Tíminn Sunnudagsblað - 06.08.1967, Blaðsíða 20

I
Skarðsdúkur. Hanri er kenndur við Skarð á Skarðsströnd, var varð-
veittur ( kirkju þar. í dúkinn eru saumaðar myndir dýrlinganna
Þorláks, Ólafs konungs, Magnúsar eyjajarls, Hallvarðs, Benedikts
og Egidiusar. 'Fyrir ofan er letrað: abbadis Sólveig Brandsdóttir á
Reynisnesi.
þær, sem ekki eru taldar
1 stofnskrá, voru þessar:
Fjall á Skagaströnd, Hraun
á SJffga, Nes á Skaga,
Malland, SkefiÆstagir., Skíðastaðir,
Heiði, Veðramót, Tunga í Skörð-
um, Hryggir, Brúarland í Skörð-
um, Brúarland í Deildardal, Ham-
ar, Keta á Skaga, Kjartansstaðir,
Reykjarhóll, íbishóll. Daufá,
Reykjavellir, Rugludalur, Leifs-
staðir, Dæli, Dúkur, Þröm, Melur,
Geirmundarstaðir. Búfjáreign
klaustúrsins var þá 206 nautgripir,
sauðfé 598 og hross 47, og hefur
þetta verið álitlegt bú. Ráðsmaður
var þetta ár séra Gamli Björnsson.
Talið er, að Barbara abbadís hafi
andazt 1460.
Við klaustursstjórn tók þá systir
Agnes, dóttir Jóns á Móbergi í
Langadal, Jónssonar, en systir Ás-
gríms, ábóta á Þingeyrum, og Þor-
valds á Móbergi, föður Bjargar,
konu Jóns lögmanns Sigmundsson
ar. Var Agnes fyrst príorinna, en
síðan vígð abbadís. Agnes hefur
ætlað að gerast nokkuð sjálfráð í
klaustursstjórn, að því er virðist.
Hún hafði til að mynda í hyggju
að ráða ráðsmann, Þorleif Árnason
í Glauonbæ, á móti vilja Ólafs
Rögnvaldssonar Hólabiskups.
Gerði biskup abbadís áminningu
og lét hana og systur heita sér
hlýðni og hollustu. Ráðsmaður á
Reynistað varð síðar séra Jón
Þorvaldsson, bróðursonur Agnes
ar, síðar ábóti á Þingeyrum. Hinn
4. febrúar árið 1493 gekk til systra
lags í klaustrið merk kona, er síð-
ar átti eftir að verða seinasta abba-
dís þess, Sólyeig Hrafnsdóttir, lög-
manns á Rauðuskriðu (þess sem
átti í Hvassafellsmáli við Ólaf
biskup Rögnvaldsson, svo sem al-
þjóð er kunnugt), Brandssonar.
Sólveig gaf með sér jörðina
Skarð í Fnjóskadal. Bróðir Sól-
veigar var Brandur, príor á
Skriðuklaustri, og bróðursonur
hennar Hrafn yngri, lögmaður í
Giaumbæ, tengdasonur Jóns bisk-
ups Arasonar. Þessar eru taldar
nunnur í klaustrinu um aldamótin
1500: Guðbjörg Pálsdóttir, Helga
Þorkelsdóttir, Steinvör Guðólfs-
dóttir, Þorgerður Jónsdóttir, Þór-
dís, systurdóttir Agnesar, Sólveig
Hrafnsdóttir og sjálf abbadisin
Agnes, alls sjö talsins. En tíu
nunnur voru í klarœstrinu árið
1430. Agnes mun hafa dáið há-
öldruð árið 1507.
Gottskálk Nikuláswon biskupt-
vigði Sólveigu Hrafnsdóttur til
abbadísar heima á Hólum hinn
áttunda dag jóla 1508. Merkasta
mál klaustursins um daga Sólveig-
ar var svonefndur lambadómur,
sem klerkar Gottskálks biskups
ásamt Einari ábóta á Þverá og
Nikulási príor kváðu upp 28.
marz 1514. Dæmdu þeir „hvern
bónda sem búa á milli
Hrauns á Skaga og Hofs
í Dali, með Hólmi og Hegra-
nesi, eða um hálfan Skaga-
fjörð, skyldan til að ala lamb
fyrir Reynistaðaklaustur, en gjalda
3 marka sekt sá er neitaði.“ Sól-
veig átti í ýmsum málaferlum, til
dæmis við Brand Ólafsson, lög-
réttumann í Húnaþingi og Jón
nokkurn Guðmundsson, sem hélt
klausturjörðina Hof á Skagaströnd,
og hélt vel á rétti sínum og klaust-
ursins. Sólveig var mjög frænd-
rækin, og gaf hún Hrafni lög
manni, frænda sínum, jörð þá, sem
hún lagði með sér til klaustursins
með samþykki klaustursystra og
Jóns biskups, tengdaföður Hrafns.
og var bréf um gjöfina gert 23.
marz 1527. Vart hefur þó gjöf
þessi verið í samræmi við almenn
kirkjulög. í tíð Solveigar, árið 1525
voru taldar eignir klaustursins.
Voru þá jarðir í byggð 42 og í
eyði 7 jarðir. Búfjáreignin var 114
nautgripir, sauðfé 520 og hross
33. Sólveig abbadís hefur verið
nafnkennd höfðingskona á' sinni
668
T I M I M N — SUNNUDAGSBLAÐ