Tíminn Sunnudagsblað - 20.08.1967, Blaðsíða 5

landa í þarfir sía'ðarins og hét
„I>orlákssúð“ (eftir Þorláki helga).
Þá lét hann hlaða garð mikinn
umhverfis Skálholtskirkju henni
til varnar og er af því nefndur
„grjótbiskup" í Krukksspá. Hann
var maður stórauðugur og fésam-
tis og hélt mjög fram réttindum
kirkju og kennilýðs, hirtjngasam-
ur við stórbokka og yfirgangs-
menn gegn heilagri kirkju. Fræg-
astar eru deilur hans við Torfa
ríka Jónss.on, sýslumann í Klofa
stökkunum. „Og svo eruð þér
harðstakkaður, Björn,“ er sagt, að
Steifán hafi mælt. Sættust þeir í
það sinni, og önduðust báðir ári
síðar. Leiðarhólmssamlþyikkt 1513
var gerð gegn ofríki þeirra bisk-
upanna, Stefáns og Got.tskálks á
Hólum, O'g voru hvatamenn henn-
ar Björn í Ögri og Jón lögmaður
Sigmundsson.
Hvað sem hægt er að segja um
valdabaráttu Stefáns biskups oa
fégirni, var hann hæglætismaður
á laugardegi, hann var biskup nær
átta vetra og tuttugu. Hanr. var
settur og vand'átu,- í lærdómi sir-
um og Jifnaðú og var svo ham-
ingjumikill að hann fékk laagt
stórinennsku smna óvini Eftir
hann var ógrynni lausafjár. Þetta
með öðru talið 400 tólfræð (480)
hestar sem hann átti sjálfur, 300
tólfræð stikur vaðmáls, 400 tólf-
ræð og 32 stikur af góðu klæði,
21 stykki af varningsklæði, 700
tólfræð stikur lérefts, hálf vætt
dýrlingum. Ólafur helgi er í miðju, sankti Pétur í efra hernl tH vlnstri, heilegur Mikkiáll fyrir neðan hann, Páll postuli
I efra horni til hasgri og Guðmundur góði þar fyrir neðan.
(d. 1504), og mág hans, Björn
sýslumann Guðnason í Ögri (d.
1518). Eru þjóðsögur til af skipt-
um þeirra Torfa. Inn í mál Björns
og Stefáns ófust erfðadeilur inn-
an Vatnsfjarðarættar, sem urðu
langæjar, og krafa kirkjunnar til
staðarins í Vatnsfirði. Lukust þau
mál nálega með sigri Stefáns, en
herhlaup voru millum þeirra
Björns og liðssafnaður. Sagt er, að
sumarið 1517 hafi Stefán
biskup komið i Ögur með
300 manna og hafi Björn
verið þar fyrir, jafnvel fjöl-
mennari, og var lið hans sumt í
harðneskjum (brynjum) undir
í líferni. Hann lifði nálega sem
munkur, var meinlætasamur í
mat og drykk. Hann styrkti
kristni og menntir með skóla-
haldi á staðnum og stofnun klaust-
urs á Skriðu, sem hann mótaði og
stjórnaði í rúm 20 ár
Svo segir í árbókum Espólíns
um andJát Stefáns biskups: „Síðla
um haustið 1518, eður öndverð
an vetur, tók Stefán biskup sótt
í Skálholtj og var hann þá gam-
all, hann andaðist á Andrésnvessu
(16. okt.) fyrir jól um sólarupp-
komu. Var sent eftir Ögmundi
(ábóta í Viðey) að syngja hann
til moldar, og vaf hÁnn jarðaður
silfurs þrjár merkur og þrír aur-
ar umfram, í gyllinum (pening-
ar) virt fyrir 63 hundruð, 11 fin.g-
urgull, 12 handsol (peningar) 2
daggarðar búnir, 4 pör hnífa búið,
kross feátarlaus, silfurlindi og af
sprotinn, Agnús dei (guðs lamb)
með festi, 2 kistur fullar af reyk-
elsi og ógrynni jarða af auki.“
Slíkt var bú þessa auðuga og
volduga biskups, stofnanda og
yfirmanns Skriðuklausturs.
Mun þá haldið áfram að segja
frá klaustrimu á Sfcriðu, en ævi-
atriði Stefáns voru sett hér inn
til glöggvunar og fróðleiks.
Jlér skal þá birt gjafaforéf Hall-
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAD
701