir, var
hann oft á ferðalögum á Kempu sinni,
bæði til kunningja innan sveitar, en
þó sérstaklega til Akureyrar og Húsa
víkur. Á Akureyri hitti hann dóttur
sína og dóttursyni, sem voru honum
kærstir allra.
Á Húsavjk hélt hann til hjá Árna
Sigurðssyni frá Hálsi í Kinn, sem
verið hafði vinnumaður hjá Sigur-
jóni á Laxamýri og var í miklu vin-
fengi við allt Laxamýrarfólkið. Jafn-
an kom hann í Laxamýri á Húsavík-
urferð. Aldrei samdi þeim vel bræðr-
unum, Sigurjóni og Kristjáni. Báðir
voru þeir drykkjumenn miklir á
yngri áirum, en Sigurjón hætti
drykkju snemma og þoldi ekki
drykkju Kristjáns. Snjólaug á Laxa-
mýri lét aldrei tækifæri hjá líða að
gleðja Kristján.
Kristján kom jafnan drukkinn
heim úr kaupstaðarferðum og svo vel
nestaður, að entist eina til tvær
nætur. Árni Sigurðsson mun hafa
útvegað honum vín á Húsavík, en
Jón Stefánsson á Akureyri. Margoft
sendi Jón honum flösku, þegar ferðir
féllu til.
V.
Kristján var hæglátur og fámáli
hversdagslega. En drukkinn var hann
ofsakátur og fjörugur, hélt langar ræð
ur og sagði miklar sögur, sumar af-
burðasnjallar. Málfar hans var sér-
stætt og áherzlur miklar og lék hann
frásagnir sínar með svipmóti og
snöggum brigðum á málrómi og hreyf
ingum. Nokkuð skal sagt frá ræðum
hans og sögum, sem þó njóta sín
lítt í rituðu máli. Er Kristján fékk
fékk flösku að kvöldi, varð sjaldap
svefnsamt á loftinu. En furðulega
var hægt að una við ræður hans og
sögur og festa í minni. Aldrei sá ég
hann reikulan á fótum, þó að drukk-
inn væri, og jafnhress var hann
næsta dag.
Kristján elskaði vín af öllu hjarta
og taldi það allra meina bót. Enga
hataði hann svo sem góðtemplara.
Einu sinni kom þessi saga:
„Það vildi ég, að andskotinn í hel-
víti kæmi nú og setti upp rá frá
Húsavíkurfjalli á Víknafjöll, þvert
yfir flóann, og tæki svo alla sítí|
góðtemplara og spyrti þá samn, tvo
og tvo, og hengdi á rána. |>ao væfi
gaman að sjá þá dingla, litlú greý-
in, si svona.“
Síðan lék hann mann, sem var |ð
hengjast, lygndi auguhúm með tung
una lafandi, teygði hálsinn upp Og
927
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ