Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1968, Blaðsíða 11

fram og aftur um járnbrautarvagn
ana, er lestin nálgaðist þenruan
litla hásikólabæ, og hrópuðu:
„öreifswald! Tuttugu mínútna
viðstaða .Flýtið ykkur við doktors-
vömina.“
f Bonn hö.fuðborg Kiesingers
og hans kumpána, er maður, sem
heitir Walter Wienert, sjál'fur dr.
phil., og hefur ekki annað fyirir
stafni en afhjúpa stofnanir, sem
hafa útsölu oktorsnafni, og
nienn þá, sem skreyta sig með
svo fengnum nafnbótum. í bókum
hans eru nöf.n sjötíu og fjögurra
stofnana af þessu tagi .Þær eru í
immtán löndum, en þó langflest-
ar í Bandaríkjunum, alls þrjátíu
og fjórar. Níu eru á ftalíu og tvær
í Sviss, og ein er í Frakkiamdi,
Englandi, Spáni, Lichtenstein og
niörgum ríkjum öðrum. Fiestar
hafa ákaflega viðhafnarmikil nöfn,
en í rauninni er þetta sjaldnast
neitt annað en ítil skristofu-
kompa ,og þar hefst rektorinn við
eða það, sem enn er fínna, furst-
inn (auðvitað á andlega sviðinu),
og einn teiknari, sem gengur frá
öllum skjölum.
Fyrir fimm eða sex árum barst
fjölda manua hér á Norðurlönd
urn bréf frá prófessor dr. Bald-
urocacz í Fíúme, er bauð doktors-
nafn í sex fræðigreinum í ýmsum
löndum heims. Kysu rnenn að
þreyta doktorsprófið á Ítalíu, kom
óðar svar frá furstanum Ugo
Tommasini del Paterno í Róm.
En þetta voru fínir menn og dýr-
ir á vöru sinni. Það átti að leggja
tugþúsundir króna inn á tilgreind-
an bankaréikning, og fékk þá sá,
er það gerði, prófessorsnafnbót að
launum. Væri nokkru aukið við,
stóð þeim hinum sama til boða
að gerast fuiitrúi háskólans í Dan-
mörku.
Margir eru sanngjarnari við-
skiptis en þessir náungar. Hinar
frönsku og ensku liðveizlustofnan
ir eru lausar við alla heimtufrekju:
Gjatdið lágt, próf óþarft, mála-
kunnátta aukaabriði, ekki s purt
um lestur í fræðigreininni. Comte
Rt. Rev. Proi J Trolnas d'Arth-
on, Th. D.Ph. D..M.D. og svo fram-
vegis, háskólarektor í París, veit-
ir meira að segja gjaldfrest. Hjá
honum tíðkast allt að tóM mánaða
afborganir . Og hjá honum geta
menn orðið prófessorair í fornleifa-
fræði og doktorar í verkfræði, guð
fræði og málfræði, jafnvel doktor-
ar í kínverskum fræðum. Það á
einuingir að strika undir það, sem
menn kjósa sér.
Ekki er vandasamara að krækja
í aðalstign en lærdómstitla. Með
því að framlboðið er til munia meira
í landi hinnar frjálsu samkeppni
en eftirspuruin, hefur veirðið fail-
ið í seinni tíð. Lögmál viðskipt-
auna láta ekki' áð sér hæða. Hin
lægri stig aðalstignar eru nú föl
í Bandaríkjunum á þrjú hundruð'
til sex hundruð krónur, en sé svo
sem fimmtán hundruð krónum
aukið við, fylgiir álnarlöng skrá um
afrek ættariunar allt frá döguim
krossferðariddaranna til heims-
styrjaldarinnar síðari. Skozkar
nafnibætur eru þó í hærra verði
en áðrir þvílíkir titlar, og enskir
ættfræðingar láta af því, að þeir
hafi ærið aö starfa í þágu fólks,
sem biður um ættarskrár og teikn
ingu af skjaldarmerki forfeðra
siuna. Verður oft að trúa liprum
teiknara fyrir þess háttar, ef sér-
lega torsótt reynist áð grafa sig í
gegnum skjalasöfnin að hinu rétta
skjaldarmerki.
Á Bretlandseyjum sjáMum fjölg-
ar aðalismönnum sífellt. Á Spáni
er aftur á móti farið að fækka
þeim með valdboði. Það var jóla-
gjöfin, sem þessar loflegu stéttir
Spánar fengu árið 1960, að á sjálf
an jóladag voru hertogar, mark-
greifar, regluriddarar og axlaskúfa
eigendnr sviptir fremd sinni hundr
uðum saman. En ekki kom þetta
til af. góðu: Fjárhagur ríkis leyfði
ekki, að allur þessi sægur nyti
Iengur þeirra forréttinda, sem tign
inni fylgdi. Þetta kom hart við
marga, sem lengi höfðu látið titla
sig prinsa, greifa og baróna, og
alira verst þó við vesalings reglu-
riddarana, sem höfðu haft af því
tekjur að selja blöðum myndir af
sér bísperrtum í riddarakápu sinni
og hnjábuxum og með hönd á loga
gylltum meðalkafla sverðs síns.
En ekki er sagt, að nema fimm-
tíu regluriddarar, sem sjátfir
höfðu gefið sér nafnbótina, hafi
komið í leitirnar við þessa aftign-
un. Svona eru Spánverjar grand-
varir, þegar allt kemur til alls.
Mörg tignarheiti af þessu tagi
eiga rætur sínar að rekja til þjóð-
höfðing,ja, sem skamma hríð sátu
að völdum, og alls konar ævin-
týramanna, þeim ekki óskyldum.
Niðjar slíkra manna þóttust oft
eiga konunglegan erfðarétt og
sæmdu bankastjóra, kaupmenn,
hrossasala og okrara baróosnafni,
eiukum þegar þeir voru í peniugá- ,
hra’ki, sem oft var. Alls konsr •
landshiornamenin urðu reglubræð-1
ur, ef þeir komust yfir fémuni til
endurgjalds, og máttu bera sverð
og ganga á ranaskóm. Þannig f jölg
aði mjög í Bræðralagi hins gullna •
spora og Kórónureglu Vandalíu, '
eða hvaða nafn þessum riddara-
reglum var gefið.
Nafnibætur af þessu tagi gefa .
orðið iítið í aðra hönd, og þess <
vegna er verðið lágt. Sjaldan og '
óvíða eykur það hróður manma,
þótt þeir séu riddarar reglu Hinna
svörtu svana, Hins heilaga pelí- .
kana eða Fjaliblámans. Sú tíð er '
iiðin, að þeir geti lifað á nafmbót .
sinmi, nema sérstök snilli komi til, •
og klæðskerarniir hafa líka misst
spón úr aski sinum. Þetta vesa- .
lings fólk getur ekki framar keypt ;
riddarakápur, sverð og ranaskó.
í Þýzkaiandi er verið að elta
uppi prinsa, greifa og baróna, sem
ekki hafa blárra blóð i æðum en
annað fótk Veirkfræðingur einn
kaliaði sig prins Zakaria von und
zu Preussen og þóttist hafa kvænzt
stórættaðri konu og öðlazt á þann
veg irétt til þessa á'gæta nafns. Þeg-
ar til kom, reyndist kona prins-
ins skrifsbofustelpa og hét Anme-
gret Spyrke. Átján ára gamall blað
sali veifaöi nafnspjaldi með gylltri
kórónu: Prins Jochen von und zu
Furstemberg, Schwarzenberg, Tosk
ána, Lucca und Taxis. Og þegar
dr. jur., dr. rer. nat. riedrich
Karl Maria Ludwi Egdler von Brei-
tenbach sóiti um vegabréf ,svo að
hann kæmist til Etíópíu sem skóg-
fræðingur í þjónustu keisarans,
kom upp úr kafin-u, að hann va.r
gamali stormsveitarforingi, sem
dómstólarnir átti sitthvað vantal-
að við og hét í rauninmi Schellen-
berg.
Svona fer stundum'. En við verð
um að lifa í þeirri von, að þess
háttar slys spilli ekki til veru-
legra muna aifkomu framtaks-
samra manna, sem stunda útsölu
á fallegum nafnbótum og lærdóms
titlum .Því að hvar væri heitnu.r-
inn, ef hið frjálsa framtak fær
ekki að njóta sín vegna fautalegr-.
ar afskiptasemi?
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
827