Tíminn Sunnudagsblað - 20.08.1967, Blaðsíða 6
steins og Sesselju, gjört á Skriðu
8. júní 1500: „Það gjöri ég
Hallsteinn Þorsteinsson góðum
mönnum kunnugt með þessu mínu
opna bréfi, að ég meðkennumst
það að ég og Sesselja Þorsteins-
dóttir kona min, höfum gefið
jörðina alla Skriðu í Fljótsdai
fyrst að upphafi guði almáttugum,
'jungfrú Maríu og helga blóði til
ævinlegs klausturs með öllum
gögnum og gæðum, sem fyrr-
greindi-i jörðu fylgir og fylgt hef-
ur að fornu og nýju og við urð-
um fremst eigandi að með þess
ítökum hálfum, allan reka tii
móts við Kirkjubæ (í Hróarstungu)
á Helmingasandi er reiknaður er
7 faðmar og skógarpart i ytri
Víðivallajörð (Fljótsdal) og selför
i Seljadal, til sanninda hér um
set ég mitt innsigli fyrir þetta
bréf. Skrifað á Skriðuklaustri
mánudaginn næsta eftir hvíta-
sunnu árum eftir guðsburð þús-
und og fimm hundruð.“
Árni nokkur Snorrason gaf
Skriðuklaustri Breiðuvík minni í
Reyðarfirði árið 1494.
Fyrsti príor að Skriðu, vígður
1497, var Narfi Jónsson, talinn
sonur Jóns þess, sem hefur verið
sonur Narfa lögmanns, er dó í
Rómarferð, Sveinssonar. Narfi er
nefndur í skjölum 1488. Síðar er
hann kirkjuprestur Stefáns bisk-
ups í Skálholti og nefndur offici-
alis árið 1493. Sjálfsagt hefur hann
verið vildarvinur og önnur hönd
Stefáns biskups og þess vegna val-
inn til forstöðu hins nýja klaust-
urs. Príor er hann á Skriðu til
1506, en verður þá ábóti í Þykkva-
bæ. Eiríkur prestur Einarsson á
Grenjaðarstað gaf Skriðuklaustri
jörðina Lækjardal í Skinnastaðar-
sókn árið 1496. Sama ár var gerð
vígsla kirkjugarðs á Skriðu. Narfi
stóð í miklum jarðakaupum fyrir
klaustrið, en staðinn þurfti jafnt
að efla að veraldlegum fjárhlut
sem andlegri mennt. Hinn 25. maí
1497 gerir Narfi príor kaupsamn-
ing við Eirík Ormsson, kaupir af
honum hálfa jörðina Sturluflöt (í
Fljótsdal) og tvö hundruð álna
borðvið, og geldur með Gröf í
Vesturárdal. Hinn 29. júní sama ár
er gefið út í Skálholti gjafabréf
Halldórs Brynjólfssonar, líklega
hins auðuga í Tungufelli. Gaf hann
Skriðuklaustri hundrað hundraða
gegn þvi, að i klaustri skyldi ævin-
Iega segjast messa til sáluhjálpar
hbnum, föður hans, móður og
bróður og öllum kristnum mönn-
um, lifandi og dauðum. Árið 1498
kaupir Narfi príor til handa Skriðu
klaustri jarðirnar Brimnes, ‘Aust-
dal, Kross og Nes. Aldamótaárið
1500 eru klaustrinu gefnar margar
jarðir. Þorvaldur Sigurðsson gefur
klaustrinu hálfa jörðina Skriðu í
Breiðdal. Björn sýslumaður
Guðnason i Ögri gefur Sellátra i
ReyðarfirðL Þorvarður Bjarnason
í Njarðvík gefur heilagri Maríu og
hinu heilaga blóði Hrjót og hálfan
Hamarsgarð fyrir velferð sálar
sinnar og kpnu sinnar, og 5. júní
1500 gefur Koðrán Jónsson hlut
af Ánastöðum, en áður hafði séra
Sveinn, bróðir hans, gefið sinn
hlut í þeirri jörð. Þá gefur Narfi
príor Vigfúsi Erlendssyni kvittun
fyrir andvirði Yzta-Skála undir
Eyjafjöllum þetta árið. Vitnisburð-
arbréf er gert 4. júli 1504 um
kaup Narfa príors í Skriðu og
Ásgauts Ögmundssonar um Borg-
arhöfn í Hornarfirði.
Eftirmaður Narfa var Þorvarður
Helgason (príor 1506—30), áður
prestur við kirkju Jóhannesar
skírara í Vallanesi. Kemur hann
víða við gerninga. Þorvarður príor
kaupir árið 1507 jarðirnar Meðal-
nes og Birnunes í Fellum og Úlfs-
staði og Nes 1 Loðmundarfirði fyr-
ir Eyvindará og Mýnes, og árið
1508 kaupir hann part úr Bót í
Hróarstungu og Nesi i Borgarfirði
af Þorvarði Bjaxnasyni. Sama ár
tekur Þorvarður príor við kirkju
Maríu og Páls á Vallþjófsstöðum.
Á dögum Þorvarðs er gert vígslu-
bréf Skriðuklausturskirkju, ársett
1512, og er það svohljóðandi:
„Vér Stefán með guðs náð biskups
í Skálholti, heilsum öllum góðum
mönnum, þeim sem þetta vort
bréf sjá eða heyra, kærlega með
kveðju guðs og vora, kunnugt
gjörandi að í heiður við alsvald-
andi guð, jungfrú Maríu guðsmóð-
ur og hið helga sacramentum hold
og blóð vors herra Jesú Christi,
höfum vér vígt kirkjuna á Skriðu-
klaustri í Fljótsdal með þeim skil-
mála að hún á heimaland með
gögnum og gæðum sem fylgt hef-
ur að fornu og nýju og þær all-
ar aðrar eignir í föstu og lausu
sem segir í registrum. Hér með
höfum vér gefið í guðs trausti og
heilagra postula Pétri og Páli og
móður vorrar heilagrar kirkju öll-
um réttskrifuðum og iðrandi
synda sinna 40 daga aflát þeim
mönnum öllum sem vilja greindrl
kirkju með guðshræðslu eður góð-
fýsi fyrir bænasakir eða pílagríms-
ferða heyrandi þar messur eður
nokkur guðleg embætti. Item þeim
sem rétta sínar hjálparhendur tU
gagns eða góða um uppihald eður
efling, smíð eða bygging greindr-
ar kirkju, um messuklæði, skrúða
eða önnur ornamenta, lýsing, vax,
reykelsi, við eða aðra nauðsynlega
hluti, í hvert það sinn er þeir
gjöra eitthvern af fyrrnefndum
hlutum eða öðrum þvílíkum. Þá
segjum vér þeim fyrrgreint aflát.
Og þeim sem lesa Pater noster og
Ave María við þrítekna hring-
ingu á morgna og á kveldi. Þeim
sem ljósta á brjóst sér, þá er
prestur segir í messunni „nobis
voqve pecctoribus“, svo og þeim
sem fylgja guðs líkama þá hann
er borinn til sjúkra manna eða í
processione. Item þeim sem standa
við prédikan, svo þeim sem ganga
um kirkjugarð og lesa Pater nost-
er eða Ave María fyrir kristnum
sálum. Item þeim sem færa Ijós
eða vatn til messu eða þjóna guðs
embættis. Skipum vér að kirkju-
dagur sé haldinn drottinsdag
hinn næsta fyrir festum Sanchti
Barthólomei Apostoli. Og til sann-
Inda hér um festum vér vort inn-
sigli fyrir þetta bréf er skrifað
var að Heydölum í Breiðdal föstu-
daginn in profesto translationis
Cutberti confessoris Anno Domini
Milesimo qvinqentesimo duodec-
imo.“ Bréf þetta er stórmerkileg
heimild og hefir auðsýnilega verið
vandað til samningar þess.
Árið 1513 kaupir Þorvarður prí-
or af Einari á Víðivöllum, syni
Hallsteins fyrrnefnds, vildisjörðina
Brekku I Fljótsdal til handa
Skriðuklaustri. Eru auk þeirra
tveggja undirritaðir á það bréf
Jón Guðbrandsson, Jón Markússon
prestur (síðar príor), Jón Jónsson
djákni, Valtýr Sigurðsson og Rus-
tíkus Benediktsson. Þá er þess get-
ið, að Valtýr nokkur Sigurðsson,
sjálfsagt sá sami og er undirrit-
aður á kaupbréfið um Brekku,
hafi flúið á náðir klaustursins það
ár, sem bréfið var gert, eftir að
hann vó Bjarna Ólafsson. Telja
sumir, að hér sé Valtýr á grænni
treyju, sem þekktur er af merkri
þjóðsögu, kominn fram á spjöld
sögunnar. Valtýr þessi gefur
Skriðuklaustri jörðina Hvanná í
Jökuldal hinn 5. september 1514,
Ifklega í þakklætisskyni fyrir gisti-
greiðann. Læt ég bréfið fylgja hér
702
TÍMJNN - SUNTIVIJOAGSBLAÐ