Tíminn Sunnudagsblað - 23.06.1968, Page 11

að hirta loddarann, svo að notuð
sé sú nafngift, er henni þótti hæfa
honum.
Fámenn lögnegfiusiveit var við
bústaðinn, en konurnar báru hana
ofurliði og voru í þann véginn að
brjótast inn í húsið, er liðsauki
kom. í sömu andrá kom forsætis-
ráðherrann sjiálfur aðvífandi, og
súffragetturnar umkringdu hann
samstundis. Svo er að skilja, að
þær hafi lagt hendur á hann, því
að hann taldi lífi sínu hafa verið
ógnað. Lögreglan náði honum þó
fljótlega úr höndum kvennanna
og skaut honum upp í leiguvagn.
En al'Iar rúður í honum voru brotn
ar, áður en hann komst burt. Ann-
ar ráðheiTa komst þarna líka í
krappan dans. Hann meiddist á
fæti í viðureigninni, en komst
einnig undan í leiguvagni, er ók
utn götuna.
Á næstu dægrum voru rúður
brotnar í húsum Eðvarðs Greys,
Winstons ChurchiLls, Johns Burns
og Lewis Harcourts nýlendumála-
ráðherra og raunar miklu víðar.
Áður en vikan var úti, höfðu
hundrað og sextíu súffragettur
verið fangeisaðar.
Þegar eftir þessa atburði brá
Emmelína sér á ný til' Vestur-
heims, þar sem hún hlaut góða
áheyrn sem fyrr. En það var eins
og áður: Hún var ekki fyrr kom-
in heim, en dauðinn hjó skarð' í
ættargarðinn. Systir Emmelínu,
María Olarke, var ein þeirra
kvenna, sem sætti mjög harkalegri
meðferð við þinghúsið föstudag-
inn myrka Hún var einnig ein
þeirra kvenna, sem lenti í klóm
lögreglunnar nokkrum dögum síð-
ar, og þá var hún dæmd í tveggja
mánaða fangelsi fyrir rúðubrot.
Henni var sleppt tveim dögum fyr-
ir jól og fór þá heim til systur
sinnar, sem var nýkomin úr Am-
eríkuferðinni síðari. Hún var mjög
föl og máttfarin eftir fangavist-
ina. Á jóladaginn sátu þær syst-
ur að matborði. Allt í ei-nu stóð
María upp og gekk út. Þegar bið
varð á þvi, að hún kæmi aftur,
fór Emmelína að gá að henni. Hún
fann hana meðvitundarlausa. Litlu
síðar dó hún.
Maria Clarke var þó ekki eina
konan, sera ætla verður, að látið
hafi lífið fyrir málstað sinn. Fá-
um dögum síðar dó ung stúlka,
Henría Williams, af hjartabilun,
sem talin var stafa af þvi, að þreki
hennar var ofboðið í átökunum
um haustið. Ári síðar andaðist
hin þriðja, Sesselja Wolseley Haig.
Hún hafði slasazt stórilega föstu-
daginn myrka og aldrei komizt aft
ur til heilsu.
í annað sinn gekk Emmelna út
í kosningahríð, yfirkomin af
harmi, og enn hélt Asquith velli,
nú með lítils háttar ávinningi.
XVI.
Nú var af • sú tíð, er fólk gaf
súffragettunum litinn gaum. Nýj-
ustu frétta af þeim var beðið með
óþreyju vítt um heim, og blöðin
gengu á lagið, fylltu dálka sína
af frásögnum af tiltektum þeirra.
Þar var ótæmandi. brunnur æsi-
fregna, sem stórjuku söluna.
Ylfirleitt voru blöðin súffragett-
unum óvmveitt. Annars vegar
voru konur, sem ætluðu að knýja
fram umdeilt nýmæli með upp-
hlaupum, spellvirkjum og ófriði
— hins vegar ábyrgir, valdamikl-
ir stjórnmálamenn mesta stórveld-
is heimsins, menn, sem margir vog
uðu sér ekki annað en líta upp
til með lotningu, líkt og Eisenhow-
ers og Antonys Edens síðar og
Lyndons Johnsons nú, og þó að
auki með þann orðstír, að þeir
væru í mörgum greinum frjáls-
lyndir menn og vildu rétta hlut
hinna óbreyttu borgara. Þetta mót-
aði mjög fréttaílutninginn og af-
stöðu margra manna, utan lands
og innan, og frásagnarhátturinn
varð oft keimlíkur og þegar sögð
eru tíðindi úr löndum kommún-
ista nú á dögum. Herskari manna
beið færis að færa þeim alit til
verri vega’- og túlka tiltektir stjórn
•arvafda sem þungbæra skyldu og
enda nauðvörn, og súffragetta var
í huga margra réttlaus mann-
eskja, óalandi og óferjandi.
Nöfnin, sem þeim voru valin,
voru mörg og ófögur: Kerlingar-
vargar, refsinornir, kvensköss,
flögð og 'ánnur þaðan af verri.
Eftirlætisheiti þeirra manna hér
á landi, er töldu sér skylt að
dansa eftir ensku stjórnarpípunni,
var pilsvargar. Sá var jafnvel tónn
inn í almanaki Hins íslenzka þjóð-
vinafélags. og svo að orði komizt,
er stuttlega hafði verið frá þvi
sagt, að þær létu fremur hella
ofan í sig næringu i gegnum slöng
ur, en gefa upp hungurverkföll
sín í fangelsunum: „Lítið þykja
þær hafa bætt málstað sinn með
þessu athæfi“. Dómur var þó ekki
að jafnaði lagður á atburði í stutt-
orðum annálum almanaksins, en
þegar súffragetturnar voru annars
vegar, gilti sú regla ekki. Og
ekki blandaðist annálshöfundum
hugur um, að „athæfið" var þeirra,
jafffvel í þessu tilviki.
Ári síðar greindi almanakið svo
frá atburðum, að meira en þrjátíu
konur enskar hefðu verið dæmd-
ar í fangelsi fyrir pilsvargaskap,
og '„pilsvargar tveir í London,
frúrnar Pankhurst og Lawrenoe,
dæmdar fyrir uppreisn“.
Ekki voru þó allir íslendingar
með sarna marki brenndir og þess-
ir fréttamiðlar Þjóðvinafélagsins
og margir skoðanabræður þeirra
í íslenzkri ritstjórastétt. Eindregn-
ast studdi Bríet Bjarnhéðinsdóttir
þessar herskáu konur í Kvenna-
blaðinu, súffragetta sjálf að hug-
arfari og skapferli, og hefði vafa-
laust verið mötuð með slöngu í
nefi og dæmd fyrir uppreisn, ef
hún hefði alið aldur sinn á Eng-
landi. í nokkrum blöðum öðrum
var talað um þær ekki óvinsam-
lega — að minnsta kosti ekki
fjandsamlega.
íslenzkum almenningi fannst
þær auðvitað ofstopafullar og til-
litslausar, en þó hafa þær senni-
lega undir niðri notið hér tals-
verðrar samúðar — meiri en ætla
má af blöðura. Stöku manni fannst
kvenfrelsi svo sjálfsagt, að hann
gat ekki orða bundizt.
í afskekktri byggð vestur á fjörð
um átti heima nálega sjötugur
maður, sem varið hafði lífsstund-
unum á annan veg en þorri manna
og margt blaðið párað í landleg-
um í verbúðum og marga stund-
ina gripið til skrifta heima hjá
sér. Veturinn 1908 lagði hann
þykka doð"anta sína, prestsævir,
ættartölubækur og minnisbækur,
til hliðar um stund og samdi fyrir-
lestur um kvenfrelsismál. Þetta
var Sighvatur Grímsson Borgfirð-
ingur í Höfða í Dýrafirði. Þenn-
an fyrirlestur flutti hann síðan
þar í nágrenni sínu, er fjöl'býli
var mest — á Þingeyri. Hann tal-
aði að vísu ekki um súffragetturn-
ar né tíðmdi þau, er gerðust ut-
an lands, og þaðan af síður hvatti
hann konui til hermdarverka. En
til skörungsskapar eggjaði hann
þær, og hét á konur landsins að
bera höfuðið hátt. Þegar hann
hafði brýnt áheyrendur sína á
reisn Bergþóru og Guðrúnar Ó-
svííursdóttur, Þorgerðar á Borg
Framhald á 502. síðu.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
491