Tíminn Sunnudagsblað - 23.06.1968, Síða 15

Eirfkur Björnsson var afarmenni
að burSum, og bagga, sem hann
ba,r í ófærð af Seyðisfirði til þorra-
blótsins, myndu fláir aðrir hafa axl-
að. Hendur hafði hann geysistór-
ar, og við þær var hann stundum
'kenndur i gamni.
Miklar breytingar hafa orðið á
Sleðbrjóti eins og annars staðar,
hvað tiil ræktunar tekur. Geir
bóndi er einnig glöggskyggn á arf
kynslóðanna og mun halda til haga
því, sem hann nær til af sliku
tagi og sveit hans snertir.
Sigurður í Fögruhlíð sagði mér
sögu, sem er gott dæmi um gest-
risni HJíðarmanna og viðtökur í
þeir.ra húsum: Ferðam.enn villtust
á Lambadal, fjallvegi milli Vopna-
fjarðar og Jökulshlíðar. Einn
manna koipst í beitarhús frá Sleð-
brjóti, þrekaður mjög og mikið kal
inn. Þaðan bjargaðist hann heim
i Steðbrjót. í þann tíð var lítil upp-
'hitun á sveitabæjum, en gesturinn
varð að fá varma. Bóndi kunni
lika ráð til þess: Hann skip-
aði vinnukonu sinni að hátta hjá
gestinum og verma hann. Með því
að vinnufólk komst ekki upp með
neitt múður á þeim árurn, varð
stúlkan að hlýða bónda, og var
hún þó heitbundin, er þetta gerð-
ist. Ekki verður hér sagt frá sára-
fari þessa rna.nns, en einhvers stað-
ar hefur leynzt líf í limum hans,
því að unnustinn varð að þoka,
en stúlkan giftist gestinum.
Geir sagði mér aðra sögu, til
áréttingar öðrum vitnisburðum um
gestrisni Hliðarmanna: Fyrir
mörgum 'árum var hestarétt við
heimreiðina að Sleðbrjóti. Milli
hliðarstólpanna var negld með svo
látandi leturskurði: „Hér inn hest-
ur, en heim í bæ gestur.“
— Er ekki þessi gripur glatað-
ur? spurði ég.
— Nei, fjölin er geymd, anzaði
Geir.
Síðan renndum við að Hallgeirs-
stöðum og tókum hús á Hrafn-
katli bónda Elíassyni. Ekki var
okkur virt það meira til sakar en
svo, að okkur var boðið í stofu,
og ræddum vdð þar lengi um lands-
ins gagn cg nauðsynjar. Þau hjón
á Ha'llgeirsstöðum hafa komið upp
sextán mannvænlegum bornum, og
hjá þeim hef ég séð stærst eld-
hús, að ég hygg, enda hefur oft
setið þar margt til borðs. Þarna
er ekki að sjá neinn kotungsbú-
skapur, en sjiálfsagt hafa þau hjón
þurft að taka til hendinni um dag-
ana. Hrafnkell er orðinn talsvert
vinnulegur af sextugum manni að
vera, en konan eins og hún hafi
hvílzt á rósabeði.
Á Hrafnabjörgum hittum við
snöggvast Hallgrím Gísiason, bróð-
ur Benedikts frá Tlofteigi. Honum
kippir í kynið, því að fljótur var
hann að láta talið berast að sögu
og ættfræði — minntist ekki á kal.
Þaðan var haldið að Hallfreðar-
stöðum — það kallar Eiríkur að
fara heim.
_ Nú var aðeins eftir að kanna
Út-Tunguna. En það, sem þar bar
fyrir augu, var aðeins svipur hjá
sjón. Náttúrlega voru þar ekki
neinir stórbændur á minni tíð. En
byggð var hún. Sárast er þó að
litast um á Kirkjubæ, þessu gamla
höfuðbóli og höfðingjasetri. Þar er
allt látið drabbast niður. Járn á
húsum, enn ófokið, mun mörg þús-
und króna virði. íbúðarhúsið er ó-
íbúðarhæft, en kirkjan er i ætt
við hetjurnar — stendur sig eins
og þær. Með lítilli viðgerð gæti
hún enn enzt í hundrað ár. Kirkju-
bæjarkirkja er drottning kirkna á
Héraði og á að vera það áfram.
Ég trúi þv; ekki að óreyndu. að
Úthéraðsmenn þoli kirkjujdirvöld-
unum að leggja allt í rúst á Kirkju
bæ. Fyrst og fremst þyrfti að
byggja staðinn upp með það fyrir
augum, að þar yrði barnaskóli, og
þá þykist ég viss um, að presta-
stéttin sé ekki svo aldauða, að
þangað fengist ekki prestur trl bú-
skapar og sáluhjálpar. Það er og
atriði, að hann kenndi eitthvað í
skólanum.
í Reykjavík þarf að byggja
kiirkju á hverju götuhorni og helzt
að hafa íurnana svo háa, að unnt
sé að skjóta sálum framliðinna
þaðan með teygju upp í himna-
ríki. En úti á landi er ful-lgott að
staursetja þá, sem deyja, en láta
sáluhjálp þeirra lönd og leið á
meðan þeir skrimta.
Duglegur og vel látinn prestur
myndi verða mikil hjálparhella á
Úthéraði, og honum myndi hlaupa
kapp í kinn, er hann hugsaði til
forvera sinna á þessum stað.
Bæjaröðin frá Kirkjubæ a
ITúsey, yzta bæ í Tungu, er öll í
eyði, og þarna gæti þó_ verið stór-
býli á hverjum bæ. Ég leit yfir
rústir æskuheimilis míns á Geira-
stöðum og tók úr þeim klyfbera,
sem ég þóttist þekkja. Síðan gekk
ég út á Geirastaðakletta. _ en það-
an er fegurst útsýni á Úthéraði.
Hurðin í klettunum, þar sem góði
tröllkarlinn átti heima, var með
sömu ummerkjum. En nú var hún
mér lokuð — silfurfákurinn horf-
inn. Samt tók ég þar mosavaxinn
stein til minja um vináttu okkar.
Þegar ég ólst upp, yoru óskir
manna mjög við hóf. Ég minnist
þess, að um fimmtán ára skeið á
Geirastöðum var draumur minn að
komast ú á Húseyjarsand. En
hann rættist aldrei. Aldrei var
hann þó tagður alveg á hilluna, og
nú skyldi ég sandinn augum líta.
Svo var spýtt í og ekið í átt að
Húsey. Annars er Húsey nú land-
föst orðin síðan Geirastaðakvísl var
stífluð. Nú býr aðeins einn bóndi
í Húsey, Árni Halldórsson. Við
hittum- tengdamóður hans, Þor
björgu Stefánsdóttur, á hlaði, og
okkur varð svo mikið um að sjást,
að nærri lá, að við kysstumst.
Þarna settumst við upp með
góðu leyfi. og innan tíðar sát-
um við vfii rjúkandi saltkjöti og
súrum selshreifum, en þeir eru
eitt af sakramentunum í mínu lífi.
í Húsey eru mestu selalátur á
Austurlandi við ósa Jökulsár og
Lagarf'ljóts. Þar ríkir kobbi í ró og
næði á eyrunum i Jökulsá og lætur
höfuðálana gæta sín. t sólskini
sýnast heilar eyrar silfurgráar, þeg
ar sólbaðið stendur yfir. Þó er
einn dökkur depill.'sem bærist á
nokkurra sekúndna fresti Það er
varðselurinn að líta i kringum sig
Sjái hann eitthvað varhugaver+.
gefur hann merki, og á svipstundu
er al'lur hópurinn kominn í álinn,
og í skólpinu glóir í haus við haus
á rjúkandi ferð. En eyrin situr
svört eftir.
Ekkert var sjálfsagðara en við
gistum í Húsey. Þarna var vinafólk
.okkar beggja, og sérstakur bjarmi
hvíldi yfir æskuminningum mín-
um um þennan stað. Þarna hafði
ég átt nágranna í fimmtán ár —
og alla góða
Húsey er í augum mínum eins
konar Eldúradó. Þar sást varla
upp í heiðan himininn á vorin fyr-
ir fugli, sem söng mörgum rödd-
um — þar var gæsin, kjóinn, krí-
an og allir mófuglarnir. ATlt verpti
þetta fuglakyn þarna, og af kríu-
eggjum voru tindar fullar blikk-
fötur. Og svo má ekki gleyma
selnum og rekanum á sandinum.
Ég vaknaði árla, og sól skein í
heiði. Fyrsta ve.rk mitt var að líta
á spýtnahrúgur utan garðs og'
innan. Brátt fann ég maðksmog-
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
495