Tíminn Sunnudagsblað - 24.03.1968, Qupperneq 9

buganrn að iþeim möguflieiika, að
mynciin kynni að wera eftir hann,
en ekki Jörund sjáifan. Þar er þó
sá hængur á, að Fritz Jiirigienisen
skopteiknari er ekki fiæddur fyrr
en 1818, og hefur því áreiðanieiga
ald-rei séð Jörund, föðurbróður
sinn. Önnur dæmi sanna líka, að
Jörundur féklkst við að teikna
skopmynd, sbr. hina alþekktu
mynd hans af dansleik í Reykja-
Vík 1809.
Árið 1964 kom út 10. bindi af
Danmarks Historie eftir Jens Vi-
bæk. Á bls. 312 í þeirri bók birt-
ist mynd, sem á að vera af Jörg-
en Jiirgensen, sögð í eigu Frede-
riksborgarsaifns á Sjálandi. Þegar
þetta spurðist hingað á Þjóðminja-
safnið, þótti það nokkrum tíðind-
um sæta, því að ekki var safn-
mönnum kunnugt um aðra mynd
af Jörundi en sjálfsmyndina, sem
áður getur. Af þessu tilefni leitaði
Kristján E'ldjárn þjóðminjavörð-
ur nánari upplýsinga hjá Povl El-
er, safnverði í Frederiksborg. í
tveimur bréfum, dags. 13.9. 1966
og 24.10. 1967, gerir Eller grein
fyrir því litla, sem þar er vitað
um þessa mynd. í skýrslu safnsins
er myndin (nr. A 1825), skráð á
þessa léið: „Jörgen Júrgensen hirð
úrsmiður (1745—1811). Brjóst-
mynd, hæð 36,5 breidd 29 cm.
Keypt af Winkel & Magnussen,
sýningarnr. (þ.e. númer í sýningar-
skrá 1943) 10394. Máluð af C.W.
Eckersberg (?).“ Eins og þetta ber
með sér, hefur safnið veitt mynd-
inni viðtöku í þeirri trú, að hún
værj af Jörgen Jurgensen eldra,
föður Jörundar hundadagakóngs.
Sú hugmynd, að málverkið sé af
Jörundi, er seinna til komin. Eiler
segir, að Carl Roos hafi vakið at-
hygli á því, þegar hann kom í
safnið 1952, að ósennilegt værl
tímans vegna („pá grund af tids-
punkterne11), að myndin væri af
Jurgensen hirðúrsmið, en líklegra,
að hún væri af einhverjum sona
hans. Ennfremur hafi Roos virzt
klæði mannsins minna á einkenn-
isbúning, og styrkti það hann í
þeirri skoðun, að hún væri af skip-
stjóranum (þ.e. Jörundi), en ekki
úrmakaranum, föður han§ og al-
nafna. Nú er ekki alveg Ijóst, hvað
Roos átti við, þegar hann bar brigð
ur á, að myndin gæti tímans vegna
verið af Jurgensen eldra, en ef
hann hefur talið víst, að hún væri
eftir C. W. Eckensberg, er sú á-
Myndin úr Friðriksborgarsafni. Er þeffa Jörundur hundadaga-
konungur á æskureki?
tiigáta manna, sem eru handgengn
ir verkum hans. Eckersberg var á
sinni tíð einn mesti og mikilvirk-
asti „portrait“- máia-ri Dana, og er
aikunn hér á Iandi mynd hans af
Bertel Thorvaldsen.
Rökin fyrir því, að máiverkið sé
af Jörundi, virðast í fijótu bragði
hetdur veigaiítil. En safnverðir í
Frederiksborg, sem ættu ekki að
vera neinir viðvaningar í að vega
og meta sl'ík rök, fcelja þó iíkurn-
seinna uim skoðun, hvað aðra
þeirra snerti, eins og lýst hefur
verið.
Menn geta nú skemmt sér við
að bera myndirnar saman og reynt
að finna svipmót með þeim. Povl
Eiier telur samanburðinn ekik
gefa tilefni til sérstalkra efasemda
og finnst myndirnar gætu vel ver-
ið af sama manni. Er þetta hér með
lagt undir dóm lesenda.
tramhald á 214, síSu.
lýkfcun eðlileg. Myndin er af ung-
um mannl, varla miikiu eldri en
hálifþriítugum. Júrgensen hirðúr-
smiður er hins vegar nærri fjór-
um áratugum eldri en Eckensberg,
sem er fæddur 1783. Hitt ætti að
geta sbaðizt, að Eckensberg hafi
málað mynd af Jörundi hundadaga
kóngi á þeim aldri, t.d. í Khöfn
1806—07.
Þó að raunar sé ósannað, að
Eokersberg hafi málað myndina,
má ökiki gleyma því, að þetta pr
ar nógu stenkar til að hafa þetta
fyrir satt, þar til annað kann ?ð <
ioama á daginin.
E'kki er það einsdæmi, að menn
hafi viilzt á þeim Júrgensens-feðg-
um, t.a.m. hefur sliík vilta slæðzt
inn í Dansk biografisk Leksikon,
Kh. 1937, XII. bindi, bis. 183. í
lok greinarinnar um Jörund er þar
vtísað til tveggja mynda atf honum
í FrederiksborgHsafni. í raun réttri
voru báðar þær myndir skráðar á
nafn föður hans, þótt menn skiptu
T f M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
201