Tíminn Sunnudagsblað - 01.10.1967, Blaðsíða 6

ur' í Fljótshlíð og, þær jarðir þar
liggja nær fyrir þrjú hundruð
hundraða og hundrað kúgilda og
þrjú hundruð hundraða í virðing-
argózi og sæmilegum gripum.
Item gaf nefndur Þorvarður títt-
nefndri Margréti sextigi hundr
aða í tilgjöf og hundrað hundr
aða í bekkjargjöf og þar til sex-
tigi hundraða í morgungjöf.
Itean kjöri hústrú Guðríður þrátt
nefnda dóttur sína Margréti mála
konu í garð títtnefnds Þorvarðs..
Reikngðist málinn allur saman in
summa oft nefndrar Margrétar níu
hundruð hundraða.11
Þó að telja mégi, að vel hafi
verið séð fyrir hlut Margrétar með
kaupmála þessum, er svo að sjá
sem Þorvarður hafi síðar viljað
gera enn betur, því að 1430 (D.í.
IV, 628) gerðu þau hjónin með
sér helmingafélag „að fengnu
fé og. ófengnu," „og hér með gaf
hvort öðru, því lengur lifði, fýórð-
ungsgjöf úr sínum helmingi."
Úrskurðaði lögmaðurinn sunnan
lands og austan, Helgi Guðnason,
„þetta helmingafélag og fjórðungs
gjöf nýta og mynduga.“
Þorvarður Loftsson varð ekki
gamall maður. Hann andaðiist
snemma árs 1446. Til er testa-
W mtisbréf hans, svo sem það
hefur verið kallað. Lýsir hann því
yfir fyrst, svo sem venja var oft-
ast, að hann geri sitt testamentum
„heill að viti og samviztou, en
krankur í líkama, guði allsvald-
anda til lofs og dýrðar og hans
blessuðu móður sankti jungfrú
Maríu og öllum guðshelgum
mönnum til sæmdar og virðingar,
n mér syndugum til syndalausn-
ar og sáluhjálpar.“ Eigi sést á
bréfi þessu, að hann sé þrúgaður
af iðrun neinnar sérstakrar synd-
r syo sem þó mátti búast við af
manni, sem ráðið hafði biskupinn í
Skálholti af dögum. Hins vegar
leitar hann sér sáluhjálpar með
nokkrum gjöfum til biskupsstól-
nna beggja, tolaustranna, nokk-
rra kirkna, presta og fátækra,
kki af meira örlæti en ýmsir
áonum fátækari, en þó eru gjafir
hans sæmilegar. Ilann kvittar alla
þá, sem á jörðum hans búa, af
kuldum við sig, skipar fátækan
<ann til hvers sfns bús á Möðru-
511um, Eiðum, Hlíðarenda og
trönd í Selvogi, „þann Sem Mar-
’ét mín vill til taka, svo lengi
im hún ]ifir.“ Einnig tebur hann
/am: „Hef ég fengið Margréti
minni fullt og löglegt umboð með
handabandi þetta mitt testamenti
að lúka og sérhverjum að greiða í
mögulegan tíma, svo sem henni er
náðuglegt á sérhverjum stað.“
Enn er til frá 30. apríl 1446
bréf um peninga þá, er hústrú
Margrét Vigfúsdóttir kjöri í fjórð-
ungsgjöf sína eftir Þorvarð, gert
með samþykki Eirítos bróður Þor-
varðs. Það voru jarðirnar Siglu-
vík, Geldingsá og Halland á Sval-
barðsströnd, Tjarnir, Halldórsstað-
ir og hálfur Leynlngur í Eyja-
firði, tvö hundruð hundraða í fríð-
um peningum og fimmtíu hundruð
í virðingargózi. Loks er til skipta-
bréf dagsett 6. maí 1446, þar sem
arfi eftir Þorvarð er skipt milli
Mangrétar og dætra þeirra Þor-
varðar liggja. Þessi skipti voru
gerð af sex mönnum, þremur til-
nefndum af Margréti en þremur
af Eiríki Loftssyni, bróður Þor-
varðs, fyrir hönd dætranna. Er
augljóst af því skiptabréfi, að auð-
ur hefur drjúgum þróazt í búl
þeirra Þorvarðs og Margrétar þau
tæp 10 ár, er þau bjuggu á Möðru-
völlum. Féllu í hlut Margrétar
við erfðaskiptin tíu hundruð hundr
aða og ellefu hundruðum betur
í jarðeignum, og eru þessar jarð-
ir henni taldar: Möðruvellir hálf-
ir, Finnastaðir, Kerhóll (Kuhóll),
Ánastaðir, öxnafell, Rúgsstaðir,
Bringa, Þröm, Garðsá, Hólar tvenn
ir, Svertingsstaðír, Brekka, Þóru-
staðir (Þóroddstaðir), Kaupangur,
Hafursstaðir(?), Leifsstaðir, allar 1
Eyjafirði fram, Veigastaðir á Sval-
barðsströnd, Veturliðastaðir í
Fnjóskadal, Ytri-Tunga (Stóra-
tunga) í Bárðardal, Ásláksstaðir í
Kræklingahlíð, Egilsá og Þor-
brandsstaðir í Norðurárdal, Hlíðar
endi (og Hliðarendaeignir) í Fljóts-
hlíð, sjötíu hundruð 1 Reykjum og
fjórtán hundruð í Ölvusi og loks
tólf hundruð í Munaðarnesi í Borg
arfirði. Enn eru henni reiknuð
tuttugu og níu kúgildi til jöfnun-
ar við dæturna í skiptingu jarð-
eignanna. Loks koma í hlut henn-.
ar sjö hundruð hundraða og hálf-
um sjötta tug hundraða betur í
búfé og virðingargózi, og var full-
ur .helmingur þess í gulli, silfri,
dýrum klæðnaði og húsbúnaði.
Svo er að sjá, að sjálísagt hafi
þótt, að Margrét annaðist öll fjár-
ráð dætra sinna. Til er
„skiptabréf“ Margrétar hús-
trú Vigfúsdóttur“ með dætr-
um sínum Ingibjörgu, Guð-
ríði og Ragnhildi frá 24. apríl
1463, þar sem sex nafngreindir
klerkar og sex leikmenn votta, að
þeir hafi verið viðstaddir, séð og
heyrt á orð og handaband Margrét-
ar Vigfúsdóttur af einni hálfu, en
dætra Þorvarðs bónda Loftssonar
og áður greindfar Margrétar ai
annarri, — að fyrrnefndar syst-
ur gáfu áðurgreinda Margréti öld-
ungis kvitta og ákærulausa fyrir
sér og öllum sínum eftirkomend-
um og erfingjum um hald og með-
ferð á öllum þeim peningum, föst-
um og lausum, fríðum og ófráð-
um, er títtnefnd Margrét hafði urn-
boð yfir haft þeirra vegna um
næstu tólf mánuði. Svo og ei síð-
ur í sama handabandi sáum vér
fyrrnefndir menn, að þessar sömu
syistur-----gáfu umboð á öllum
sínium peningum föstum og laus-
um, fríðum og ófríðum oftnefndri
Margréti Vigfúsdóttur — móð-
ur sinni um tólf mánuði frá næst
fardögum og til annarra fardaga.
Skyldi fyrrnefnd Margrét eiga af-
fall og alla ávöxtu á fyrrgreind-
um peningum, svo lengi sem
greint umboð stendur."
Gera verður ráð fyrir, að þetta
umboð hafi enn verið endurnýj-
að vorið 1464, því að augljóst
virðist, að brúðkaupið mitola hefur
ekki farið fram fyrr en nærri far-
dögum 1465. Um það þarf ekki að
efast, að hústrú Margrét hefur
leyst út eignir dætra sinna og
heimanmund þegar við brúðkaup-
lð eða svo fljótt, sem því varð við
komið. Til er bréf um afhendingu
á heimanmundi Ragnhildar dóttur
hennar, og er það dagsett 21. júní
1465 á Ketilsstöðum á Völlum.
Þar segir frá því, að Jón Narfa-
son „lýsti því, að hann hefði lukt
og afhent í umboði hústrú Mar-
grétar Bjama Marteinssyni svo
mikla peninga Ragnhildar Þor-
varðsdóttur kvinnu hans — þrjú
hundruð hundraða í jörðum og
liálít annað hundrað betur, sextíu
kúgildi búlæg, og tólf kúgildi bú-
læg kirkjunni á Eiðum, hest og
hross, tíu hundruð í geldfé, tíu
hundruð í sængum og tíu hundrúð
í smjörum og tíu vættir að auki,
sex hundruð kúgilda virt í innan
stokks husgagni og borðbúnaði.
Meðkenndist fyrrnefndur Bjarni
með handabandþ að hann hefði
við tekið áðurgreindum pening-
um.“
Um brúðkaupið á Möðruvöllum
sjálft eru ekkj aðrar heimildir
846
T I H I N' N — SIJNNIJDAGSBLAÐ