Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1968, Blaðsíða 20

ur og hafði rnargt fé á litlum heyj-
um, og fór fóðuröflun ekki síður
fram á vetrum en sumrum. Mik-
ið féllst til af þorskbeinum, sem
öll voru hert. Hinir stóru þorsk-
hausar voru klofnir og hertir til
manneldis, miklu mei-ra en fólk-
ið torgaði. Fólkið sat oft allt við
það á vetrarkvöldum að rífa þorsk
hausa. Állt, sem mannstönn gat
fest á, fiskur og roð úr hausun-
um, var hirt og látið í poka, og
síðan flutt í land og selt til mat-
ar. En megnið af fiskbeinunum
voru dálkar og smáhausar, og sam
an við það fór úrgangur úr stór-
hausnnum. Öll fiskbein voru bar-
in handa fénu. Þetta var dagleg
iðja drengjanna. Eiríki var sett
fyrir visst verkefni að berja á stór
um steini með stórri sleggju.
Sleggjan var þung, en verkinu
varð að ljúka á tilsettum tíma,
annars vofði vöndurinn yfir.
Annar þáttur fóðuröflunar á
vetrum var að skera þara af skerj-
um, stóra stöngla, allt að mann-
hæð að lengd. Þetta var borið til
húsa og brvtjaðir þönglarnir og
blandað saman við beinin og gef-
ið á garðana.
Fríniann var harður og ráðrík-
ur við fleiri en niðursetninginn.
Hann hafði öll matvæli undir sinni
umsjá, svo og kaffi og sykur, og
fékk húsfreyja daglegan skammt,
sem hún átti að deila á milli fólks
ins Ekki var sultur í~Sandvík. en
oft þraut þó málsverðinn fyrr en
matarlvstina. Þessi siður, að bónd-
inn skammtaði húsfrevjunni og
hún deildi síðan milli fólksins, var
gamall’ búmiannasiður og ekki
eins dæmi, og var Frímann ekki
síðastur til að leggja hann af.
Eiríki fannst Frímann aldrei
þola að sjá sig iðiulausan. Oft var
hann sendur, að honum fannst.
iítilia erinda. Það kom fvrir, að
hann tók að dunda úti við til þess
að evða tíma, svö hann fengi ekki
nýtt verk að vinna. Stundum dvald
ist þá fram yfir matartíma. og varð
hann þá að sætta sig við kaldan
mat og ólvstugan.
Á sumrin var erillinn sýnu meiri,
Eiríkur minnist þess, eftir að hann
var farinn að fara með orf og ljá,
var hann oft sendur með sláttu-
tól, hrífu og poka og látinn slá
smábletti út um bithagann og bera
hevið heim í pokanum.
Meira virðist hafa verið neytt af
síkarfakáli í Sandvíft en á Básum
Einkum ‘ var mikið tekið af káli
ísaveturimn 1918, þá lukti ískrag-
inn um eyjuna mámu'ðum saman
og bægði frá allri björg, bæði
fugli og fiski, svo ekkert fékkst
nýmetið.
Kálið er mest i snarbröttum
torfum framan í bjargbrúnunum.
Þegar þítt var um rót á útáliðnu
á vefcrum, var Eiríkur látinn síga
í bandi niður í tóna , rífa upp
kálið og láta í poka, sem einnig
héngu í bandi. Frímann «at á
brún og dró upp pokana jafnóð-
um og svo drenginn að loknu
verki. Hverri kálplöntu fylgdi dá-
lítill rótarhnúður, sem líktist gul-
rófu.
Eiríkur gat aldrei losnað við
lofthræðslu. Þetta átti að lækna.
Hann varð að síga í bjargið og
var útbúinn í venjulegt bjargsig
og settur fram af bjarginu nauð-
ugur og grátandi.
Eiríkur man ekki fyrr eftir sér,
en hann var tekinn með í fiski-
róðra. Hann var skorðaður i skut
eða barka, og á hann var breitt
teppi eða strigi. Þar var hann lát-
inn teygja sig út fyrir borðstokk-
inn og keipa sínu færi og segja
til, ef hann fann, að fiskur beit á.
Þá var jafnan dregið fyrir hann.
Þegar fugl fór að koma að eyj-
unni, hófst flekaveiðin. Fuglaflek
arnir voru allsterk trégrind lm x
1V2 m á stærð. Á hana voru negld-
ar allmargar rár og á þær festar
hrosshárssnörur. Margir flekar
voru jafnan hafðir saman í senn á
litlu svæði. Stundum var lifandi
fugl með bundna vængi settur á
flekann til að lokka aðra að. Hann
var nefndur bandingi. Jafnan voru
menn á báti á’vakki innan um flek-
ana til að taka fugla, sem festu
fætur sína í snörunum, nokkurn
veginn jafnóðum. Annars lömd-
ust fuglarnir um og gátu blóðgazt
og skemmt kjöt sitt og fiður.
Flekunum var hvolft um nætur,
svo snörurnar sneru niður og eng-
inn fugl festist. Mikið veiddist á
flekana, en meira var þó skotið.
þegar fuglinn var að setjast í bjarg
ið. Fullorðnu karlmennirnir lágu
daglangt uppi á bergi með aftan-
hlaðna byssu og skutu inn í fugla-
skýin, og mikið féll, bæði uppi á
bjargbrúnum og niður í fjöru und-
ir berginu. Drengirnir höfðu ærinn
starfa að bera skotmönnum skot-
færi og vistir og bera heim daúða
fugla, sem þeir tíndu saman, bæði
á berginu og í fjörunni neðan und-
ir. Skotveiðin hefur efalítið ekki
verið ma'nnúðlegri en flekaveiðin,
því margir f-uglar hafa slopp-
ið særðir. í Grímsey þurftu fuglatr
aldrei að berjast lengi um á Plek-
unum;
Þannig liðu árin fram að ferm-
ing-u. Frímann lét Eirík alltaf
heyra, að hann væri hreppsómagi,
og lánsamur væri hann að vera á
góðu heimili og hafa nóg að eta.
Sumir þreppsómagar ættu miklu
verra. Á þessa stöðu sína var hanm
minntur daglega, og honum hótað
að hann yrði látinn fara í verri
stað. En þrátt fyrir allt vildi Ei-
ríkur ekki fara úr Sandvík. Honum
var mjög hlýtt til Sigríðar, fósbru
sinnar, og barna hennar. En milli
Eiríks og húsbóndans var kalda
stríðið stöðugt án vopnahlés. —
Þegar Frímann fór í kaupstað,
kom hann ætíð með gjafir handa
börnum sínum, en setti Eirík hjá.
Ein dóttir Frímanns snerti aldrei
gjafirnar í viðurvist hinna, en fór
í laumi með þær til Eiríks og skipti
þeim að jöfnu með honum.
Þegar Eiríkur var fermdur, var
hann í lánsfötum. Honum var
fylgt eftir heim, og séð um, að
hann færi óðara úr fötunum, svo
ekki sæi á þeim.
II.
Ekki man Eiríkur með vissu,
livort hann var fimmtán eða sex-
tán ára, þegar hann fór alfarinn
úr Sandvík. Eitt eða tvö ár var
hann þar matvinnungur eftir
fermingu. En hann man enn, eins
glöggt og verið hefði í gær, síðasta
daginn sinn þar. —
Kalsaveður var á útáliðnum
vetri. Fjara var um hádaginn. Hús-
bóndinn skipaði honum að fara út
á skerin að taka upp þara og bera
á land meðan fjaran varaði. Úfinn
var sjór, norðanstormur og frostið
herti. Hann vissi von gesta. Frí-
mann átti orgel. Nágrönnum var
boðið til söngs og gleði. Eiríkur
vissi nægan þara til í landi til
gjafa handa fénu næstu daga. Hon-
um fannst, að hann hefði aðeins
verið sendur þetta til þess að
meina honúm að gleðjast með
jafnöldrum sínum úr nágrenninu.
Ekki va-r nema háfjara, þegar föt
hans voru orðin samfrosta. glerung
ur. Sjávardrifið og bleytan úr
þaraföngunum fraus og varð að
brynju, sem þykknaði og leitaði
inn til innri fata. Reiðin sauð
huga hans. Þetta var ekki le-ngur
þolað. Hann henti frá sér þan'ginu
836
T f M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ