Tíminn Sunnudagsblað - 30.10.1966, Blaðsíða 16

aftur og lét korra í sér og kippi
fara um limi.
Áður en laxakistur voru notaðar -
á Laxamýri, var mest veitt á laxa-
krók undir fossunumv Ekki kann-
ast nútímamenn við þá veiðiaðferð,
né vita, hvernig krókurinn var. En
Kristján taldi veiðar með laxakrók
hina göfugustu veiðiaðferð og mestu
íþrótt og sagði margar sögur af við-
ureign sinni við stórlaxa.
Árni Sigurðsson á Húsavik kunni
margar gamansögur af þeim bræðr
um, Kristjáni og Sigurjóni, og lék
þá báða. Eitt sinn lék hann Sigur-
jón í viðurvist Kristjáns. Þá varð
Kristjáni að orði:
„Slcammast máttu þín, Árni — Sig
urjón, sem tók þig upp af götu sinni
og gerði úr þér íðilbezta krókmann."
Sigurjón var eigi síður fyndinn
en Kristján.
Þegar Árni fór úr Laxamýri, gaf
Sigurjón honum góða mjólkurkú.
Árni byggði sér hús á Húsavík, en
hafði engin tök á að eiga þar kúna.
Hann seldi hana, en eignaðist orgel
um sömu mundir. Ekki fannst Sigur
jóni þetta búmannlegt. Eitt sinn kom
Sigurjón til Árna á Húsavík og var
Árni þá að spila á orgelið.
„Fallega baular hún nú, kusa, ‘
sagði Sigurjón.
Þetta er síðan orðið að orðtaki i
Þingeyjarsýslu.
Davíð frá Fagraskógi var náfrændi
þeirra Laxamýrarmanna. Ekki veit
ég, hvort hann hefur heyrt stytztu
útgáfuna af Gullna hliðinu, en hún
er ættuð frá Kristjáni Jóhannessyni.
Hér eru tildrögin:
Efalítið hefur Kristjáni fundizt
hann beittur misrétti af forlögunum,
sem settu Sigurjón á höfuðbólið og
gerðu hann að ríkasta bónda í hér-
aði, en sjálfur varð hann að lifa sem
ölmusumaður. Gaf Sigurjón með hon
um í YztafelU, en aldrei neitt meira
til annarra þarfa. Hann sagðist ekki
vilja láta hann hafa peninga fyrir
brennivíni. Snjólaug á Laxamýri skildi
betur þarfir Kristjáns og vék honum
margoft. .
Eitt sinn hittust þeir bræður, og
var Kristján drukkinn, en Sigur-
jón tók að deila á hann fyrir drykkju
skapinn. Þá varð Kristjáni að orði:
„Sigurjón, bölvaður. Ekki kemst þú
í himnaríki, nema ef vera kynni, að
Snjólaug gæti' laumað þér í pils-
vasa sinn og smeygt sér inn um gætt-
ina með þig, svo að guð og Sankti
Pétur tækju ekki eftir.“
Kristján lék Snjólaugu, er hann
sagði frá, og smaug inn um hálfa gátt
til næsta herbergis.
Kristján virtist vera mikill trúmað-
ur. Að vísu fór hann sjaldan til
. messu. En hann las guðsorð lon og
don, sitjandi á rúmi sínu, einkum
sálma. Han signdi sig á hverjum
morgni og las bænir að kvöldi. Þó
gat hann gert gaman af eilífðarmál-
um, eins og þessi saga vottar:
„Þegar ég var á Núpum, kom ég
einu sinni frá Húsavík með hest og
sleða í bezta veðri að kveldlagi, en
í sótsvarta helvítis myrkri. Ég reið
á sleðahestinum og fór ísskarir með
Laxá, en á miðri ánni voru álar og
vakir. Á eftir mér komu margir Mý-
vetningar með hesta og sleða. Gráni
minn var viljugur og fór langt á und-
an. Allt í einu brast skörin og ækið
dró mig og hestinn á kolsvarta hel-
vítis kaf. (Nú stóð Kristján upp, fórn
aði höndum og sveigði ásjónu sína
til himins og andlitssvipurinn varð
snögglega bjartur og sem upphafinn).
Ég sá guðs dýrðarhimin uppljómað-
an af skínandi englaásjónum, sem
sungu almættinu lof og dýrð og buðu
mig velkominn inn í sitt ríki. Ég sá
hið gullna hlið himnarikis og hurð
þess og vildi grípa í snerilinn og
ganga inn. (Nú formyrkvaðist svipur
Kristjáns, hann seig saman og stapp-
aði niður fótunum). O-o, ho-ho-ho“
sagði hann sínum dimmasta
rómi. „Djöfull, þetta var þá stertur-
inn á Grána. Bölvaður ég. Ég reif
hausinn upp úr vatninu. Svo komu
andskotans Mývetningarnir og drógu
mig upp úr, Grána o" ækið. Síðan hef
ég oft séð inn í eilífðina og aldrei
nema kolsvarta helvítis myrkur.“
Kristján hataði mjög dragsúg í hús
um. Hann var mjög hneykslaður yfir
hinum nýju timburhúsum, sem risu
víða um aldamótin. Beztu íveru-
húsin taldi hann vera þiljaðar bað-
stofur með skarsúð, en þær voru ný
tízka í æsku hans.-
Piltaloftið í Felli var mjög hlýtt,
upphituð stofa og ofn við dyr, en
þar var frekar lágt undir loft. Hægt
var að opna glugga yfir rúmi pilta,
og gerðu þeir það, þegar þeim sýnd-
ist. Þvi reiddist Kristján og kallaði
gluggann „súggat". Af þessu reis mik
il deila, og mun það hafa verið ein
orsök þess, að Kristján fluttist í
Gvendarstaði vorið 1909.
Bændaför var farin 1910. Þrjátíu
norðlenzkir bændur fóru ríðandi suð-
ur um sveitir til Borgarfjarðar og
Suðurlands, en síðan norður Kjöl.
Ég var einn í þeim hópi. Við Geysi
slóst Þorsteinn skáld Erlingsson í
förina, ásamt Guðrúnu, konu sinni,
og urðu okkur samferða norður.
Þau fylgdust með mér alla leið norð-
ur í Köldukinn, og gistu þau hjón
þá í Yztafelli. Síðla dags héldum við
sem leið lá norður frá Krossi. Þegar
við komum neðan við Landamót, er
þar fyrir Kristján Jóhannesson á
Kempu sinni. Hryssan var stöð og
vildi heim á bæinn, en Kristján
viidi halda leið sína norður. Hvorugt
lét undan, fyrr en Kempa sá hest
minn, sem hún heilsaði nú, því að
þau voru hagvön saman. Leiðin lá
þá frá Landamóti yfir Fellið. Kristj-
án. var nú að koma frá Akureyri,
glaður og vel drukkinn. Þegar við
héldum norður Fellið, blöstu við
framhús með miklum, hvítmáluðum
þiljum á bæjunum á móti — Hall-
dórsstöðum, Finnsstöðum og Fells-
seli. Kristján og Þorsteinn riðu sam-
síða og ræddust við.
„Hér er vel hýst og reisulega"
mælti Þorsteinn.
„0-o-ho-ho,“ sagði Kristján dimm-
um rómi, þrungnum fyrirlitningu.
„Segðu þetta ekki. Fólkið hefur hrófl
að þessu upp, af því það vill losna
við foreldra sína, gamla og vesala.
Ég var sjö ár á loftinu í Felli. Þar
var alltaf djöfuls súgur og trekkur,
og Sigurður vinnari reif alltaf opið
súggatið. Svo fór ég út í Gvendar-
staði, af því að ég vissi, að þar var
súðarbaðstofa. En það var þá hurðar-
laust helvíti. Vondur er Helgi, verri
Ragnar, en verstur helvítis köttur-
inn að rífa alltaf úr súggatinu."
Margt fór þeim á milli fleira, Þor-
steini og Kristjáni, og hafði Þor-
steinn gaman af karii. Kempa fékk
að ráða því, að Kristján fór í Fells-
sei og gisti þar. Um morguninn eftir
leit Þorsteinn út um gluggann í
Yztafelli, þegar Kristján reið í hlað.
Þorsteini varð að orði:
Kristján minn er komin hér
með krummanef úr stáli.
Guðrún botnaði:
Ég held ég megi hraða mér
að hitta karl að máli.
Tókust enn viðræður þeirra hjóna
við Kristján, og þóttust þau ekki
hafa hitt fyrir sérkennilegri öldung.
Aðalbjörg Björnsdóttir frá Barna-
felli var vinnukona í Yztafelli sam-
tíða Kristjáni. Það kom í hennar
hlut að bera Kristjáni mat og sækja
til hans matarílát. Bogga var þá um
tvítugt, hnellin og mjúkholda eins
og títt er um stúlkur á þeim aldri.
Oft voru glettur í góðu á milli þeirra
Kristjáns. Kristján nefndi hana „þrif-
leg sína.“ Einhvern tíma sagði Bogga,
að mikið væri ■ fyrir honum haft og
um hann hugsað. Þá kom þessi saga:
„Um mig hugsað! Það tæki eng-
inn eftir'því, þó að ég dræpist. Hún
mundi koma með matinn og henda
honum á borðið dag eftir dag:
Kristján, Kristján, hérna er matur-
inn þinn. Loks þegar diskastaflinn
er kominn upp í loft og ekki kemst
meira fyrir, fer hún að gá í rúmið:
Kristján, Kristján, þvi étur þú ekki?
— Nú hann er dauður, karlskratt-
inn! — Svo er ekki sinnt meira um
það. Loksins þegar maðkarnir, tólf
álna langir helvítis dólpungar, eru
farnir að skríða niður stigann, kem-
ur þó Sigurður greyið inn að skák-
inni, þó a.ð honum þyki ekki gott
928
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ