Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1968, Blaðsíða 16

'ig höfundur Njálu tniðar á-ttfer.
Hann segir „vestur í Dali“, ,,aust-
w á Rangárvelli“ og „suður“ i
Engey og Laugarnes. Nú skulum
við draga línu vestan úr Dölum og
austur á Rangárvelli og aðra í há-
norður frá Engey. Ætli þær sker-
ist ekki nálægt Revkholti í Borgar-
fkði? Það þarf engan sagnfræð-
ing til að sjá það.
Ég hef nú fundjð höfundinum
stað í Reybholti, auðvitað eftir Lík-
um, og þá er næst að finna sam-
hengið, sem er á milli Njálu og
Heimskringlu. Þá kernur fyrst í hug
þátturinn af Ásbirni selsbana í
Heimskringlu, sem ég tel tvímæla-
laust einn snjallasta þáttinn í öll-
um okkar fornbókmenntum, þó að
ég geri ekki upp á milli hans og
þáttarins af Kára Sölmundarsyni
og Birni .í Mörk. Þar held ég, að
list Snorra hafi risið hæst. Og í
þætfinum- um ferð Þórs til Út-
garða-Loka í Snorra-Eddu.
Ég sný mér þá að þættinum af
Ásbirni selsbana. Sá hængur er
þó á, að ekki er víst, að allir les
endur séu nógu kunnugir honum,
en ekkert rúm er til að fara með
bann allan hér. Þó verður að segja
það, að Ásbjörn. bróðursonur Þór-
is hunds og systursonur Erlings
Skjálgssonar á Sóla, var rændur
heilum skipsfarmi af korni og
malti af ármanni Ólafs konungs,
sem hét Þórir selur og bjó i Og-
valdsnesi á eynni Körmt. Ásbjörn
undi þessu iila, sem von var og
safnaði liði. Hafði hann um níu
tugi manna, hélt til Ögvaldsness
og kom þar á fimmta dag páska.
Fór Ásbiörn einn á njósn að vita,
hvað títt væri, en bað menn sína
að gæta skips. En þá vildi svo ó-
heppilega til, að Ólafur konungur
var þar í veizlu og hafði fjöl-
menni. Læt ég nú höfund Heims-
kringlu taka til máls:
„Ásbjörn sneri þá til stofunnar
en er hann kom í stofuna, þá gekk
annar maður út en annar inn, og
gaf enginn maður að honum gaum.
Þeir, sem hugsa sér
aB halda Sunnudags-
blaðinu saman, ættu
að athuga hið fyrsta,
hvort eitthvað vantar
í hjá þeim og ráða bót
á því.
Opin var stofuhurðin. Hann ,sá, »r?
Þórir selur stóð fyrir hásaeti^yrð
inu. Þá rtr mjög á kvöld liðið.
Ásbjörn heyrTMB, að menn spuirðu
Þóri frá skiptum þeirra Ásbjarn-
ar, og svo það, að Þórir sagði af
langa sögu, og þótti Ásbirni hann
halla sýnt sögunni. Þá heyrði hánn,
að maður mælti:
„Hvernig varð hann við, Ás-
björn, þá er þér rudduð skipið?“
Þórir segir: „Bar hann sig til
nokkurrar hlítar og þó eigi vel,
en er vér tókum seglið frá hon-
um, þá grét hann.“
En er Ásbjörn heyrði þetta, þá
brá hann sverðinu hart og títt og
hljóp í stofuna, hjó þegar til Þór-
is. Kom höggið utan á hálsinn, féll
höfuðið á borðið fyrír konunginn,
en búkurinn á fætur honum. Urðu
borðdúkarnir í blóði einu, bæði
uppi og niðri.“
Svo segir 1 Heimskringlu, en
hvað er að finna áþekkt í Njálu?
Kári og þeir Kolbeinn komu á
óvart í Hnossey og „gengu upp
þegar á land, en nokkrir menn
gættu skips. Kári og þeir féiagar
gengu upp til jarlsbæjarins og
komu að höllinni um drvkkju. Bar
það saman og þá var Gunnar að
segja söguna, en þeir Kári hlýddu
til á meðan úti. Þetta var jóla-
daginn sjálfan.
Sigtryggur konunguir spurði:
„Hversu þoldi Skarphéðinn í
brennunni?"
,,Vel fyrst,“ segir Gunnar, „en
þó lauk svo, að hann grét.“
Um allar sagnir hallaði hann
mjög til og ló frá víða. Kári stóðst
þetta eigi. Hljóp hann þá inn með
brugðnu sverði og kvað vísu. . . .
Þá hljóp hann innar eftir höllinni
og hjó á hálsinn Gunnari Lamba-
syni. Tók af svo snöggt höfuðið,
að það fauk upp á borðið fyrir
konunginn og jarlana.“
Halda menn nú, að tveir menn
hafi skrifað þetta, sem gerðist í
höllunum, bæði i Noregi og Orkn-
eyjum?
Þá er bezt að bæta við þetta
einni svipmynd úr veizlu á ís-
landi. Við skulum heimsækja Run-
ólf gamla í Dal undir Eyjafjöllum.
Þeir eru gestir hjá honum, Otkell
í Kirkjuhæ og bræðmr hanis, að
ógleymdum Skammkeli:
„Otkell sagði Runólfi allt,
hversu fór með þeim Gunnari.
Einn maður spurði að því, hversu
Gunnar varð við. Skammkeli
rnælti:
„Það myndi mælt, ef ótíginn
maður væri, að grátið hefði.“
„Illa er slíkt mælt,“ segir Run-
ólfuir, „og munt þú það eiga til
að segja næst, er þið finnizt, að
úr sé grátraust úr skapi hans.“
Varð það sannspá, þvi að þetta
varð bani þeirra allra féiaga, átta
að tölu. Vita menn þess önnur
dæml í fornbókmenntum vorum,
að á þrem stöðum sé beitt sama
hnjóðinu með þeim árangri, að
það verði þeim öllum að bana, er
mæla, og fleiri þó, alls tíu mönn-
um? Ég hef þá trú, að þessari
eiturör: „liann grét“, sé í öil skipt-
in skotið af sama boganum.
Ég get ekki stillt mig um að
bera saman t vo aðra pósta úr
Njálu og Heimskringlu og leiði
þar saman Skarphéðin og iun
Árnason.
Skarphéðinn endar orðasikipti
sín við Þorkel hák á þessu, sem
alkunnugt er:
„Er þér og skyldara að stanga
úr tönnum þór rassgarnarendanu
merarinnar, er þú ázt, áður þú
reiðst til þings og sá smalamað-
ur þinn og undraðist, hvi þú gerð-
ir slíka fúlmennsku."
í frásögn Snorra af Nesjaorustu,
þar sem Haraldur harðráði vaun
sigur, falla orð svo:
„Finnur jarl Árnason varð hand
tekinn í orustu, sem fyrr var rit-
að. Hann var leiddur til konunsís-
ins. Haraldur konungur var þá ail-
kátur og mælti:
„Hér fundumst við nú, Finnur,
en næst í Noregi .Hefur hirðin sú
hin danska eigi staðið allfast fyr-
ir þér, og hafa Norðmenn illt að
verki — draga þig blindan eftir
sér og vinna það til lífs þér.“
Þá svarar jarl: „Margt verða
Norðmenn illt að gera og það verst
ailt, er þú býður.“
Þá mælti Haraldur konuugurv
„Viltu nú grið, þótt þú sért ónj'a>k
Iegur?“
Þá svarar jarl: „Ekki af hund-
inum þínum.“
Konungur mælti: „Viltp þá, að
Magmús, frændi þinn, gefi þér
grið?“
Magnús, sonur Haralds konungs,
stýrði þá skipi.
Þá svarar jarl: „Hvað mun hvelp
ur sá ráða griðum?“
Þá hló konungur og þótti
skemmtun að erta hann og mælti:
„Viltu taka grið af Þóru frænd-
konu þinni?“
832
------i
T t IVI I N N — SUNNUDAGSBLAÐ