Tíminn Sunnudagsblað - 01.10.1967, Blaðsíða 22

Keimildir am iit þeirra þegi um
það þunna hljóði
Af rithöfundum, sem iátizt hafa
úr berklum. eru essir helztir-
Bronte-svstur, Katherine Mans-
field. R. -U Stevenson. D.H"Law-
rence, Edsar Allan Poe, Washing
ton irvins Schiller, Balzac, Moli-
ere, Prosper Mérimée, Ludvig Hol
berg og Eriedrich von Hardenberg
(Novalis) Eæreyski rithöfundur-
inn Törsen-Frantz Jacobsen skrif-
aði skáldsöguna „Barbara“, ér
hann lá berklaveikur og beið dauð-
ans.
Meðal ijóðskálda, sem látizt hafa
úr berklum, eru Keats. Shelley.
E. B. B’owning og W.E.Henley.
Heimspekingar og hugsuðir
urðu einnig fyrir barðinu á berkl-
um. ti] dæmis Spinoza, Descartes.
Ronsseau. Kant. Voltaire og Rusk-
in.
Pólska tónskáldið Chopin dó úr
berklum.
Af íslendingum, er orðið hafa
fórnarlömb berklaveikinnar, má
nefna Tómas Sæmundsson, Jó-
hann Jónsson og Guðmund Thor-
steinsson Mugg)
Þess má og geta, að líkur benda
til. að Margrét Halldórsdóttir, kona
Brvniólfs hiskups Sveinssonar. hafi
dáið úr lerklum og einnig sjö
böm þeirra hjóna og dóttursonur.
Þórður Daðason
Lungnaberklar þyrmdu og ekki
lífi lækna fremui en leikmanna.
Einna frægastur þeirra lækna, sem
létust úr berklum, er Laennec, sá
er fann upp hlustunarpípuna.
Lungnaberklar réðu einnig niður-
lögum berklakönnuðarins Matt-
hew Baillie
Fjölmargar persónur mannkyns-
sögunnar bafa gengið pieð lungna-
benkla, og oftlega hefúr sjúkdóm-
ur þeirra naft óbein áhrif á rás
atburða i dðkomandi ríki og iafn-
vel í heiminum öllum Frægasta
dæmið um slíkan berklasjúkling
er líklega Serbinn Gavrillo
Princip, sem myrti Franz
Ferdinand erkihertoga i Sara-
jevo í júli árið 1914, en
morð þetta hratt af stað fyrri
heimsstvrjöld sem kunnugt er
Princip var lágvaxinn og magur
hafði lungnaberkla, og var þvi
e'kki talinn fær um að eegna her
þjónustu. Hann átti sér eina ósk-
Að devja oíslarvættisdauða. Hjálp
armaður princips. Chambrinovitch
þjáðist einnig af lungnaberklum
og þar eð hann vissi, að hon-
um mundi kki lengra lífdaga
auðið, var hann áfjáður að ljúka
„köllunarverki“ sínu. Hugðist
hann síðan fremja sjálfsmorð. í
fangelsinu dóu báðir félagarnir
úr lungnaberklum.
Segja má, að óbeint hafi fyrri
heimsstyrjóldin verið síðasta her-
virki „hvítu plágunnar" á Vestur-
löndum. Á þriðja tug aldarinnar
tókst manninum að yfirbuga hinn
ævaforna óvin, berklaveikina, g
gera hana næsta vanmáttuga, þar
sem hún hafði áður valdið ógn og
skelfingu. Berklasýkillinn hafði
tapað orrustunni í Evrópu, og al-
menningur gladdist hjartanlega.
Öllum gleymdist, að enn
hafði ekki tekizt að vinna
bug á þeim sýkli, sem
telja verður skæðari og misk-
unnarlausari en alla aðra óvini
mannsins. þeim sýkli, sem kraf
izt hefur stærri fórna en nokkur
annar sóttarvaldur. Sýkli fégræðg-
innar, valdafíkninnar, mannvonzk
unnar og grimmdarinar. Sökum
þessa varð önnur heimsstyrjöld.
(Að mestu endursagt eftir skrif-
um Wilhelm Möller-Christensen í
bókinni De store sygdomme.)
jöm
LEIÐRÉTTING
í síðasta blaði er prentvilla í
fyrirsögn að frásögnum Inga Sig-
urðssonar um ferðir hans um
Skaftafellssýslu. Greinin nefndist:
Undir Hornafjarðarmána. Með
einhverj rm hætti hefur þetta
orðið: Undir Hornafjarðarmúla,
er allir mega raunar þegar sjá,
að hlýtur að vera rangt.
Prentvilla er einnig i greininni,
þar sem segir af því, að séra
Skarphéðinn Pétursson hefur sam-
ið ritgerð um Jón Arason, „þar
sem hann vefengir hefðbundnar
skoðanir á biskupi og ferðir
hans“. Hér á að standa: „og ferli
hans“.
BRÚÐKAUPIÐ
Framhald af 848. siðu.
vild hústrú Margrétar, en því hef-
ur hún krafizt þeirra, og því heí-
ur Páli tengdasyni hennar verið
falið umboð eigna Orms og um-
sjá hans, að þegar hér var komið
sögu, hefur hún fundið að líf og
kraftar voru að fjara út.
Hústrú Margrét kemur við mörg
bréf fleiri en hér hefur verið frá
sagt. Flest þeirra varða eignir
hennar hér á landi eða í Noregi,
þar sem hún átti líka jarðeignir,
kaup, sölu eða leigu. Þetta verður
ekki rakið hér. Hins er heldur á-
stæða ,til geta, að Þorleifur hirð-
stjóri Björnsson leitaði til hennar
og kunna mrzlunamanna, er hon-
um þótti mest við liggja 1480 að
fá vitnisburð um að hafa „hér j-.v-
ið og blifið með heiður og æru
sem“ réttum höfðingja og ærleg-
um höfuðsmanni ber,“ er bann
sigldi á konungsfund að fá rétting
mála sinna. Er nafn hústrú Mar-
grétar þar á blaði á undan öðrum
. leikum mönnum. Mætti af því ráða
að Þorleifi hirðstjóra hafi þótt
mest 'um bað vert að sýna hennar
nafn á slíkum vitnisburði.
Allar heimildir, er um hústrú
Margréti verða fundnar, bera
henni það vitni, að hún hafi not-
ið virðingar umfram aðrar konur
henni' samtiða hér á landi, hún
hafi kunnað og borið gæfu til að
njóta þess, en aldrei borizt a nema
þetta eina unn, er hún gifti dæt-
ur sínar allar á einum degi. En
sú brúðkaupsveizla, er hún hélt
þá, varð svo fræg, að hún þotti
síðar ein frásagnarverð allra at- \
burða, er gerðust á því ári hér á
landi.
*77 R lll f,’ N M~£~!
K.U N flí
'K
Ó!L^Ö
AK
m;ó MU’.'H 5|fl
F L'E'fi T
E /i T 'J
S:NÍÚjTiA
sifi CTUiK
J
E U
ifi'UÍG.bpRÍR
iss K a'h T 1 D
L iV
ó:Km S 's !
Lausn
35. krossgátu
862
ttB'NN - SUNVUDAGSBLAÐ
I